Wolność słowa – prawo do publicznego wyrażania własnego zdania oraz poglądów, a także jego poszanowania przez innych. Współcześnie jest uznawana jako standard norm cywilizacyjnych, chociaż często nakładane są na nią pewne ograniczenia, np. w sprawach publicznego obrażania innych osób. W Polsce została po raz pierwszy potwierdzona przez
Kazimierza Wielkiego
w
1347
roku w tzw.
Statutach Wiślickich
.
Brak wolności słowa charakteryzuje systemy
totalitarne
i
autorytarne
. Represje związane z wolnością słowa nie są tylko domeną wyżej wymienionych systemów, są spotykane także w krajach uważanych za przestrzegające zasad demokracji. Zazwyczaj związane jest to z presją kogoś na wyższym stanowisku, czy też osoby mającej wpływy w środowiskach decyzyjnych (np. polityk, redaktor encyklopedii, dziennika, itd.). Zazwyczaj odbywa się to poprzez blokowanie treści (informacji), które są niewygodne, nie potwierdzające poglądów osoby represjonującej.
W rzeczywistości wolność słowa rzadko jest w pełni nieograniczona, np. w
Polsce
Kodeks karny
zabrania publicznego znieważania
Prezydenta
oraz innych konstytucyjnych organów RP, przestępstwem może być też
pomówienie
i
zniesławienie
. Ponadto przestępstwem jest zaprzeczanie publicznie i wbrew faktom zbrodniom nazistowskim, komunistycznym oraz innym zbrodniom przeciw pokojowi, ludzkości oraz zbrodniom wojennym, czyli tak zwany
negacjonizm
. Przestępstwem jest też obraza uczuć religijnych.
W Polsce wolność słowa jest ograniczona między innymi przez
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (
Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483
):
Art. 13. |
Zakazane jest istnienie
partii politycznych
i innych organizacji odwołujących się w swoich programach do
totalitarnych
metod i praktyk działania
nazizmu
,
faszyzmu
i
komunizmu
, a także tych, których program lub działalność zakłada lub dopuszcza
nienawiść rasową
i narodowościową, stosowanie przemocy w celu zdobycia władzy lub wpływu na politykę państwa albo przewiduje utajnienie struktur lub członkostwa. |
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (
Dz. U. z 1997 r. Nr 88, poz. 553
, z późn. zm.):
Art. 256. |
Kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. |
Art. 257. |
Kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu jej przynależności narodowościowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność cielesną innej osoby, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. |
Zobacz też
Linki zewnętrzne