Wojna żydowska (
66
-
73
n.e.) rozpoczęła się od wybuchu
żydowskiego
powstania przeciwko panowaniu
rzymskiemu
w
Judei
. Powstańcze walki przemieniły się w regularną wojnę, która zakończyła się kleską Żydów i doprowadziła do zniszczenia całego kraju[1].
Historia
W
66
roku doszło w
Cezarei
od buntu ludności
żydowskiej
przeciwko panowaniu
rzymskiemu
w
Judei
. Wybuch powstania został sprowokowany przez Greków, którzy ofiarowali ptaki przed wejściem do lokalnej
synagogi
[2]. Powstanie szybko rozprzestrzeniło się na cały kraj.
Rzymianie
wysłali przeciwko
Żydom
XII
Legion
rzymski stacjonujący w Syrii, został on jednak pokonany i zmuszony do odwrotu. W walkach Rzymianie stracili 6 tys. ludzi i złotego orła legionu.
W
67
roku do
Galilei
wkroczył XIII
Legion
rzymski wzmocniony przez kohorty z V i X Legionu. Dowódcą był
konsul
Tytus Flawiusz
. W czerwcu
67
Rzymianie
zdobyli i zrównali z ziemią twierdzę
Jotopata
(broniła się przez 47 dni). Zginęło w niej 40 tysięcy Żydów. V Legion
trybuna
Cerealisa otoczył siły powstańców w
Samarii
, na górze
Gerazim
, gdzie zginęło ogółem 11 tys. Żydów. X Legion opanował Tyberiadę, Tarychei i Joppe. Nie licząc zabitych, do niewoli wzięto 10 tysięcy Żydów. Najświetniejszym epizodem całej wojny była obrona żydowskiej twierdzy
Gamali
. Broniło się w niej 9 tysięcy
Zelotów
i tłum ludności cywilnej. Przez cztery tygodnie trwała obrona twierdzy. W chwili upadku 5 tysięcy Żydów popełniło samobójstwo. Pozostałe 4 tysiące wymordowali Rzymianie. Z pogromu ocalały zaledwie dwie kobiety. Twierdzę na górze
Tabor
Rzymianie zdobyli fortelem, mordując całą załogę. Maleńka twierdza Giskhala broniła się krótko i upadła. Wszystkich obrońców wymordowano. W ten sposób upadła cała
Galilea
.
- Jan z Gishali – w marcu
68
roku na czele
Idumejczyków
wkroczył do
Jerozolimy
i przejął władzę w
Judei
. Był on zwolennikiem fanatycznych
Zelotów
. W walkach w mieście zginęło 10 tys. Żydów[2].
Jerozolima
została rozerwana wewnętrzną wojną domową pomiędzy czterema frakcjami: Zeloci jerozolimscy pod wodzą Eleazara Ben-Szymona (2400 ludzi), Zeloci galilejscy pod wodzą Jana z Gishali (6000 ludzi),
sykariusze
pod wodzą
Szymona Bar Giora
(10 000 ludzi) i Idumejczycy pod wodzą Jakuba Bar-Sosa i Szymona Bar-Katla (5000 ludzi).
W 70 roku do Judei wkroczył XII Legion rzymski pod wodzą konsula
Tytusa Flawiusza
. Oblężona
Jerozolima
padła 11 września
70
roku. Miasto zostało zburzone, a
Świątynia Jerozolimska
spalona. W Jerozolimie zginęło 600 tys.
Żydów
(według Tacyta).
W okresie od 11 września
70
roku do 1 kwietnia
73
roku upadły żydowskie twierdze
Herodion
(poddała się bez walki) i Machaeus (poddała się po kilkudniowym oblężeniu). W Machaeus Rzymianie wymordowali 1700 mężczyzn, a wszystkie kobiety i dzieci sprzedali w niewolę. Uciekających ocalałych z pogromu
Zelotów
, otoczyli i zabili nad Jordanem.
Na wiosnę
73
roku Rzymianie prowadzili oblężenie i zdobyli twierdzę
Masada
. Upadek żydowskiej twierdzy Masady tak jest opisany przez historyków: "Eleazar tej nocy przedstawił ludowi, by najpierw swoje żony i dzieci, a następnie samych siebie zabili. Następnego dnia Rzymianie znaleźli 967 trupów z wyjątkiem dwóch kobiet i pięciorga dzieci, ukrytych w pieczarach"[3].
Józef Flawiusz podaje, że podczas wojny żydowskiej
66
-
73
zginęło 1 100 000 ludzi[4]. Do niewoli trafiło ponad 97 tys. Żydów, z czego 17 tys. zmarło z głodu[4]. O ile liczba jeńców jest prawdopodobna, o tyle liczba zabitych została wyolbrzymiona. Książęta i przedstawicieli znakomitych judzkich rodów odesłano do
Rzymu
. Starszych wysłano do egipskich kopalń, a najsilniejszą młodzież rozdano po rzymskich prowincjach, aby występowała w cyrkach walcząc z dzikimi zwierzętami. Podczas jednego cyrkowego spektaklu potrafiono zgładzić nawet 2 tys. ludzi. Dzieci i niewiasty sprzedano.
Cesarz
Wespazjan
ogłosił
Judeę
swoją własnością prywatną i nakazał rzymskim urzędnikom rozprzedać ją małymi działkami.
Chronologia
66 n.e.-67 n.e.
70 n.e.
71 n.e.
73 n.e.
Przypisy
- ↑ [Josephus, War of the Jews II.8.11, II.13.7, II.14.4, II.14.5]
- ↑ 2,0 2,1 ["Jews, God and History" by Max I. Dimont]
- ↑ [The Masada Myth, Nachman Ben-Yehuda, Hebrew University, Retrieved July 7 2006]
- ↑ 4,0 4,1 [Josephus, War of the Jews VI.9.3]
Zobacz też