Konik morski – zwyczajowa nazwa
ryb
morskich zaliczanych do rodzaju Hippocampus z rodziny
igliczniowatych
(Syngnathidae).
Występowanie
Wody
oceaniczne
strefy tropikalnej, subtropikalnej i umiarkowanej, wśród zarośli podwodnych. Niektóre spotykane są w wodach słonawych i słodkich. Żyją w tych samych środowiskach co inne igliczniowate.
Taksonomia i nazewnictwo
W języku polskim koniki morskie są też często określane nazwą pławikoniki, choć pod tą nazwą występują również gatunki z innych rodzajów, np.
pławikonik australijski
(Phycodurus eques). Czasami do koników morskich zaliczane były różne lokalne formy oraz gatunki z rodzaju Phyllopteryx, badania wykazały jednak, że wszystkie one należą do jednego gatunku Phyllopteryx taeniolatus, który jest bliżej spokrewniony z igliczniami (podrodzina Syngnathinae) niż z konikami morskimi z rodzaju Hippocampus.
Opis
Kształtem przedniej części ciała przypominają figurkę
konika szachowego
. Ogon pozbawiony jest płetwy ogonowej, ruchliwy i czepny (żyją wśród roślinności
litoralu
). Oczy działają niezależnie. Z
płetw
posiada tylko piersiowe i grzbietową.
Różnice pomiędzy
samcem
a
samicą
(
dymorfizm płciowy
) są łatwe do rozpoznania: samiec posiada pod brzuchem trwałą torbę lęgową. Samica, przy pomocy pokładełka, składa do torby lęgowej samca kilkadziesiąt do kilkuset ziaren
ikry
. Samiec inkubuje ikrę. Długość ciała waha się od 4 do 20 cm. Żywią się
planktonem
.
Koniki morskie większość czasu spędzają przytwierdzone czepnym ogonem do roślinnej łodygi. Pobierają pokarm poprzez całkowicie wyspecjalizowane ruchy ssąco-wciągające pyszczka. Te ruchy ssące podczas pobierania pokarmu są tak silne, że w ich wyniku powstają wyraźne odgłosy, sam pokarm jest również widoczny, przechodząc poprzez średnicę otworu gębowego. Po wciągnięciu znienacka swojej ofiary, wydobywa się tylko mgiełka ze
skrzeli
konika, co sprawia wrażenie "dymiącej" się jego główki. Zanim jednak konik morski schwyta pokarm, może to potrwać jakąś chwilę, ponieważ te zwierzęta oglądają najpierw dokładnie swoją potencjalną ofiarę. Podobnie postępują również kilkudniowe młode koniki, oglądając nawet drobniutki
plankton
, zanim go zjedzą. Jeżeli już wypatrzą swoją ofiarę, to starają się ją schwytać. Jednak bardzo rzadko ścigają swoją zdobycz, czekają raczej cierpliwie, aż ofiara niemalże sama się zbliży.
Zagrożenia
Wiele gatunków z tego rodzaju jest zagrożonych wymarciem. Są często kupowane na prezenty lub hodowane w
akwariach
. Największe zapotrzebowanie istnieje w
tradycyjnej medycynie chińskiej
,
japońskiej
i
koreańskiej
(przypisuje im się właściwości lecznicze w chorobach układu oddechowego oraz
impotencji
). W medycynie starożytnej i sredniowiecznej wysuszone i sproszkowane koniki morskie były używane jako lekarstwo na kolki w brzuchu[2]. Napar z konika morskiego wywołuje halucynacje a w większych dawkach może trwale uszkodzić psychikę[]. Z kilkudziesięciu znanych gatunków koników morskich tylko 5 gatunków jest importowanych legalnie[].
Gatunki
Znanych jest ponad 50 gatunków opisanych naukowo (w nawiasach podano obszar występowania):
- Hippocampus abdominalis (
Nowa Zelandia
oraz południowa i wschodnia
Australia
)
- Hippocampus alatus
- Hippocampus algiricus
- Hippocampus angustus
- Hippocampus barbouri
- Hippocampus bargibanti (obszar zachodniego
Pacyfiku
(m.in.
Indonezja
,
Filipiny
,
Papua-Nowa Gwinea
,
Wyspy Salomona
)
- Hippocampus biocellatus
- Hippocampus borboniensis
- Hippocampus breviceps (południowa i wschodnia
Australia
)
- Hippocampus camelopardalis
- Hippocampus capensis
- Hippocampus colemani
- Hippocampus comes
- Hippocampus coronatus
- Hippocampus curvicuspis
- Hippocampus debelius
- Hippocampus denise
- Hippocampus erectus – pławikonik grzywacz (wschodnie wybrzeże obydwu
Ameryk
, od
Nowej Szkocji
do
Urugwaju
)
- Hippocampus fisheri
- Hippocampus fuscus (
Ocean Indyjski
)
- Hippocampus grandiceps
-
Hippocampus guttulatus
–
pławikonik sargassowy
, p. plamisty
- Hippocampus hendriki
- Hippocampus hippocampus – pławikonik europejski, p. krótkodzioby (
Morze Śródziemne
i
Ocean Atlantycki
)
- Hippocampus histrix (
Ocean Indyjski
,
Zatoka Perska
,
Morze Czerwone
oraz
Daleki Wschód
)
- Hippocampus ingens (zachodnie wybrzeże obydwu
Ameryk
)
- Hippocampus jayakari
- Hippocampus jugumus
- Hippocampus kelloggi
- Hippocampus kuda – pławikonik żółty
- Hippocampus lichtensteinii
- Hippocampus minotaur
- Hippocampus mohnikei
- Hippocampus montebelloensis
- Hippocampus multispinus
- Hippocampus patagonicus
- Hippocampus pontohi
- Hippocampus procerus
- Hippocampus pusillus
- Hippocampus queenslandicus
-
Hippocampus reidi
(
Karaiby
)
- Hippocampus satomiae
- Hippocampus semispinosus
- Hippocampus severnsi
- Hippocampus sindonis
- Hippocampus spinosissimus
- Hippocampus subelongatus
- Hippocampus trimaculatus
- Hippocampus tyro
- Hippocampus waleananus
- Hippocampus whitei (wschodnia
Australia
)
- Hippocampus zebra
- Hippocampus zosterae (
Zatoka Meksykańska
i
Karaiby
)
Przypisy
Bibliografia