Rybnicki Okręg Węglowy (ROW) – duży
polski
okręg przemysłowy
skupiający kilka dużych polskich
miast
oraz mniejszych miejscowości na terenie
Górnego Śląska
, zamieszkanych łącznie przez ok. 650 tysięcy mieszkańców. Powierzchnia ROW-u zajmuje 1300 km². Centralnym miastem regionu jest
Rybnik
. Inne duże miasta to
Jastrzębie-Zdrój
,
Żory
,
Racibórz
[],
Wodzisław Śląski
. Na terenie Rybnickiego Okręgu Węglowego działa
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.
skupiająca w sobie kopalnie Jas-Mos, Borynia, Zofiówka, Pniówek i Krupiński. Istniała także mniejsza
Rybnicka Spółka Węglowa S.A.
, w której skład wchodziły kopalnie
Marcel
,
Chwałowice
,
Jankowice
oraz
Rydułtowy-Anna
. Po zamknięciu RSW, kopalnie przejęła
Kompania Węglowa S.A.
Geografia
Położenie
Rybnicki Okręg Węglowy znajduje się na
Płaskowyżu Rybnickim
, w południowej części
województwa śląskiego
, w dorzeczu
Odry
. Ze względu na stopień przekształcenia środowiska jest traktowany jako odrębna jednostka geograficzna. Pod względem geologicznym ROW położony jest w
Górnośląskim Zagłębiu Węglowym
obejmującym cały
Górnośląski Okręg Przemysłowy
oraz Rybnicki Okręg Węglowy. ROW graniczy z
Czechami
od południa i z
aglomeracją katowicką
od północy.
Podział administracyjny
Składa się z następujących miast:
Rybnik
,
Jastrzębie-Zdrój
,
Żory
,
Racibórz
,
Wodzisław Śląski
,
Czerwionka-Leszczyny
,
Rydułtowy
,
Radlin
,
Pszów
oraz mniejszych miejscowości.
Gospodarka
Przemysł Rybnickiego Okręgu Węglowego jest rozwinięty dosyć jednokierunkowo (górnictwo węgla kamiennego). Towarzyszy temu znacznie słabszy, niż w GOP stopień rozwoju innych dziedzin przemysłu paliwowo-energetycznego, bazujących na węglu kamiennym. Relacje między wielkością wydobycia węgla a jego ilościami przetwarzanymi na miejscu na różne formy energii są tu o wiele gorsze. Wykorzystuje go bowiem tylko elektrownia w Rybniku oraz trzy zakłady koksownicze, z których jedynie znajdujący się w Radlinie należy do większych. Przemysł elektromaszynowy jest reprezentowany zaledwie przez kilka większych zakładów. Należą do nich zakłady budowy i remontu maszyn górniczych w Rybniku (RYFAMA S.A.), fabryka kotłów w Raciborzu (Rafako S.A.) i obrabiarek ciężkich w Kuźni Raciborskiej (Rafamet S.A.). W ostatnich latach wiele fabryk i hut zostało zamkniętych (m.in. Huta Silesia w Rybniku), niektóre tereny po tych zakładach zajęły sklepy wielkopowierzchniowe i galerie handlowo-usługowe. Negatywne zjawiska z tym związane najbardziej odczuło peryferyjne Jastrzębie-Zdrój (wzrost bezrobocia oraz znaczny spadek liczby ludności). Na drugim biegunie znalazł się Rybnik, który w udany sposób przekształcił się w ośrodek edukacyjno-handlowo-usługowy okręgu (powstanie Zespołu Szkół Wyższych, centra handlowo-rozrywkowe), sprzyjało temu centralne położenie w regionie oraz istniejące już wcześniej ośrodki (m.in. filia Politechniki Śląskiej).
Górnictwo
Zasoby
węgla
szacowane są na ok. 13,5 mld ton, a
soli kamiennej
na 3 mld ton. Dominuje tu
przemysł wydobywczy
(2 koncerny węglowe) oraz metalurgiczny, maszynowy, chemiczny, koksowniczy, materiałów budowlanych i energetyczny (w
1972
otwarto
elektrownię
w
Rybniku
o mocy 1600
MW
).
Działa również
Jastrzębska Spółka Węglowa S.A.
Powstała
1 kwietnia
1993
r. jako
jednoosobowa spółka Skarbu Państwa
z siedzibą w
Jastrzębiu-Zdroju
. W skład JSW wchodzi 5 kopalń:
Borynia
,
Jas-Mos
,
Krupiński
,
Pniówek
i
Zofiówka
. Istniała także mniejsza
Rybnicka Spółka Węglowa S.A.
, w której skład wchodziły kopalnie:
KWK Marcel
,
KWK Chwałowice
,
KWK Jankowice
oraz
KWK Rydułtowy-Anna
, lecz w 2003 roku
Rybnicka Spółka Węglowa S.A.
została włączona do utworzonej w tym samym roku
Kompanii Węglowej S.A.
Kopalnia | Wydobycie dobowe netto | Obszar górniczy | Zasoby operatywne | Typ wydobywanego węgla |
---|
KWK Borynia
| 6200 t/d | 17,4 km² | 34 mln ton | 35.1, 35.2A, 35.2B |
KWK Zofiówka
| 10 300 t/d | 16,4 km² | 87 mln ton | 35.1 |
KWK Jas-Mos
| 11 100 t/d | 32,5 km² | 34,1 mln ton | 35.2B |
KWK Krupiński
| 8500 t/d | 27,2 km² | 34,8 mln ton | 34.1 i częściowo 34.2 |
KWK Pniówek
| 18 500 t/d | 28,5 km² | 101,3 mln ton | 35.1 i częściowo 31-33 |
Energetyka
W ROW istnieje jedna
elektrownia
w Rybniku o mocy ponad 1700 MW powstała w
1972
roku, jedna z największych w kraju. Pierwsze bloki energetyczne uruchomiono w latach
1972
-
1974
, kolejne w roku
1978
. Jest największą elektrownią na Górnym Śląsku, wytwarza ponad 7% krajowej produkcji energii elektrycznej.
Dane techniczne elektrowni:
Moc | Roczna produkcja energii | Roczne zużycie węgla: | Powierzchnia zbiornika wodnego |
---|
1775
MW
| 9000 GWh | 4 000 000 ton | 550 hektarów |
Dodatkowo elektrownia posiada dwie chłodnie kominowe (po 120 metrów) oraz dwa kominy, o wysokościach 260 i 300 metrów. Jeden komin przypada na cztery bloki. Układ chłodzenia zakładu oparty jest o sztuczny zbiornik wody (
Jezioro Rybnickie
) o powierzchni 550 ha.
W kwietniu 2006 r. rozpoczęto budowę Instalacji Mokrego Odsiarczania Spalin (IMOS), a 12 maja 2008 r. o godzinie 17.42 uruchomiony został jeden z dwóch absorberów instalacji mokrego odsiarczania spalin, którego zadaniem jest oczyszczanie spalin z dwóch bloków energetycznych – efektem tego procesu jest biały dym (obłok pary wodnej) unoszący się znad nowego komina o wysokości 120 m.
Handel
Sektor handlowo-usługowy gwałtownie rozwinął się w pierwszym dziesięcioleciu XXI wieku, szczególnie w centralnym mieście regionu – Rybniku, a także w Żorach. W Rybniku znajdują się m.in.:
Real
,
Tesco
,
Carrefour
,
OBI
,
Praktiker
i
Makro
w Żorach i Raciborzu –
Auchan
,
Leroy Merlin
i
Castorama
. W okręgu istnieją też cztery
sklepy Kaufland
, 4
sklepy Lidl
, kilka sklepów Biedronka i Tesco. W Rybniku powstały ostatnio dwa centra rozrywkowo-handlowe Rybnik Plaza oraz
Focus Mall
, położone w samym centrum miasta. Ich lokalizacja okazała się jednak bardzo udana – centralnie położony między nimi rynek jeszcze bardziej ożywił się, dodatnio wpłynęła też na kondycję i rozwój sieci mniejszych placówek handlowo-usługowych zlokalizowanych pomiędzy nimi.
Komunikacja
Komunikacja miejska
Na terenie ROW działa tylko komunikacja autobusowa. Miejski transport publiczny w ROW organizują:
MZK Jastrzębie
,
ZTZ Rybnik
, PK Racibórz oraz jedną linię
KZK GOP
(linia 194
Gliwice
Zajezdnia - Leszczyny Osiedle wahadłowo przez Czerwionkę/Rybnik) oraz jedną
MZK Tychy
(linia 69
Mikołów
Dworzec PKP - Żory Dworzec PKS przez
Łaziska Górne
). Autobusy MZK Jastrzębie spotkamy prawie w całym okręgu – w
Jastrzębiu-Zdroju
,
Żorach
,
Pawłowicach
,
Suszcu
,
Rybniku
,
Czerwionce-Leszczynach
,
Pszowie
,
Radlinie
,
Rydułtowach
,
Wodzisławiu Śląskim
i okolicznych wioskach. Głównym zadaniem rybnickiego ZTZ-u jest organizacja komunikacji w Rybniku, choć rybnickie autobusy spotkamy również w Żorach, Marklowicach, Pszowie, Radlinie, Rydułtowach,
Rudach
a nawet w Kuźni Raciborskiej. PK Racibórz to przede wszystkim wewnątrzmiejska komunikacja Raciborza i do najbliższych wiosek tym niemniej autobusy PK spotkamy na linii 14 w Pszowie i Rydułtowach. Oprócz tego po ROW kursuje wiele autobusów PKS obsługujących lokalne kursy jak np.
Rybnik
–
Żory
przez
Świerklany
.
Na liniach ZTZ Rybnik spotkamy autobusy rybnickich przewoźników – PKS-u i
Transgóru
. Linie jastrzębskiego MZK obsługują:
PKM Jastrzębie
,
PKS Rybnik
i V-bus Żory. PK Racibórz natomiast posiada własne autobusy (głównie wysłużone Jelcze i małe Kapeny), którymi obsługuje własne linie.
Kolej
Ważniejsze dworce kolejowe znajdują się w Rybniku (tutaj także duża stacja Rybnik Towarowy),
Raciborzu
,
Żorach
,
Wodzisławiu Śląskim
oraz
Rydułtowach
,
Nędzy
,
Chałupkach
. Z
Jastrzębia-Zdroju
kolej usunięto w latach 90. Istnieje koncepcja przywrócenia tam kolei. Wówczas najważniejsze miasta połączyłaby linia
szybkiej kolei miejskiej
.
Tranzyt
Autostrada
Drogi krajowe
Drogi wojewódzkie
Turystyka
Baza noclegowa i rozrywkowa
Hotel Amadeus w Wodzisławiu Śl.
Nazwa | Ilość gwiazdek | Restauracja | Miasto |
---|
Rynkowy | **** | Tak | Rybnik |
Biały Dom | *** | Tak | Rybnik |
Olimpia | *** | Tak | Rybnik |
Maranta | *** | Tak | Rybnik |
Arena | ** | Tak | Rybnik |
Politański | ** | Tak | Rybnik |
Mimoza | | Tak | Rybnik |
Przy Młynie | | Tak | Rybnik |
Pod Żaglami | | Nie | Rybnik |
Retro | **** | Tak | Jastrzębie-Zdrój |
Dąbrówka | *** | Tak | Jastrzębie-Zdrój |
Czarny Rycerz | *** | Tak | Jastrzębie-Zdrój |
Diament | *** | Tak | Jastrzębie-Zdrój |
Karlik | | Nie | Jastrzębie-Zdrój |
Sportowy | | Nie | Jastrzębie-Zdrój |
Omega | | Tak | Jastrzębie-Zdrój |
Dom przyjęć Agata | | Tak | Jastrzębie-Zdrój |
Hotel Żory | ** | Tak | Żory |
Polonia Racibórz | *** | Tak | Racibórz |
Ragos | ** | Tak | Racibórz |
Odra | | Tak | Wodzisław Śląski |
Leśniczówka | **** | Tak | Wodzisław Śląski |
Amadeus | **** | Tak | Wodzisław Śląski |
Gościniec Wodzisławski | | Tak | Wodzisław Śląski |
Gościnny dom | | Tak | Rydułtowy |
Sport
W ROW-ie istnieją kluby piłkarskie:
Odra Wodzisław Śląski
,
GKS Jastrzębie
,
Energetyk ROW Rybnik
, LKS Żory Rój,
TS Górnik Pszów
,
KS Naprzód Rydułtowy
czy
Górnik Radlin
. Istnieją także kluby baseballowe (Silesia Rybnik) oraz jastrzębski klub hokejowy Czarni Jastrzębie. Najbardziej znaną siatkarską drużyną ROW-u jest
KS Jastrzębski Węgiel
, który jeszcze jako Ivett Jastrzębie Borynia zdobył mistrzostwo Polski w siatkówce. Rybnicki
ROW
wielokrotnie zdobywał żużlowe mistrzostwo Polski. W
Jastrzębiu-Zdroju
odbywają (odbywały) się różne zawody takie jak:
- Rajd Kolarski i Pieszy im. Żwirki i Wigury,
- Rajd Pieszy "Szlakiem Ewakuacji Więźniów Oświęcimskich",
- Mistrzostwa Górnego Śląska w Siatkówce Plażowej.
W
Rybniku
znajduje się
Aeroklub ROW
, który zajmuje się sportami lotniczymi. Ostatnimi czasy duże sukcesy zaczął odnosić klub koszykówki żeńskiej (KK ROW Rybnik) obecnie grający w ekstraklasie koszykówki.
Edukacja
Od 2000 r. w Rybniku obok
Centrum Kształcenia Inżynierów
(filia Politechniki Śląskiej, utworzona w 1962 r.) funkcjonuje Zespół Szkół Wyższych, skupiający: filie Uniwersytetu Śląskiego, Politechniki Śląskiej i katowickiej Akademii Ekonomicznej oraz Laboratorium Nowoczesnych Technologii Przemysłowych i Centrum Upowszechniania Technologii Informatycznych.
- Uczelnie wyższe
Bibliografia
- "Rybnicki Okręg Węglowy : problemy i perspektywy" – Marek Grabania
- "Rybnicki Okręg Węglowy w świetle dotychczasowych opracowań" – Władysław Iwan
- "Rybnicki Okręg Węglowy : ocena sytuacji regionu na tle rozwoju województwa w latach 1976-1980"
Zobacz też
Linki zewnętrzne