Transport samochodowy
Transport samochodowyTransport samochodowy (zwany też drogowym) - jedna z gałęzi
transportu
, w której ładunki i
pasażerowie
przemieszczają się po drogach lądowych przy pomocy kołowych
środków transportu
(np.
pojazdów samochodowych
). Usługi transportowe odbywające się z wykorzystaniem tej gałęzi transportu świadczone są przez
przewoźników drogowych
. Do zalet transportu drogowego zalicza się m.in. możliwość dowiezienia ładunku lub pasażera bezpośrednio na miejsce przeznaczenia (wysoka dostępność tzw. zasada "od drzwi do drzwi"). Natomiast wady to m.in. energochłonność i szkodliwy wpływ na
środowisko naturalne
. Gałąź ta posiada najbardziej rozbudowaną sieć dróg. CharakterystykaTransport samochodowy jest jedną z najważniejszych gałęzi transportu. Przykładowo w krajach
UE-27
odpowiada on za 45,6% wykonanej
pracy przewozowej
[1]. Poniższa tabelka prezentuje jego wybrane charakterystyki dla wybranych krajów. Wybrane charakterystyki transportu drogowego dla wybranych państw świata[2]Charakterystyka | EU-27 (2005) | USA (2005) | Japonia (2005) | Chiny (2005) | Rosja (2006) | Polska (2007)[3] |
---|
Drogi twarde (długość) 1000km | 5000[4] | 6430 | 942 | 1931 | 722 | 258,9 |
---|
Drogi twarde (gęstość) km/100 km2 | 115,6[4] | 66,8 | 249,3 | 20,1 | 4,23 | 82,8 |
---|
Autostrady (długość) 1000km | 61,6 | 194,5 | 17 | 41 | 29 | 0,66 |
---|
Autostrady (gęstość) km/100 km2 | 1,42 | 2,01 | 4,5 | 0,43 | 0,17 | 0,2 |
---|
Praca przewozowa (ładunki) mld
tkm
| 1887,6[4] | 1888,2 | 335,0 | 869,3 | 200,9 | 159,5 |
---|
Praca przewozowa (ładunki) udział procentowy | 45,6%[4] | 32,9%[5] | b.d. | 10,8% | 4,2% | 59,7% |
---|
Praca przewozowa (pasażerowie) samochody osobowe mld
pkm
| 4601,7 | 7253,5[6] | 738,0[7] | 929,2[8] | b.d. | patrz niżej |
---|
Praca przewozowa (pasażerowie) autobusy/autokary/trolejbusy mld pkm | 522,6 | 226,8 | 88,0 | patrz wyżej | 138,8 | 27,4[9] |
---|
Typy transportu drogowegoUstawa o transporcie drogowym[10] w rozdziale 1, art. 4 wprowadza podziały transportu drogowego: - wg kryterium działalności gospodarczej:
- transport zarobkowy
- transport niezarobkowy – prowadzony na potrzeby własne
- wg kryterium terytorialnego
- krajowy transport drogowy – transport zarobkowy charakteryzujący się tym, że całość przewozów odbywa się przy zastosowaniu pojazdów samochodowych lub zespołów pojazdów zarejestrowanych w kraju, na drodze, której początek, koniec oraz trasa przejazdu znajdują się na terytorium
Rzeczypospolitej Polskiej
.
- międzynarodowy transport drogowy – podobne wymagania, jak w transporcie krajowym z tą różnicą, że punkt początkowy lub docelowy może znajdować się poza granicami kraju.
Transport drogowy może być częścią składową mieszanych gałęzi transportu, takich jak:
transport kombinowany
,
transport bimodalny
,
transport multimodalny
,
transport intermodalny
, czy też
transport współmodalny
. Jest również elementem
transportu miejskiego
. HistoriaPoczątki transportu drogowego sięgają VI w. p.n.e., kiedy to rozwijały się ścieżki, dominował ruch pieszy, a w
Persji
i
Grecji
powstały pierwsze niewielkie odcinki dróg o twardej nawierzchni[]. W Polsce budowa pierwszej drogi o nawierzchni twardej nastąpiła na przełomie XIX i XX w. w okolicach
Łodzi
i
Wrocławia
[]. Transport drogowy przyjął swój współczesny wygląd w wyniku rozwoju
motoryzacji
. InfrastrukturaInfrastruktura transportu drogowego
Infrastrukturę
transportu samochodowego podzielić można analogicznie jak infrastruktury innych gałęzi transportu na infrastrukturę liniową (drogi) i punktową – np.
węzły drogowe
,
przystanki autobusowe
,
centra logistyczne
i punkty przeładunkowe, jak również mające charakter pomocniczy, np.
parkingi
,
stacje benzynowe
,
myjnie samochodowe
, czy też stacje kontroli pojazdów lub stacje obsługi pojazdów (
warsztaty
)[11]. Infrastruktura liniowa
Podstawowy podział dróg obejmuje
drogi gruntowe
i
drogi twarde
. Inna klasyfikacja zakłada podział na ogólnodostępne na określonych warunkach
drogi publiczne
oraz
drogi niepubliczne
(wewnętrzne, prywatne). Oprócz tego wyróżnić można jeszcze trzy podziały dróg publicznych, wg następujących kryteriów[11]: - Kryterium funkcji w sieci drogowej[12]:
-
krajowe
– mogące stanowić również odcinki dróg międzynarodowych
-
wojewódzkie
-
powiatowe
-
gminne
- lokalne
-
miejskie
(ulice)
- zakładowe
- Kryterium stopnia dostępności i obsługi przyległego terenu:
-
autostrady
– dostęp do nich jest zapewniony wyłącznie dla pojazdów samochodowych przez węzły na przecięciach z wyselekcjonowanymi drogami publicznymi, ruch bezkolizyjny, zawsze wyposażone we dwie, trwale rozdzielone jezdnie jednokierunkowe
-
drogi ekspresowe
– dostęp zapewniony jest przez węzły jak i przez skrzyżowania jednopoziomowe, dopuszcza się kolizje, które mogą wystąpić na jednopoziomowych skrzyżowaniach lub przecięciach z niektórymi drogami publicznymi, może być drogą dwu lub jednokierunkową, zależnie od wielkości natężenia ruchu
- drogi ogólnodostępne (jedno- lub
dwujezdniowe
) – wszystkie pozostałe, które można zaliczyć do dróg na podstawie pierwszego kryterium
- Kryterium kwalifikacji technicznej:
- klasy I –
autostrady
i drogi o podobnych parametrach (np. międzynarodowe)
- klasy II –
magistrale
przeznaczone wyłącznie dla pojazdów samochodowych
- klasy III – drogi jednojezdniowe, ruch mieszany o znaczeniu ogólnokrajowym lub międzynarodowym
- klasy IV – ruch mieszany o znaczeniu regionalnym lub wewnątrz-regionalnym
- klasy V – drogi lokalne
Środki transportu
Podstawowy podział środków transportu obejmuje środki przeznaczone do przewozu osób oraz środki przeznaczone do przewozu ładunków[11]. Aczkolwiek należy zauważyć, iż środki zaliczane do pierwszej grupy zazwyczaj posiadają pewną przestrzeń przeznaczoną na transport ładunków i vice versa. Istnieją również rozwiązania pośrednie - pojazdy przystosowane do przewozu zarówno osób, jak i ładunków (
samochody towarowo-osobowe
). Środki transportu do przewozu osób podzielić można na indywidualne środki transportu oraz środki
transportu zbiorowego
. Do pierwszej grupy można zaliczyć np.
rowery
,
motorowery
,
motocykle
oraz
samochody osobowe
. Do drugiej natomiast
autobusy
(wszelkich rozmiarów od mikrobusów, po autobusy duże),
autokary
oraz
trolejbusy
. Specyficzną funkcję w indywidualnych przewozach osób pełnią
taksówki
. Innym ciekawym środkiem transportu wykorzystywanym do przewozu osób jest
autobus torowy
. Łączy on niektóre zalety
transportu szynowego
i transportu drogowego. Na uwagę zasługuje również koncepcja
car-poolingu
mająca na celu zwiększenie ilości osób przemieszczających się jednocześnie w jednym środku transportu, co przyczynia się do ograniczenia efektu
kongestii
na drogach (szczególnie w miastach), a tym samym do ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko naturalne[13]. Środki transportu do przewozu ładunków to m.in. wszelkiego rodzaju
samochody dostawcze
,
samochody ciężarowe
(o nadwoziu uniwersalnym, specjalizowanym albo specjalnym),
ciągniki
oraz
pociągi drogowe
. Wyróżnia się trzy technologie przewozu ładunków: uniwersalną, specjalizowaną i zunifikowaną. W zależności od przystosowania do określonej technologii, poszczególne pojazdy posiadają różnice w budowie[11]. Inny podział środków transportu uwzględnia
pojazdy silnikowe
oraz pojazdy bezsilnikowe (
przyczepy
i
naczepy
)[11]. Spośród środków transportu drogowego o znaczeniu raczej historycznym wyróżnić można
pojazdy zaprzęgowe
. Wytwarzaniem kołowych środków środków transportu zajmuje się
przemysł środków transportu
. Uwarunkowania prawne
Transport drogowy jest jedną z bardziej uregulowanych prawnie sfer działalności człowieka. Jest obiektem regulacji szeregu
konwencji międzynarodowych
, jak również prawodawstwa krajowego. Konwencje i regulacje międzynarodowe Regulacje krajoweZ regulacji krajowych na terenie Polski wyróżnić można: - Ustawa o transporcie drogowym[10] – regulująca zasady prowadzenia zarobkowego transportu drogowego oraz zasady działania
Inspekcji Transportu Drogowego
- Ustawa "Prawo przewozowe"[21] – określająca wzory listu przewozowego, innych dokumentów oraz zasady zawierania
umów o przewóz
- Ustawa o czasie pracy kierowców[22] – będąca dopełnieniem konwencji AETR
Oprócz powyższych wymienić można również
kodeksy drogowe
, które regulują zasady poruszania się po drogach – zarówno pod względem organizacyjnym, jak i technicznych wymagań stawianych pojazdom. OrganizacjeJedną z ważniejszych międzynarodowych organizacji skupiających podmioty związane z transportem drogowym (np. krajowe zrzeszenia transportu drogowego, producenci pojazdów) jest założona w 1948 roku Unia Transportu Drogowego[23]. Skupia ona 179 członków z 74 krajów i odpowiada m.in. za reprezentowanie interesu przewoźników drogowych, jak również jest międzynarodowym poręczycielem karnetów
TIR
[24]. Zobacz teżPrzypisy- ↑ Dane za rok 2006 na podstawie "
Komisja Europejska
, Directorate-General for Energy and Transport:
EU energy and transport in figures
. 2008, s. 110. . [dostęp 2009-02-05]. "
- ↑
Komisja Europejska
, Directorate-General for Energy and Transport:
EU energy and transport in figures
. 2008, ss. 107-108. . [dostęp 2009-02-05].
- ↑
Transport - wyniki działalności w 2007 r.
. „Informacje i opracowania statystyczne” (2008-08-18).
Główny Urząd Statystyczny
.
ISSN
1506-7998
.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 dane szacunkowe
- ↑ tylko międzymiastowy ruch ciężarowy
- ↑ uwzględniając lekkie ciężarówki i samochody dostawcze
- ↑ uwzględniając pojazdy lekkie
- ↑ połączono z komunikacją autobusową i trolejbusową
- ↑ Tylko transport zarobkowy, z wyłączeniem transportu miejskiego. Połączono z samochodami. Wliczono jedynie przedsiębiorstwa zatrudniające przynajmniej 9 osób.
- ↑ 10,0 10,1 Ustawa z dnia 6 września 2001 (
Dz. U. z 2001 r. Nr 125, poz. 1371
).
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 11,4 Transport samochodowy. W: Włodzimierz Rydzkowski (red.), Krystyna Wojewódzka-Król (red.), aut: Henryk Babis [et al.]: Transport. Warszawa:
Wydawnictwo Naukowe PWN
, 2008, ss. 38-60. .
- ↑ Należy zauważyć, iż dla krajów innych, niż Polska, kryterium funkcji może wyróżniać inne drogi, np. drogi międzystanowe w
Stanach Zjednoczonych
.
- ↑ Jacek Szołtysek. Car-pooling w koncepcji podróży pasażerskiej w miastach. „Logistyka”. 4/2008, ss. 45-48.
ILiM
.
ISSN
1231-5478
(
pol.
).
- ↑
Dz. U. z 1988 r. Nr 5, poz. 40
,
Dz. U. z 1988 r. Nr 5, poz. 41
,
Dz. U. z 1988 r. Nr 5, poz. 44
,
Dz. U. z 1988 r. Nr 5, poz. 45
- ↑
Dz. U. z 1962 r. Nr 49, poz. 238
- ↑
Dz. U. z 1975 r. Nr 35, poz. 189
- ↑
Dz. U. z 1962 r. Nr 22, poz. 96
- ↑
Dz. U. z 1984 r. Nr 49, poz. 254
- ↑
Dz. U. z 1999 r. Nr 94, poz. 1086
- ↑ Ratyfikowana przez Polskę dnia 15 kwietnia 2003 i obowiązująca od 1 lipca 2003 (
Dz. U. z 2003 r. Nr 114, poz. 1077
).
- ↑ Ustawa z dnia 15 listopada 1984 (
Dz. U. z 2000 r. Nr 50, poz. 601
).
- ↑ Ustawa z dnia dnia 16 kwietnia 2004 z późniejszymi zmianami (
Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 879
).
- ↑ ang. International Road and Transport Union skr. IRU.
- ↑
Strona organizacji IRU
(
ang.
). [dostęp 2009-02-08].
Inne hasła zawierające informacje o "Transport samochodowy":
Tiumeń
...
Oddychanie komórkowe
...
Wolin
...
Brno
...
Albumina
...
Globuliny
...
1908
...
Bełdany
...
Płazińce
...
1951
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Transport samochodowy":
02b Pojęcia podstawowe - część 2 (plansza 6)
...
02b Pojęcia podstawowe - część 2 (plansza 7)
...
02b Pojęcia podstawowe - część 2 (plansza 8)
...
|