Przykład kompozycji otwartej w malarstwie: Claude Monet, Nenufary
Kompozycja otwarta – rodzaj
kompozycji
, polegający na pozostawieniu odbiorcy
dzieła sztuki
pola do interpretacji. Jest to układ specyficznej relacji między elementami kompozycji, poruszający wyobraźnię, sugerujący coś, co jest poza nim. Kompozycja taka zmusza odbiorcę do dopełniania, inicjując indywidualny proces współtworzenia. Przekracza tym samym ramy tradycyjnej, pełnej,
zamkniętej formy
.
W literaturze
Zrywa z klasyczną
zasadą jedności miejsca, czasu i akcji
. Przeplatając i krzyżując nieciągłą
narrację
pobudza wyobraźnię, zmusza do interpretacji, zaskakuje, stawia pytania. Pojawia się w
romantyzmie
.
Przykładami kompozycji otwartej w literaturze mogą być:
Kordian
Juliusza Słowackiego
,
Hamlet
Williama Szekspira
,
Kubuś Fatalista i jego pan
Denisa Diderota
.
W muzyce
Pozostawia
dyrygentowi
lub wykonawcy pole do dowolnego składania
sekwencji
, warstw, czy innych elementów
kompozycji
. Zdaje się na wyczucie,
intuicję
, twórczą inwencję,
improwizację
wykonawców albo pozostawia ich układ przypadkowi. W
muzyce współczesnej
pojawia się na przykład jako
aleatoryzm
.
Przykładami kompozycji otwartej w muzyce
XX wieku
mogą być: Klavierstück XI
Karlheinza Stockhausena
, A piacere
Kazimierza Serockiego
.
W sztukach plastycznych
Inicjuje wyobraźnię dla zbudowania szerszego obrazu, sugeruje coś, co swoją przestrzenią wykracza poza faktyczne ramy dzieła, tworzy gotowość do nawiązania relacji z otoczeniem, a nawet je zawłaszcza. Pojawia się w końcu
XVIII wieku
wraz z początkami
modernizmu
.
Przykładem kompozycji otwartej w malarstwie mogą być Nenufary
Claude'a Moneta
(1916, The National Museum of Western Art, Tokio), a w rzeźbie – Nierozpoznani
Magdaleny Abakanowicz
(2002, park na Cytadeli w Poznaniu).
Bibliografia
- Heinricha Wölfflina: Podstawowe pojęcia historii sztuki. Gdańsk: Słowo/Obraz Terytoria, 2006. .
- Oskar Hansen: Ku formie otwartej. Warszawa: Fundacja Galerii Foksal, Revolver (Frankfurt), Muzeum ASP, 2005. .
- Umberto Eco: Dzieło otwarte. Warszawa: W.A.B., 2008. .
Zobacz też