III wojna północna
|
Rys. Bitwa pod Narwą w 1700
|
III wojna północna - (1700-1721), zwana wielką wojną północną, wojna Danii, Rosji, Saksonii i Polski, później Prus i Hanoweru, ze Szwecją. Rozpoczęta atakiem sprzymierzonych na zajętą w XVI i XVII w. przez Szwecję część Inflant, Estonię i Szlezwik.
Król szwedzki Karol XII (1697-1718) okazał się jednak znakomitym wodzem, szybko pokonał Danię i przerzuciwszy swe wojska do Estonii uderzył na oblegające Narwę wojska rosyjskie i zadał im klęskę (1700). Następnie Szwedzi skierowali się przeciwko wojskom saskim atakującym Inflanty od strony Kurlandii i rozbili je nad Dźwiną. Osiągnięte sukcesy skłoniły Karola XII do podjęcia próby podporządkowania sobie Polski. Najechał Rzeczpospolitą, zajął Warszawę i po zwycięskiej bitwie pod Kliszowem (1702) wszedł do Krakowa. W 1706 uderzył na Saksonię, rozbił wojska saskie i zmusił Augusta II do rezygnacji z tronu polskiego na rzecz Stanisław Leszczyński. Tymczasem w Rosji Piotr I wykorzystał fakt, iż Szwedzi zaangażowali się w wojnę z połączonymi unią personalną Polską i Saksonią, i przeprowadził gruntowną reorganizację wojska. Stworzył regularną armię, w której służba była dożywotnia, przeszkolił nowe kadry oficerskie, udoskonalił uzbrojenie, szczególną uwagę poświęcając artylerii. Stworzył silną flotę na Bałtyku, która z powodzeniem mogła walczyć z doświadczoną marynarką szwedzką. Zreorganizowane wojska rosyjskie odniosły wiele zwycięstw nad Szwedami. Szczególne znaczenie miało zdobycie ujścia Newy, gdzie od 1703 Piotr I rozpoczął budowę wielkiego portu i przyszłej stolicy, Petersburga. 1704 Rosjanie zdobyli Narwę i wkroczyli na tereny Polski, jednak gdy Karol XII po podboju Saksonii powrócił do Polski, armia rosyjska wycofała się w głąb własnego państwa. Szwedzi uderzyli na Ukrainę Zadnieprzańską licząc na pomoc Kozaków, których hetman I Mazepa przeszedł na stronę szwedzką. Pomoc Mazepy okazała się nikła, miejscowa ludność natomiast stawiała zdecydowany opór najeźdźcom. 1709 wojska szwedzkie zostały rozgromione przez armię rosyjską w decydującej bitwie pod Połtawą. Szwedzi skapitulowali, a Karol XII z niewielką garstką wojska znalazł schronienie w Turcji. Rosjanie opanowali całe wybrzeże Bałtyku od Rygi po Narwę oraz znaczną część Finlandii. W Polsce na tron powrócił August II. Wojska rosyjskie wkroczyły do Rzeszy Niemieckiej, pomagając usunąć Szwedów z Pomorza Szczecińskiego. W tym etapie wojny jako sojusznik Rosji zadeklarowały się Prusy i księstwo Hanoweru. Po śmierci Karola XII Szwecja, na mocy traktatu zawartego w Sztokholmie w 1719, zrzekła się na rzecz Hanoweru Verden i terytorium Bremy. W 1720 odstąpiła Prusom Pomorze Szczecińskie po rzekę Pianę, wraz z wyspami Uznam i Wolin. Sukcesy wojenne Rosjan doprowadziły do zawarcia w 1721 pokoju w Nystad w Finlandii. Na mocy tego układu Ingria, Karelia, Estonia i Inflanty zostały przyłączone do Rosji.
Inne hasła zawierające informacje o "III wojna północna":
Wszystkich Świętych
...
II wiek
...
Mieszko II Lambert
...
Nadciśnienie tętnicze
...
Adwentyzm
...
Oddychanie komórkowe
...
Odense
...
Linz
...
Linköping
...
Tampere
...
Inne lekcje zawierające informacje o "III wojna północna":
008c. Grecja (plansza 12)
...
203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 3)
...
202 System wersalski. Europa po I Wojnie Światowej (plansza 10)
...
|