Franciszkanizm - tendencje w literaturze XX wieku nawiązujące do idei
św. Franciszka z Asyżu
. Bohater literatury nurtu franciszkańskiego to
człowiek
prosty,
radujący się
z
życia
, głęboko religijny i miłujący naturę. Pochwała prostego stosunku do świata łączy się często w utworach tego nurtu ze świadomym uproszczeniem kompozycji i stylu.
Terminu franciszkanizm używali m.in.
A. Gemelli
, T. Lombardi, L. Iriarte. Określa on poglądy i postawę przyjmowaną przez
świętego Franciszka z Asyżu
i
franciszkanów
(polegającą na: 1. Życiu według zasad Ewangelii; 2. Pokornym przyjmowaniu cierpienia; 3. Radowaniu się ubóstwem; 4. Podkreślaniu miłości i troskliwości Boga Ojca w stosunku do swoich umiłowanych dzieci; 5. Braterstwie z wszystkimi stworzeniami ożywionymi i nieożywionymi, które określa się mianem braci i sióstr; 6. Otaczaniu miłością każdego człowieka, zwłaszcza grzeszników; 7. Pokutowaniu za grzechy; 8. Pokorze; 9. Radości w życiu; 10. Służbie Bogu, Kościołowi, bliźnim, szczególnie ubogim i cierpiącym oraz światu), a także motywy w literaturze i sztuce. Franciszkanizmem nazywa się także dzieje zakonów i wspólnot religijnych o inspiracji franciszkańskiej.
Pierwiastki franciszkańskie pojawiają się w literaturze już w średniowieczu, ale o franciszkanizmie, jako o jej nurcie możemy mówić dopiero od drugiej połowy XIX wieku. Związane jest to z ukazaniem się książki
A. F. Ozanama
Les poétes franciscianis (1835), której streszczenie Franciszek Seraficki i poeci włoscy z jego szkoły pojawiło się w Polsce rok później. Franciszkaznizm przejawia się nie tylko w tekstach poświęconych świętemu Franciszkowi, ale i tych, w których pojawiają się franciszkanie oraz odnoszących się do duchowości franciszkańskiej lub do motywów związanych z Asyżem.
Postaci franciszkanów pojawiają się w następujących tekstach:
Postaci występujących w literaturze franciszkanów wzorowane były często na znanych osobach, szczególnie, jeśli żyły wg duchowości franciszkańskiej.
Wyrazem franciszkanizmu jest także postawa życiowa człowieka, zgodna z duchem św. Franciszka. Typowo franciszkańskie podejście do życia przejawia się w następujących tekstach:
Franciszkanizm wiąże się także z tekstami poświęconymi świętemu Franciszkowi:
W końcu przejawem franciszkanizmu mogą być teksty związane z Asyżem:
W malarstwie franciszkanizm jest kojarzony przede wszystkich z twórczością
Giotta di Bondone
,
Cimabuego
.
Źródło
- Encyklopedia katolicka, pod red. L. Bieńkowskiego i innych, tom V, Lublin 1989
- Krzysztof Mrowcewicz, "Przeszłość to dziś",