Orfeusz i Eurydyka - (
wł.
Orfeo ed Euridice,
fr.
Orphée et Eurydice) –
opera
w trzech aktach skomponowana przez
Christopha Willibalda Glucka
, do której
libretto
napisał Ranieri de' Calzabigi. Baśń muzyczna oparta na micie o
Orfeuszu
.
Premiera
miała miejsce w 1762 r. w
Wiedniu
, w 1774 wystawiono ją w zmodyfikowanej wersji francuskiej. W Polsce po raz pierwszy wystawiono ją w Warszawie w roku 1776.
Osoby i pierwsza obsada
Rola | Głos | Premiera w wersji włoskiej 5 października 1762 | Premiera w wersji francuskiej 2 Sierpnia 1774 |
---|
Orfeusz |
alt
tenor
lub
mezzosopran
| Gaetano Guadagni | Joseph Legros |
Amor |
sopran
| Marianna Bianchi | Sophie Arnould |
Eurydyka | sopran | Lucia Clavereau | Rosalie Levasseur |
pasterze, pasterki, nimfy, furie, duchy elizejskie
Streszczenie
Akt I
Orfeusz po śmierci żony rozpacza w gaju oliwnym nad jej grobem, do którego przybywają nimfy i pasterze, by oddać jej hołd. Wzruszony Zeus daje śpiewakowi za pośrednictwem Amora zezwolenie, by udał się do piekieł i wyprowadził żonę z powrotem do świata żywych. Orfeuszowi w drodze powrotnej przed wyjściem z podziemi nie będzie jednak wolno spojrzeć na Eurydykę.
Akt II
Śpiewak staje u bram piekieł, a jego muzyka łagodzi gniew furii. Ukochaną żonę spotyka na
Polach Elizejskich
.
Akt III
Wracając na ziemię Orfeusz jest wierny warunkowi Zeusa, niepokój jednak targa Eurydyką, która nie tylko wątpi w miłość męża, ale zaczyna słabnąć. Orfeusz odwraca się i w tym momencie traci ją ponownie. Gdy zdesperowany próbuje odebrać i sobie życie, zostaje powstrzymany przez Amora, który wbrew mitom, za to zgodnie z tendencjami z czasów Glucka, przywraca do życia małżonkę Orfeusza.
O operze
Opera Glucka cechuje się zróżnicowaniem schematu recytatywów, odrzuceniem arii da capo i zwiększeniem roli orkiestry. Warstwa muzyczna jest tu już bezpośrednio zależna od treści, chór i balet zaś są wkomponowane w tok akcji. Mit o Orfeuszu w operze był opracowywany wielokrotnie, dobrym przykładem jest tu choćby jedna z pierwszych oper w ogóle –
Orfeusz
Claudio Monteverdiego
, jednak opera Glucka odbiła się równie szerokim echem. Muzycznie cytował ją w swojej
operetce
Orfeusz w piekle
nawet
Jacques Offenbach
.
Źródła
- Józef Kański "Przewodnik operowy", Polskie Wydawnictwo Muzyczne S. A., Kraków 2008;