Partia Liberalna (
bułg.
Либерална партия) -
bułgarska
partia polityczna
założona ok.
1879
i istniejąca do ok.
1887
, stanowiąca
opozycję
wobec
Partii Konserwatywnej
. Utworzyła trzy samodzielne rządy
Księstwa Bułgarii
(
1880
-
1881
,
1884
-
1886
). W
1883
i w 1886 przeżyła trzy rozłamy, zaś ocalała z nich frakcja pod wodzą
Petka Karawełowa
przekształciła się w
1896
w
Partię Demokratyczną
.
Historia Partii Liberalnej
Wkrótce po utworzeniu
Księstwa Bułgarii
na mocy
kongresu berlińskiego
w
1878
, uczestnicy założycielskiego zebrania przyszłego parlamentu kraju, nazwanego
Zgromadzeniem Narodowym
, utworzyli dwa obozy: "młodych", czyli
liberałów
i "starych", czyli
konserwatystów
. Ponieważ ci pierwsi stanowili większość w parlamencie, odegrali oni decydującą rolę w napisaniu i uchwaleniu pierwszej
konstytucji
Bułgarii, zwanej Konstytucją Tyrnowską. Wkrótce potem na bazie obu obozów powstały dwie partie polityczne, odpowiednio Partia Liberalna i Partia Konserwatywna. Liderami stronnictwa liberalnego zostali
Petko Karawełow
,
Petko Sławejkow
i
Dragan Cankow
.
Wybory do Zgromadzenia Narodowego pierwszej kadencji rozpisane w październiku
1879
zakończyły się zwycięstwem Partii Liberalnej, lecz po kilku tygodniach
książę
Aleksander I Battenberg
rozwiązał parlament. Kolejne wybory w marcu
1880
ponownie zapewniły liberałom większość mandatów, co pozwoliło im sformować dwa kolejne samodzielne gabinety, na czele których stanęli Dragan Cankow (1880) i Petko Karawełow (1880-
1881
). Rządy Partii Liberalnej szybko postawiły ją w opozycji wobec monarchy. Przyczyną tego stanu rzeczy były dążenia księcia do ograniczenia roli rządu i parlamentu i umocnienia własnej pozycji w państwie. Na początku
1881
, wykorzystując chwilowe skomplikowanie sytuacji politycznej w
Rosji
spowodowane śmiercią
cesarza
Aleksandra II
, Aleksander I Battenberg doprowadził do dymisji rządu oraz zawieszenia Konstytucji Tyrnowskiej. Wkrótce potem rozpisano wybory do
Wielkiego Zgromadzenia Narodowego
, którego zadaniem miało być nadanie księciu szerokich uprawnień. Liberałowie i ich zwolennicy nie zostali do nich dopuszczeni, dzięki czemu
Konstytuanta
przyjęła propozycje monarchy. W rezultacie nastąpił trzyletni okres tzw. reżimu pełnomocnictw, podczas którego działacze liberalni nie mieli wpływu na władzę i byli represjonowani. Wielu z nich, w tym Petko Karawełow i Petko Sławejkow, wyemigrowało do sąsiedniej
Rumelii Wschodniej
. Trzeci z liderów ugrupowania,
Dragan Cankow
pozostał w Księstwie Bułgarii, ale wkrótce został
internowany
we
Wracy
.
W
1883
okoliczności polityczne w kraju silnie się skomplikowały. O wpływy polityczne ścierali się rosyjscy oficerowie, konserwatyści oraz książę. W celu uspokojenia sytuacji monarcha za pośrednictwem działaczy Partii Konserwatywnej rozpoczął negocjacje z Cankowem. Na początku sierpnia uzyskano porozumienie, na mocy którego przywrócono częściowo zasady konstytucji, zaś Cankowowi powierzono misję utworzenia nowego, koalicyjnego rządu. Współpraca z konserwatystami oraz księciem nie została zaakceptowana przez pozostałe frakcje Partii Liberalnej, w związku z czym otoczenie Cankowa wystąpiło z niej, tworząc
Partię Postępowo-Liberalną
o charakterze prorosyjskim.
W
1884
rozpisano wybory do Zgromadzenia Narodowego czwartej kadencji, które przyniosły zdecydowane zwycięstwo Partii Liberalnej
Karawełowa
i
Stambołowa
. Wkrótce potem ten pierwszy sformował trzeci samodzielny rząd liberałów. Jego udziałem stało się
historyczne zjednoczenie
Księstwa Bułgarii z
Rumelią Wschodnią
, dokonane jesienią
1885
. Kilka miesięcy później, w lecie
1886
w kraju doszło do kolejnego zamachu stanu, w efekcie którego Aleksander I został pozbawiony władzy, zaś gabinet Karawełowa zastąpiony rządem tymczasowym. W zaistniałym zawirowaniu politycznym od Partii Liberalnej odłączyły się jeszcze dwie frakcje:
Stefana Stambołowa
, która przekształciła się w
Partię Narodowo-Liberalną
i
Wasiła Radosławowa
, która odtąd działała pod nazwą Klubu Liberalnego (od
1895
jako
Partia Liberalna (radosławiści)
). We wrześniu
1887
premierem kraju został Stambołow. Rozpoczął się kilkuletni okres prześladowania opozycji politycznej, w efekcie czego Partia Liberalna musiała zawiesić działalność. Dopiero po upadku reżimu Stambołowa w
1894
możliwa stała się odbudowa ugrupowania, które od
1896
przyjęło nazwę
Partia Demokratyczna
. Rolę lidera nowej partii utrzymał Petko Karawełow.
Wybitni działacze Partii Liberalnej
-
Petko Karawełow
- burmistrz
Płowdiwu
, premier i minister
-
Wasił Radosławow
- minister
- Michaił Sarafow - minister
-
Petko Sławejkow
- Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, poeta, publicysta, minister
-
Stefan Stambołow
- Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego
- Nikoła Stojczew - minister i dyplomata
- Nikoło Suknarow - Przewodniczący Zgromadzenia Narodowego, burmistrz
Sofii
, minister
-
Dragan Cankow
- publicysta, wydawca, premier i minister
- Ilija Canow - minister
Organy prasowe Partii Liberalnej
- Целокупна България (w tłum. Cała Bułgaria; od 1879)
- Независимост (w tłum. Niezależność; 1880-1883)
- Търновска конституция (w tłum. Konstytucja Tyrnowska)
Źródła