Promieniotwórczość naturalna (inaczej promieniowanie naturalne) -
promieniowanie jonizujące
pochodzące wyłącznie ze źródeł naturalnych:
Z naturalnych pierwiastków radioaktywnych obecnych w glebie, skałach, powietrzu i wodzie:
- obecnych w minerałach, przyswajanych przez rośliny i zwierzęta, a także używanych jako materiały konstrukcyjne,
- syntezowanych w atmosferze (i przenikających do
hydrosfery
) wskutek reakcji składników atmosfery z promieniowaniem kosmicznym,
- promieniowanie przenikłe do środowiska wskutek działalności przemysłowej człowieka (wydobycie rud
uranu
, spalanie
węgla
zawierającego pierwiastki promieniotwórcze).
Źródeł tego promieniowania nie da się uniknąć – są obecne m.in. w ścianach domów, w których mieszkamy, w pokarmie, który spożywamy,
wodzie
, którą pijemy i w
powietrzu
, którym oddychamy. Promieniowanie może stwarzać zagrożenia dla zdrowia, lecz może stwarzać też korzyści – dzięki zjawisku
hormezy radiacyjnej
, o istnienie której toczą się spory w świecie naukowym.
Przeciętny Polak otrzymuje roczną dawkę w wysokości 2,7 m
Sv
, z czego ponad 50% (1,4 mSv) przypada na
radon
uwalniany z podłoża. Najbogatsze w radon tereny to
Sudety
(
sztolnia
w
Kowarach
), większa koncentracja rud uranu i
toru
, a także
Górnośląskie Zagłębie Węglowe
.
Pierwiastkiem powodującym największą naturalną promieniotwórczość jest
radon
. Uwalnia się on wskutek
rozpadu promieniotwórczego
radu
znajdującego się w minerałach skalnych,
glebie
oraz w materiałach konstrukcyjnych budynków. Przenikając do pomieszczeń mieszkalnych powoduje do 8-krotnego zwiększenia jego
stężenia
w zamkniętych pomieszczeniach niż na wolnym powietrzu. Dodając do tego fakt, iż przeciętny
człowiek
spędza 80% czasu w zamkniętych pomieszczeniach, a 20% na wolnym powietrzu, jego promieniotwórcze oddziaływanie na
organizm
jest większe.
Na podstawie badań przeprowadzonych w różnych krajach, nie wykryto większej zachorowalności na
raka płuc
u osób pochodzących z regionów o znacznej aktywności radonowej (przekraczających nawet 100-krotnie wartość średnią), a innymi regionami, co zdaje się potwierdzać teorię
hormezy radiacyjnej
.
Przykłady naturalnych źródeł promieniowania (w
bekerelach
):
Źródło | aktywność promieniotwórcza |
---|
banan | 125 Bq/kg |
mleko | 50 Bq/l |
superfosfat
| 500 Bq/kg |
woda morska | 12 Bq/l |
granit | 7 000 Bq/kg |
popiół węglowy | 2 000 Bq/kg |
5-letnie dziecko | 600 Bq |
dorosła osoba (70kg) | 10 000 Bq |