普通話 pŭtōnghuà |
Obszar |
Chińska Republika Ludowa
,
Hongkong
,
Makau
,
Republika Chińska
,
Korea Północna
,
Korea Południowa
,
Wietnam
,
Singapur
,
Filipiny
,
Kambodża
,
Malezja
i inne kraje |
Liczba mówiących | około 900 mln[1] |
Ranking
| 1. |
Klasyfikacja genetyczna
|
Chińsko-tybetańska
|
Pismo
|
pismo chińskie
|
Status oficjalny |
język urzędowy
|
Chińska Republika Ludowa
,
Republika Chińska
,
Singapur
i jeden z urzędowych w
ONZ
|
Regulowany przez | ? |
Kody języka |
ISO 639
-1 | zh |
ISO 639-2 | chi |
ISO 639-3 | cmn |
W Wikipedii |
Zobacz też:
język
,
języki świata
|
Wikipedia
w
języku chińskim
|
W
Wikisłowniku
: |
Standardowy język mandaryński, nazywany często językiem mandaryńskim lub standardowym językiem chińskim jest oficjalnym standardem mówionego języka chińskiego, używanym jako język urzędowy w
Chińskiej Republice Ludowej
,
Republice Chińskiej
, jednym z czterech oficjalnych języków
Singapuru
, a także jednym z sześciu oficjalnych
języków
Organizacji Narodów Zjednoczonych
. Faktycznie jest tylko jednym z
języków mandaryńskich
. Oparty jest, ale nie tożsamy, na
dialekcie pekińskim
. W poszczególnych państwach język ten nosi różne nazwy: w ChRL jest nazywany putonghua (
chiń.
trad. 普通話, uproszcz. 普通话,
pinyin
: pǔtōnghuà – "mowa powszechna"), na Tajwanie – guoyu (chin. trad. 國語, uproszcz. 国语, pinyin: guóyǔ – "język państwowy"), w Singapurze – huayu (chiń. trad. 華語, uproszcz. 华语, huáyǔ – "język chiński").
Standardowy język mandaryński wykształcił się w cesarskich Chinach jako
lingua franca
biurokracji. Stąd też pochodzi określenie "mandaryński", będące tłumaczeniem chińskiego terminu 官話 guānhuà – "mowa urzędników", czyli
mandarynów
, jak dawniej nazywano na Zachodzie urzędników chińskich (we współczesnej chińszczyźnie guanhua oznacza jednak zbiorczo wszystkie języki mandaryńskie, a nie język standardowy). W naturalny sposób dialekt stolicy – od czasów dynastii
Ming
był nią
Pekin
– był traktowany jako wzór do naśladowania, jednak do języka standardowego nie przeniknęły niektóre jego szczególne cechy (np. intensywna rotyzacja).
Fonetyka
Oto tabela spółgłosek występujących w języku mandaryńskim
¹: Według niektórych lingwistów jest to dźwięczna spółgłoska szczelinowa [
ʐ
]
W języku mandaryńskim występują następujące samogłoski:
/
a
/ (z
alofonem
[
ɑ
]), /
e
/ (z alofonem [
ɛ
]), /
o
/ (z alofonem [
ɔ
]), /
ə
/ (z alofonem [
ɤ
]), /
ɨ
/ (z alofonami [
z̩
] i [
ʐ̩
]), /
i
/, /
u
/ ( z alofonem [
ʊ
]) i /
y
/.
W języku mandaryńskim istnieją 4
tony
:
- wysoki (
陰平
/
阴平
/
yīnpíng
) – kontur 55
- wznoszący (陽平/阳平/ yángpíng) – kontur 35
- opadająco-wznoszący (上聲/上声/ shǎngshēng) – kontur 21
- opadający (去聲/去声/ qùshēng) – kontur 51
Typologia
Klasyfikacja
typologiczna
standardowego języka mandaryńskiego jest problematyczna. Najczęściej zaliczany on jest do
języków analitycznych
(izolujących), ponieważ - podobnie jak w
klasycznym języku chińskim
o funkcji
gramatycznej
i
składniowej
danego wyrazu decyduje często jego pozycja w zdaniu oraz wyrazy pomocnicze, nie mające samodzielnego znaczenia (tzw.
partykuły
strukturalne). Z drugiej strony współczesny standardowy język mandaryński posiada już też pewne cechy
języka aglutynacyjnego
, m.in. funkcjonują w nim
przyrostki
, mogące - na równi z pozycją w zdaniu i wspomnianymi "pustymi" leksykalnie wyrazami - decydować o funkcji wyrazu.
Przykład budowy zdania
我的朋友们都要吃鸡蛋。
Wǒ de péngyǒumen dōu yào chī jīdàn.
Ja possessivus przyjaciel+l.mn. wszyscy chcieć jeść jajko (dosł. kura-jajko).
Wszyscy moi przyjaciele chcą zjeść (kurze) jajko.
W powyższym przykładzie partykuła 的 (de), oznaczająca przynależność, wraz z zaimkiem osobowym 我 (wǒ = "ja") tworzy znaczenie zaimka dzierżawczego "mój". Jest to konstrukcja typowa dla języków analitycznych.
Przyrostek 们 (men), oznaczający liczbę mnogą dołączony jest do rzeczownika 朋友 (péngyǒu = "przyjaciel"). Brak jest
fleksji
. Jest to konstrukcja typowa dla języków aglutynacyjnych.
Podstawowe zwroty
- Nǐ hǎo – Witaj
- Wǒ jiào [tu wstawić swoje imię] – Nazywam się [tu wstawić swoje imię]
- Nǐ jiào shénme míngzi? – Jak się nazywasz?
Zobacz też
Linki zewnętrzne
Przypisy