Szkoła Annales (czyt. [aˈnalə] wg
IPA
) - styl
historiografii
rozwinięty w XX wieku przez
historyków
francuskich
(lub środowisko tych historyków, którzy uprawiali i uprawiają historię w takim stylu).
Nazwa pochodzi od francuskojęzycznego czasopisma naukowego Annales d'histoire économique et sociale (Roczniki historii ekonomicznej i społecznej) wydawanego od
1929
roku (od roku
1946
nosi tytuł: Annales. Economies, sociétés, civilizations), które wraz z wieloma książkami i monografiami stanowi główny materiał źródłowy. Szkoła odegrała istotną rolę w określeniu kształtu historiografii we
Francji
i wielu innych krajach, szczególnie jeśli chodzi o wykorzystywanie na polu historii metodologii
nauk społecznych
, nacisk na tematy społeczne raczej niż na sprawy polityki czy dyplomacji i znaczną akceptację historiografii
marksistowskiej
.
Szkoła zajmuje się przede wszystkim czasami sprzed
Rewolucji Francuskiej
z
1790
roku, które poprzedziły
nowożytność
i nie interesuje się specjalnie tematami z późniejszych okresów. Zdominowała francuską historię społeczną i wpłynęła na kształt historiografii w Europie i
Ameryce Łacińskiej
.
Za jego założycieli uważa się
Marca Blocha
i
Luciena Febvre
, wykładających na uniwersytecie w
Strasbourgu
, którzy sformułowali program zreformowania badań historycznych i zerwania z charakterystyczną dla wcześniejszej
historiografii
dominacją
historii politycznej
. W to miejsce proponowali tzw. "historię totalną", czyli szeroko zakrojone badania nad dawnymi społeczeństwami łączące w sobie
historię gospodarczą
,
historię społeczną
,
antropologię historyczną
, historię mentalności,
geografię historyczną
. W tym celu chętnie posiłkowali się osiągnięciami innych nauk, przede wszystkim
ekonomii
,
socjologii
,
geografii
,
historii sztuki
.
Do najwybitniejszych liderów szkoły należy wymienić założycieli szkoły
Marca Blocha
i
Luciena Febvre
, przedstawicieli drugiej generacji
Georges’a Duby
, Pierre’a Gouberta, Roberta Mandrou,
Pierre’a Chaunu
,
Jacques’a Le Goffa
i Ernesta Labrousse’a.
Z instytucjonalnego punktu widzenia szkoła zgrupowana jest wokół pisma naukowego Annales, wydawnictwa SEVPEN, fundacji nauk humanistycznych Fondation Maison des sciences de l'homme (FMSH) a szczególnie wokół szóstej sekcji paryskiej szkoły École Pratique des Hautes Études.
Trzeciej generacji przewodził
Emmanuel Le Roy Ladurie
. Do przedstawicieli trzeciej generacji należy też Jacques Revel (który od
1978
roku jako pełnoetatowy profesor nauczał w paryskiej Ecole des Hautes Etudes en Sciences Sociales i był prezesem szkoły w latach
1995
-
2004
) oraz
Philippe Ariès
(który dołączył do grupy uczonych w roku
1978
). Trzecia generacja przy uprawianiu historii kładła głównie nacisk na ludzką mentalność.
Czwartej generacji historyków związanych ze szkołą Annales przewodził Roger Charter, który wyraźnie zdystansował się od podejścia uwypuklającego mentalność, które przestało być stosowane we Francji i zastąpione zostało przez zwrot ku kulturze, językowi oraz nacisk na analizę społecznej historii praktyk kultury.
Za główne medium publikacji służyło szkole, wspomniane wyżej, pismo naukowe Annales d'Histoire Economique et Sociale. Pismo to zerwało radykalnie z tradycyjną historiografią wskazując na wagę uwzględniania wszystkich warstw społeczeństwa i kładło nacisk na zbiorową naturę mentalności ludzkiej. Przedmiot tradycyjnego podejścia został odrzucony jako mniej istotny niż struktury umysłowe (mentalność), które wpływały na decyzje.
Redaktorem roczników pisma w latach
1956
-
1968
był
Fernand Braudel
a w kolejnych latach funkcję tą objął
mediewista
Jacques Le Goff
. Jednakże nieformalnym następcą lidera szkoły był
Emmanuel Le Roy Ladurie
, który nie był w stanie utrzymać jednolitego ukierunkowania pisma. Uczeni obierali różnorodne kierunki badań opracowując różne, nie powiązane ze sobą tematy z zakresu historii społecznej, ekonomicznej i kulturalnej różnych okresów czasu i różnorodnych części świata. W latach 60. szkoła rozwinęła w całej Francji, Europie i na świecie szeroką sieć związaną z publikacjami i badaniami. Źródłem wpływów był
Paryż
(który nie poddawał się jednak wpływom z zewnątrz). Duży nacisk położono na dane ilościowe, które uważano za kluczowe dla badań historii społecznej. Jednym z pism naukowych jakie powstały było
Histoire & mesure
(ukazuje się od
1986
roku) poświęcone ilościowym badaniom z zakresu historii. Paryż ignorował jednak olbrzymi rozwój prac wykorzystujących dane ilościowe jakie prowadzono w Stanach Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii. Prace te zmieniły kształt badań ekonomicznych, politycznych i demograficznych w tych krajach podczas gdy Francja pozostała w tyle.
Szkoła zaproponowała wprowadzenie do szkół podręcznika Annales – pomysł ten jednak nie spotkał się z aprobatą rządu francuskiego.
W latach 80. nastroje
postmodernistyczne
podkopały zaufanie do rozbudowanych metanarracji. Szkoła Annales utrzymała swoją infrastrukturę ale podupadła tracąc swoją "mentalność".
Najważniejsi przedstawiciele szkoły
- pierwsze pokolenie
- drugie pokolenie
- trzecie pokolenie
Zobacz też
mikrohistoria
Linki zewnętrzne
Strony internetowe pisma Annales. Economies, sociétés, civilizations (j. franc.)