Korona duńska
Korona duńskaMoneta 2-koronowa z 1912 r. z okazji wstąpienia na tron duński
Chrystiana X
Korona duńska –
jednostka monetarna
w
Danii
oraz
terytoriach zależnych
Danii:
Wyspach Owczych
i
Grenlandii
. W
jęz. duńskim
korona nazywa się krone (
liczba
mnoga: kroner). 1 krone dzieli się na 100 øre (w l. mn. i poj.). Międzynarodowy kod (→
ISO 4217
)
waluty
duńskiej to DKK. Monety występują w nominałach 1, 2, 5, 10, 20 koron i 50 øre. Z dniem 1 października 2008 roku została wycofana moneta 25 øre (możliwa wymiana w bankach do dnia 1 października 2011 roku). Banknoty 50, 100, 200, 500 i 1000 koron. Korona jako środek płatniczy została wprowadzona w Danii w
1873
roku jako wynik stworzenia
Skandynawskiej Unii Monetarnej
. Do Unii oprócz Danii należały
Szwecja
oraz
Norwegia
. Unia rozpadła się po
I wojnie światowej
, jednak
państwa skandynawskie
postanowiły zachować nazwę waluty – dlatego jednostka monetarna w Szwecji i Norwegii również nazywa się koroną. Dania jest państwem Unii, zwolnionym na mocy
traktatu z Maastricht
z obowiązku wprowadzenia u siebie waluty
euro
. W
2000
roku odbyło się dodatkowo
referendum
, w którym 53,2% społeczeństwa duńskiego odrzuciło pomysł wprowadzenia euro. Rząd
Andersa Fogh Rasmussena
zapowiadał kolejne referendum w tej sprawie w
2004
roku, do referendum jednak nie doszło. Aktualny kurs korony duńskiej to 1 DKK = 0,547 PLN (stan na
15 lipca
2010
). HistoriaW
1584
roku wprowadzono do obiegu na terenie Danii kilka złotych monet, takich jak
engelot
,
dukat
,
rosenobel
oraz największą z nich –
portugał
. Wtedy właśnie po raz pierwszy wybita została ze złota korona. Zawierała wtedy 2.73 gramów czystego złota i w przeliczeniu na srebrne pieniądze wyceniana była na 1 i 1/4
duńskiego talara
lub 5
duńskich marek
. W
1618
roku po raz pierwszy spróbowano oprzeć system duński (dotychczas oparty o
markę
) o złotą i srebrną koronę (corona danica). W złocie wybito monety o nominale 2, 1 i 1/2 korony, natomiast w srebrze – 1, 1/2, 1/4, 1/8 i 1/16 korony. Moneta ćwierćkoronowa zwana była ortskrone. Obok tego bito jeszcze monety o nominale 4, 2, 1 i 1/2
szylinga
oraz
witeny
. Korona złota w dalszym ciągu zawierała 2.73 gramów czystego złota, natomiast korona srebrna ważyła 37.82 gramów i zawierała 32.5 gramów czystego srebra. Jej wartość określono na 1 i 1/2
talara lewkowego
(løvedaler). Pierwszy w dziejach system walutowy Danii oparty na koronie przedstawiał się następująco (zawartość srebra podano w gramach): moneta | 1
talar
| 1/2 korony | 1/4 korony | 1/8 korony | 1/16 korony |
szyling
|
szóstak
|
witen
| srebro |
---|
1 korona | 1 i 1/2 | 2 | 4 | 8 | 16 | 128 | 256 | 384 | 32.5 | talar | | 1 i 1/3 | 2 i 2/3 | 5 i 1/3 | 10 i 1/3 | 85 i 1/3 | 170 i 2/3 | 256 | 22.75 | 1/2 korony | | | 2 | 4 | 8 | 64 | 128 | 192 | 16.25 | 1/4 korony | | | | 2 | 4 | 32 | 64 | 96 | 8.12 | 1/8 korony | | | | | 2 | 16 | 32 | 48 | 4.06 | 1/16 korony | | | | | | 8 | 16 | 24 | 2.03 | szyling | | | | | | | 2 | 3 | 0.25 | szóstak | | | | | | | | 1 i 1/2 | 0.13 | witen | | | | | | | | | 0.08 |
W
1619
system został zmieniony. Talara lewkowego zastąpił większy od niego rigsdaler in specie, który zawierał 25.88 gramów srebra. Sam talar lewkowy pod nazwą sleddaler stał się jednostką obrachunkową równą 4 marki. Korony złota i srebrna zachowały zawartość kruszcu (miały wartość 1 i 1/2 rigsdalera in specie), ale zamiast monet 1/8 i 1/16 korony wybito 1/12, 1/24, 1/48 i 1/96 korony. Moneta o nominale 1/96 korony zwana była kronskilling (co można przetłumaczyć jako szyling koronowy) i była nieco większa od będącego wciąż w obiegu starego szylinga zwanego dalerskilling, stanowiącego 1/128 korony. Także wciąż wybijano
blaferty
i witeny. Ten skomplikowany system nie przetrwał długo i już w
1625
roku doszło do jego zmiany. Zmniejszono zawartość srebra w srebrnej koronie do 14.964 gramów, upodabniając ją do poprzedniej srebrnej półkorony. Odtąd złota korona była równa dwóm srebrnym koronom lub 1 i 1/3 talara (rigsdaler in specie). Ponadto srebrna korona równa była 4 markom lub 64 szylingom (kronskilling). Ponieważ srebrna korona w przybliżeniu równa była 2/3 niemieckiego reichstalera, odpowiadała wtedy srebrnemu guldenowi niemieckiemu lub 3
ortom polskim
. Utworzony w 1625 system w skrócie prezentował się następująco: moneta | Rigsdaler in specie | Korona srebrna | Marka | Kronskilling |
---|
Korona złota | 1 i 1/3 | 2 | 8 | 128 | Rigsdaler in specie | | 1 i 1/2 | 6 | 96 | Korona srebrna | | | 4 | 64 | Marka | | | | 16 |
Ustalony w 1625 roku system, w którym główną rolę odgrywał talar duński (rigsdaler), a nie korona, utrzymał się, mimo okresowych zmian, do
1813
roku. W okresie tym dochodziło do licznych inflacji, szczególnie związanych z pieniądzem papierowym. Największe z nich w końcu
XVII wieku
i w
XVIII wieku
wywołane były przez kryzys gospodarczy spowodowany spadkiem cen zboża i bydła oraz wojnami ze Szwecją. Po zniszczeniach związanych z
wojnami napoleońskimi
doszło do bankructwa skarbu duńskiego. Konieczne było w miejsce starego pieniądza wprowadzić nowy, czego dokonano w ordynacji z 1813 roku. Ponieważ nowy system oparto na rigsbankdalerze, korona była coraz rzadziej bita i jako główna waluta pojawiła się w Danii ponownie dopiero z chwilą utworzenia
Skandynawskiej Unii Monetarnej
w
1873
roku. W 1873 Dania i Szwecja, które utworzyły Unię Monetarną, zrezygnowały z systemu
bimetalicznego
, opartego na monetach złotych i srebrnych i powołały wspólną koronę skandynawską. Nowa moneta była w pełni oparta na złocie – przyjęto, że z 1 kg czystego złota będzie się wybijać 2480 koron o próbie 900‰. Oznaczało to, że nowa korona zawierać będzie 0.403226 grama czystego złota. Nowa korona dzieliła się w Danii na 100
øre
. Ze złota wybito monety o nominale 10 i 20 koron. Monety jedno i dwukoronowe bito ze srebra. Jednokoronówka ważyła 7.5 gramów i zawierała 6 gramów czystego srebra. Stosunek ceny srebra do ceny złota wyniósł 1:14.88. Nowa korona miała wartość 1/15
Frederiksdora
lub około 2/3
rigsdalera
i odpowiadała wartością koronie z
1818
roku. Dawny
szyling
był równy 1 i 1/2 nowego øre. Relacja XIX-wiecznych walut do nowej korony duńskiej przedstawiała się następująco : Po
I wojnie światowej
system walutowy Unii uległ zaburzeniu. Kryzys gospodarczy z lat
1929
-
1934
(
Wielki kryzys
) doprowadził w końcu do sytuacji, że państwa członkowskie Unii odeszły od poprzednio ustalonych parytetów złota i związały swoje systemy walutowe z kursem funta szterlinga, i to na niejednakowym poziomie. Pogorszyła się w związku z tym jakość duńskiego bilonu: monety srebrne (10 i 25 øre) zaczęto od 1920 r. wybijać w
niklu
, a monety 1, 2 i 5 øre od 1918 r. wybijano przejściowo w
żelazie
w miejsce monet z
brązu
. Po powrocie do brązu w latach 20. i 30. XX w., monety wybijane w gorszych metalach pojawiły się ponownie podczas II wojny światowej, kiedy cały bilon duński wybijano w aluminium ( 2 i 5 øre od 1941 r.) i w cynku (1, 2, 5, 10 i 25 øre od 1941/42 r.). Proces ten kontynuowano do 1947 r., a w wypadku drobnych monet 1 i 2 øre aż do 1972 r. 5 øre z cynku zostało zastąpione monetą z brązu w 1965 r. Parytet korony duńskiej w złocieW poniższej tabeli przedstawione zostało pokrycie korony duńskiej w gramach czystego złota. Rok | Złoto | % |
---|
1873 | 0.403226 | 100.0 | 1914 | 0.403226 | 100.0 | 1937 | 0.197922 | 49.1 | 1939 | 0.185914 | 46.1 | 1946 | 0.185178 | 45.9 | 1949 | 0.128660 | 31.9 | 1967 | 0.118489 | 29.4 | 1971 | 0.117265 | 29.1 | 1973 | 0.117265 | 29.1 | 1988 | 0.010000 | 2.5 |
Emisje banknotów w walucie koronowejNarodowy Bank Duński (Danmarks Nationalbank) wydał następujące serie banknotów w walucie koronowej: Seria zapoczątkowana w 1875 r. - 1 korona (1914 r., 11,9x7,5 cm; druk na grubym czerwono-brązowym papierze). Awers: napis 1 korona otoczony ornamentem secesyjnym. Rewers: wielki herb Danii. Projekt: G. Heilmann.
- 1 korona (1916 r., 11,9x7,5 cm; kolor dominujący: niebiesko-zielonkawy). Awers: napis 1 korona otoczony ornamentem barokowym. Rewers: wielki herb Danii. Projekt: F. Hendriksen.
- 5 koron (1898 r., 12,4x7,2 cm; kolor dominujący: niebieski). Awers: napis pięć koron i ornament. Rewers: ornament składający się z cyfr 5. Projekt: H. Tegner.
- 10 koron (1875 r., 14,0x8,5 cm; kolor dominujący: czarno-błękitny). Awers: napis dziesięć koron i herb Danii podtrzymywany przez
Minerwę
i
Ceres
. Rewers: pusty. Projekt: H. Olrik.
- 10 koron (1891 r., 14,4x8,9 cm; kolor dominujący: brązowy). Awers: napis dziesięć koron i wielki herb Danii. Rewers: napis dziesięć koron i ornament pokazujący duńskie monety. Projekt: N. Fristrup.
- 50 koron (1875 r., 18,8x10,8 cm; kolor dominujący: jasnoniebieski). Awers: napis pięćdziesiąt koron w ornamentalnej ramce. Rewers: cyfra 50 w wieńcu i ramce. Projekt: J. Magnus-Petersen i Ph. Chr. Batz.
- 50 koron (1883 r., 15,8x10,3 cm; kolor dominujący: brązowo-liliowy). Awers: napis pięćdziesiąt koron w ornamentalnej ramce i postać siedzącej kobiety. Rewers: cyfra 50 w wieńcu i ornamentalnej ramce. Projekt: nieznany niemiecki rysownik.
- 100 koron (1875 r., 19,0x11,0 cm; kolor dominujący: jasnoniebieski). Awers: napis sto koron w owalnej ramce z bogatą ornamentyką i medalionami przedstawiającymi Merkurego i
Wulkana
. Rewers: cyfra 100 w wieńcu, otoczona 2 delfinami i bogato zdobioną ramą. Projekt: H. Olrik.
- 100 koron (1888 r., 16,2x10,5 cm; kolor dominujący: zielony). Awers: stojąca figura kobiety symbolizująca Danię otoczona ramką i bogatymi ornamentami. Rewers: herb Danii podtrzymywany przez dwie postaci kobiece i otoczony bogatą ornamentyką. Projekt: H. Olrik.
- 500 koron (1875 r., 18,5x10,5 cm; kolor dominujący: niebiesko-popielaty). Awers: napis pięćset koron i herb Danii podtrzymywany przez Minerwę i Ceres, bogata rokokowa ornamentyka i medaliony z wizerunkami
Merkurego
i
Neptuna
. Rewers: medaliony z wizerunkami herbu Danii,
Bertela Thorvaldsena
i
Hansa Christiana Ørsteda
otoczone masywną prostokątną ramą z motywami roślinnymi. Projekt: J. Magnus-Petersen, N. Fristrup.
Seria Heilmanna zapoczątkowana w 1910 r. Projekt: Gerhard Heilmann, zwycięzca konkursu z 1908 r. na nową serię banknotów duńskich. - 5 koron (1912 r., 12,9x7,1 cm; kolor dominujący: niebiesko-popielaty). Awers: pejzaż duński z fiordem i głazami narzutowymi. Rewers:
herb Danii
.
- 10 koron (1913 r., 13,0x7,9 cm; kolor dominujący: brązowy). Awers: ornament secesyjny z gałązek wodorostów. Rewers: głowa
Merkurego
i trzy lwy duńskie.
- 50 koron (1911 r., 15,6x10,0 cm; kolor dominujący: niebiesko-popielaty). Awers: łodź rybacka z rybakami podczas połowu. Rewers: herb Danii.
- 100 koron (1914 r., 15,8x10,0 cm; kolor dominujący: brązowy). Awers: ornament secesyjny ze splecionymi delfinami. Rewers: herb Danii podtrzymywany przez dwóch mężczyzn wynurzających się z fal morskich (
Neptun
).
- 500 koron (1910 r., 17,4x10,8 cm; kolor dominujący: niebiesko-popielaty). Awers: wizerunek oracza z pługiem i parą białych koni. Rewers: herb Danii.
Seria zapoczątkowana w 1945 r. (z datą 1944), powtarzająca motywy z serii Heilmanna Projekt: Gerhard Heilmann. - 5 koron (1944 r., 12,9x7,2 cm; kolor dominujący: niebiesko-popielaty). Awers: napis Dania 5 koron i oszczędny ornament. Rewers:
herb Danii
pomiędzy dwiema cyframi 5.
- 10 koron (1944 r., 13,1x8,0 cm; kolor dominujący: brązowy). Awers: napis Dania 10 koron i oszczędny ornament. Rewers:
herb Danii
pomiędzy dwiema cyframi 10.
- 10 koron (1945 r., 13,0x7,9 cm; kolor dominujący: oliwkowy). Awers: ornament secesyjny z gałązek wodorostów. Rewers: herb Danii pomiędzy dwiema cyframi 10.
- 50 koron (1944 r., 15,6x10,0 cm; kolor dominujący: fioletowy). Awers: łodź rybacka z rybakami podczas połowu. Rewers: herb Danii pomiędzy dwoma cyframi 50.
- 100 koron (1944 r., 15,8x10,0 cm; kolor dominujący: zielono-niebieski). Awers: ornament secesyjny ze splecionymi delfinami. Rewers: herb Danii pomiędzy dwiema cyframi 100.
- 500 koron (1944 r., 17,4x10,8 cm; kolor dominujący: cynober). Awers: wizerunek oracza z pługiem i parą białych koni. Rewers: herb Danii pomiędzy dwiema cyframi 500.
Seria zapoczątkowana w 1952 r.: wizerunki duńskich artystów/duńskie pejzaże. Projekt: Ib Andersen, Gunnar Andersen, Ib Biilman Petersen. - 5 koron (1955 r., 12,5x6,5 cm; kolor dominujący: niebiesko-popielaty). Awers: portret sławnego duńskiego rzeźbiarza
Bertela Thorvaldsena
pędzla C. V. Eckersberga (
Rzym
1814), oraz jedna z rzeźb Thorvaldsena Trzy gracje. Rewers: widok
Kalundborga
.
- 10 koron (1952 r. 12,5x6,5 cm i 1954 r. 12,5x7,1 cm; kolor dominujący: 1952 brązowo-oliwkowy i 1954 brązowo-granatowy). Awers: portret
Hansa Christiana Andersena
i gniazdo bocianie na drzewie w Asminderød. Rewers: krajobraz
Fionii
z wiatrakiem w
Egeskov
.
- 50 koron (1957 r., 15,3x7,8 cm; kolor dominujący: niebiesko-granatowy). Awers: portret duńskiego astronoma
Ole Rømera
i widok Okrągłej Wieży w
Kopenhadze
, służącej jako obserwatorium astronomiczne. Rewers: widok głazów w Stenvad.
- 100 koron (1962 r., 15,5x8,4 cm; kolor dominujący: bordowo-brązowy). Awers: wizerunek duńskiego fizyka
Hansa Christiana Ørsteda
sporządzony na podstawie rysunku J. V. Gertnera, oraz kompas, upamiętniający odkrycie przez uczonego
elektromagnetyzmu
. Rewers: widok zamku
Kronborg
w
Elzynorze
.
- 500 koron (1964 r., 17,5x9,0 cm; kolor dominujący: zielono-słomkowo-granatowy). Awers: wizerunek
Christiana Reventlowa
na podstawie portretu C. A. Jensena, oraz postać chłopa orzącego ziemię, z powodu żywego zainteresowania Reventlowa sprawami rolnictwa. Rewers: Panorama
Roskilde
od strony fiordu.
Ten banknot był pierwszym duńskim banknotem posiadającym zabezpieczenie w postaci nitki metalowej w papierze. Seria zapoczątkowana w 1972 r.: wizerunki zwykłych Duńczyków pędzla
Jensa Juela
/fauna duńska. Projekt: Ib Andersen, Gunnar Andersen, Ib Biilman Petersen. - 10 koron (1975 r., 12,5x6,7 cm; kolor dominujący: słomkowo-płowy). Awers: portret Cathrine Sophie Kirchhoff (1754?-1831). Rewers:
edredon
z akwareli malarza duńskiego Johannesa Larsena.
- 20 koron (1980 r., 12,5x7,2 cm; kolor dominujący: jasnobrązowy). Awers: portret Pauliny Tutein (1725-1799) z 1799 r. Rewers:
wróble
.
- 50 koron (1975 r., 13,9x7,2 cm; kolor dominujący: niebieski). Awers: portret Engelke Charlotte Ryberg (1771-1846). Rewers:
karaś
.
- 100 koron (1974 r. i 1995 – z zabezpieczeniami i częściowo zmienionymi kolorami, 15,0x7,8 cm; kolor dominujący: bordowo-różowy). Awers: autoportret znanego duńskiego malarza
Jensa Juela
powstały w
Dreźnie
w 1773/74 r. Rewers: ćma Catocala nupta.
- 500 koron (1972 r., 16,4x8,5 cm; kolor dominujący: zielono-niebieski). Awers: portret
holsztyńskiej
arystokratki Franziski Genovevy von Qualen (1776-1841). Rewers:
jaszczurka
.
- 1000 koron (1975 r., 17,6x9,4 cm; kolor dominujący: brązowo-popielaty). Awers: wizerunek pisarki Thomasine Gyllembourg (1773-1850). Rewers:
wiewiórka
.
Seria zapoczątkowana w 1997 r.: sławni Duńczycy/średniowieczna sztuka kościelna Danii. Projekt: Johan Alkjær. Druk:
miedzioryt
/
offset
. - 50 koron (1999 r., 12,5x7,2 cm; kolor dominujący: fiolet). Awers: portret znanej duńskiej pisarki
Karen Blixen
powstały na podstawie fotografii Erika Petersena wykonanej w ostatnim roku życia pisarki. Rewers: postać
centaura
zbrojnego w miecz, tarczę i hełm. Motyw zaczerpnięto z płaskorzeźby z kościoła w parafii Landet na wyspie
Tåsinge
.
- 100 koron (1999 r., 13,5x7,2 cm; kolor dominujący: pomarańczowy). Awers: portret znanego duńskiego kompozytora
Carla Nielsena
powstały na podstawie fotografii Georga Lindströma z ok. 1908 r. Rewers:
bazyliszek
, motyw z kościoła w Tømmerby z XII w.
- 200 koron (1997 r., 14,5x7,2 cm; kolor dominujący: zielony). Awers: wizerunek duńskiej aktorki i pamiętnikarki Johanne Luise Heiberg (1812-1890), wykonany na podstawie fotografii Haralda Paetza z 1869 r. Rewers: skaczący lew, motyw z katedry w
Viborg
z XII w., który zachował się z wyposażenia starej katedry sprzed rozbiórki w 1863 r.
- 500 koron (1997 r., 15,5x7,2 cm; kolor dominujący: niebieski). Awers: wizerunek duńskiego fizyka i laureata
Nagrody Nobla
,
Nielsa Bohra
, wykonany na podstawie fotografii Herdis i Hermanna Jacobsenów z 1957 r. Rewers: walka rycerza ze smokiem, płaskorzeźba z romańskiej chrzcielnicy w kościele w Lihme (2 poł. XII w.).
- 1000 koron (1998 r., 16,5x7,2 cm; kolor dominujący: brązowy). Awers: wizerunek Anny i Michaela Ancherów, pary
malarzy ze Skagen
wykonany na podstawie portretu przyjaciela
Pedera Krøyera
w 1884 r. Rewers: fragment romańskiej płaskorzeźby z kamienia w kościele w Bislev (2 poł. XII w.) przedstawiająca dwóch walczących rycerzy.
Banknoty z tej serii będą w najbliższych latach wycofywane z obiegu. Stary most nad Małym Bełtem jest przewodnim motywem na najnowszym banknocie 100-koronowym Seria zapoczątkowana w 2009 r.: duńskie mosty/zabytki archeologiczne z duńskich muzeów. Projekt: Karin Birgitte Lund. Druk:
miedzioryt
/
offset
. - 50 koron (kolor dominujący fioletowy), banknot który zapoczątkował nową serię banknotów Narodowego Banku Duńskiego, mającą za główny motyw duńskie mosty. Przedstawia on zbudowany w 1978 r. most nad cieśniną Salling, łączący wyspę
Mors
i półwysep
Salling
. Rewers banknotu przedstawia puchar z Skarpsalling odkryty podczas wykopalisk archeologicznych w tej miejscowości. Puchar datowany jest na rok 3200 przed Chrystusem. Wprowadzony do obiegu 11 sierpnia 2009.
- 100 koron (dominujące kolory popielato-żółty), wszedł do obiegu 4 maja 2010 r. Głównym motywem banknotu jest tzw. stary most z 1935 r. przez
Mały Bełt
w
Middelfarcie
na
Fionii
i grot z Hingavl.
- 200 koron (dominujący kolor zielony), wszedł do obiegu 19 października 2010 r. Głównym motywem jest most zwodzony Knippelsbro w Kopenhadze z 1934 r. i ozdobna klamra do pasa z Langstrup.
- 500 koron (dominujący kolor błękitny), w obiegu znajdzie się w lutym 2011 r. Na banknocie ukazano most
królowej Aleksandry
z 1943 r. łączący
Zelandię
z wyspą
Møn
. Na rewersie banknotu puchar z Keldby.
- 1000 koron (dominujący kolor różowy), w obiegu znajdzie się w maju 2011 r. Na awersie przedstawiono
most przez Wielki Bełt
ukończony w 1998 r. i łączący Zelandię z Fionią. Rewers pokazuje tzw. brązowy wóz słoneczny z
Trundholm
, jeden z najważniejszych duńskich eksponatów archeologicznych (ok. 1400-1200 r. przed Chrystusem).
Emisje monet w walucie koronowejKról
Chrystian IX
(do 1906 r.) Korona duńska została wprowadzona za panowania tego władcy. Wybito wtedy pierwszą serię monet koronowych (autorzy: C. C. Peters, Harald Conradsen, Gunnar Jensen). - monety brązowe o nominałach 1, 2 i 5 øre (waga odpowiednio: 2, 4, 8 g; nakład w milionach odpowiednio: 51,8/3,3/7,7). Na awersie przedstawiono inicjały króla C IX pod koroną oraz rok. Na rewersie nominał w otoczeniu delfina i kłosa zboża.
- monety srebrne o nominałach 10 i 25 øre (waga odpowiednio 1,45 i 2,42 g; nakład w milionach odpowiednio: 28,3 i 15,4). Na awersie ukazano wizerunek Chrystiana IX zwrócony w prawo i napis: Chrystian IX król Danii oraz rok. Na rewersie nominał pod gwiazdą w otoczeniu delfina i kłosa zboża.
- monety srebrne o nominałach 1 i 2 korony (waga odpowiednio 7,5 i 15 g; nakład w milionach odpowiednio: 6,2 i 4,9). Na awersie ukazano wizerunek Chrystiana IX zwrócony w prawo i napis: Chrystian IX król Danii oraz rok. Na rewersie nominał i herb Danii pod koroną w otoczeniu delfina i kłosa zboża.
- trzy jubileuszowe monety srebrne o nominale 2 korony (waga 15 g; nakład: każda 100 tys. sztuk) wybite z okazji 25-lecia panowania Chrystiana IX (1888), złotego wesela pary królewskiej (1892) i 40-lecia panowania Chrystiana IX (1903).
- monety złote o nominałach 10 i 20 koron (waga odpowiednio: 4,48 i 8,96 g; nakład w milionach odpowiednio: 0,9 i 1,7). Na awersie ukazano wizerunek Chrystiana IX zwrócony w prawo i napis: Chrystian IX król Danii oraz rok. Na rewersie nominał wokół siedzącej postaci kobiecej symbolizującej Danię, opartej o herb Danii, mającej u stóp delfina i snop zboża.
Król
Fryderyk VIII
(1906-1912) Autor monet: Gunnar Jensen. - monety brązowe o nominałach 1, 2 i 5 øre (nakład w milionach odpowiednio: 13,9/9,3/3,2). Na awersie przedstawiono inicjały króla F VIII pod koroną. Na rewersie nominał i rok w otoczeniu napisu Królestwo Danii.
- monety srebrne o nominałach 10 i 25 øre (waga odpowiednio 1,45 i 2,42 g; nakład w milionach odpowiednio: 8,1 i 4,0). Na awersie ukazano wizerunek Fryderyka VIII zwrócony w lewo i napis: Fryderyk VIII król Danii. Na rewersie nominał i rok otoczone ornamentem.
- jubileuszowa moneta srebrne o nominale 2 korony (waga 15 g; nakład: 150 tys. sztuk) wybita z okazji wstąpienia na tron Fryderyka VIII (1906).
- monety złote o nominałach 10 i 20 koron (waga odpowiednio: 4,48 i 8,96 g; nakład w milionach odpowiednio: 4,6 i 1,2). Na awersie ukazano wizerunek Fryderyka VIII zwrócony w lewo i napis: Fryderyk VIII król Danii. Na rewersie wielki herb Danii pod koroną i w płaszczu gronostajowym, nominał i rok.
Król
Chrystian X
(1912-1947) Autorzy monet: Gunnar Jensen, Andreas Hansen, Harald Salomon. - monety brązowe z lat 1913-1923 o nominałach 1, 2 i 5 øre (waga odpowiednio: 2, 4, 8 g; nakład w milionach odpowiednio: 18/9/3). Na awersie przedstawiono inicjały króla C X pod koroną oraz rok. Na rewersie nominał i skromny ornament. Te same monety zostały wybite w żelazie w latach 1918-1919 (nakład w milionach odpowiednio: 7,7/4,2/2,8).
- monety brązowe z lat 20. i 30. XX w. o zmienionym rysunku i z otworem pośrodku, o nominałach 1, 2 i 5 øre (waga odpowiednio: 1,9/3,8/7,6 g; nakład w milionach odpowiednio: 82,2/51,2/25,1). Na awersie przedstawiono inicjały króla C X pod koroną i napis Król Danii. Na rewersie nominał, rok, napis Dania i skromny ornament.
- monety aluminiowe z 1941 o nominałach 2 i 5 øre (waga odpowiednio: 1,2 i 2,4 g; nakład w milionach odpowiednio: 26 i 17). Na awersie przedstawiono inicjały króla C X pod koroną i napis Król Danii oraz rok. Na rewersie nominał otoczony wieńcem laurowo-dębowym. Te same monety wybijano później w cynku dodając jeszcze monetę o nominale 1 øre i podobnym rysunku. Nakład w milionach (1, 2, 5 øre): 57,3/29,5/12,1.
- monety srebrne o nominałach 10 i 25 øre z lat 1913-1919 (waga odpowiednio 1,45 i 2,42 g; nakład w milionach odpowiednio: 28 i 19). Na awersie przedstawiono inicjały króla C X pod koroną i napis Król Danii oraz rok. Na rewersie nominał z ornamentem. W latach 1920-1923 monety te wybijano w miedzioniklu (odpowiednio 23 i 26 milionów).
- monety z miedzioniklu o nominałach 10 i 25 øre z lat 1924-1947 o zmienionym rysunku i z otworem pośrodku (waga odpowiednio 3 i 4,5 g; nakład w milionach odpowiednio: 58,7 i 33,2). Na awersie przedstawiono inicjały króla C X R(ex) pod koroną i napis Dania oraz rok. Na rewersie nominał z ornamentem. W latach 1941-1945 te same monety wybijano w cynku (nakład odpowiednio 37 i 28 milionów).
- monety z brązu aluminiowego o nominałach 1/2, 1 i 2 korony (nakład w milionach odpowiednio: 8,3/17,3/7,7). Na awersie przedstawiono inicjały króla C X pod koroną i napis Król Danii oraz rok. Na rewersie nominał z koroną królewską.
- moneta z brązu aluminiowego o nominale 1 korony z lat 1942-1947 (waga: 6,5 g; nakład 13,4 miliona). Awers: wizerunek Chrystiana X w prawo i napis Chrystian X król Danii. Rewers: nominał i rok z dwoma skrzyżowanymi kłosami zboża.
- monety srebrne o nominałach 1 i 2 korony z lat 1915-1916 (waga: 7,5 i 15 g; nakład w milionach: 2,4 i 1,1). Awers: wizerunek Chrystiana X w prawo i napis Chrystian X król Danii oraz rok. Na rewersie nominał i herb Danii pod koroną w otoczeniu delfina i kłosa zboża.
- pięć jubileuszowych monet srebrnych o nominale 2 korony (waga 15 g) wybitych z okazji wstąpienia na tron przez Chrystiana X (1912), srebrnego wesela pary królewskiej (1923), 60 rocznicy urodzin Chrystiana X (1930), 25-lecia panowania Chrystiana X (1937) i 75 rocznicy urodzin króla (1945).
- monety złote o nominałach 10 i 20 koron (waga odpowiednio: 4,48 i 8,96 g; nakład w milionach odpowiednio: 0,45 i 3,7). Na awersie ukazano wizerunek Chrystiana X zwrócony w prawo i napis: Chrystian IX król Danii oraz rok. Na rewersie wielki herb Danii pod koroną i w płaszczu gronostajowym, nominał i ponownie rok.
Król
Fryderyk IX
(1947-1972) Autor monet: Harald Salomon. - monety cynkowe o nominałach 1, 2 i 5 øre (waga odpowiednio: 1,6/3,2/6,4 g; nakład w milionach odpowiednio: 445,6/337,7/93,8). Na awersie przedstawiono inicjały króla F IX R(ex) pod koroną oraz rok. Na rewersie nominał i napis Dania.
- moneta brązowa o nominale 5 øre z 1965 r. (waga: 6 g; nakład w milionach: 234,8). Na awersie przedstawiono inicjały króla F IX R(ex) pod koroną i rok. Na rewersie nominał i napis Dania otoczony 2 kłosami zboża.
- monety z miedzioniklu o nominałach 10 i 25 øre z lat 1948-1960 (waga odpowiednio 3 i 4,5 g; nakład w milionach odpowiednio: 123,6 i 88,4). Na awersie przedstawiono inicjały króla F IX R(ex) pod koroną w otoczeniu wieńca laurowo-dębowego i rok. Na rewersie nominał i napis Dania.
- monety z miedzioniku o nominałach 10 i 25 øre z lat 1960-1972 o zmienionym rysunku (nakład w milionach odpowiednio: 291,8 i 56,6). Na awersie przedstawiono inicjały króla F IX R(ex) pod koroną i rok. Na rewersie nominał otoczony wieńcem laurowo-dębowym i napis Dania.
- moneta z miedzioniklu o nominale 25 øre z otworem pośrodku z lat 1967-1972 (waga: 4,3 g; nakład: 261,6 milionów). Na awersie przedstawiono inicjały króla F IX R(ex) pod koroną, rok i wieniec laurowy. Na rewersie nominał otoczony kłosami zboża i napis Dania.
- moneta z miedzioniklu o nominale 1 korony z lat 1960-1972 (6,8 g; nakład: 195,7 miliona). Awers: wizerunek Fryderyka IX w prawo i napis Fryderyk IX król Danii. Rewers: herb Królestwa Danii, nominał i rok.
- monety z brązu aluminiowego o nominałach 1 i 2 korony z lat 1947-1959 (waga: 6,5 i 13 g; nakład w milionach: 29,4 i 14,3). Awers: wizerunek Fryderyka IX w prawo i napis Fryderyk IX król Danii oraz rok. Na rewersie nominał, rok i herb Danii pod koroną.
- moneta z miedzioniklu o nominale 5 koron z lat 1960-1972 (waga: 15 g; nakład w milionach: 47,5). Awers: wizerunek Fryderyka IX w prawo i napis Fryderyk IX król Danii oraz rok. Na rewersie nominał, rok i herb Danii pod koroną otoczony wieńcem dębowym.
- dwie jubileuszowe monety srebrne o nominale 2 korony (waga: 15 g) wybite z okazji podróży pary królewskiej na Grenlandię (1953) i uzyskania pełnoletności przez następczynię tronu ks.
Małgorzatę
(1958).
- dwie jubileuszowe monety srebrne o nominale 5 koron (waga: 17 g) wybite z okazji srebrnego wesela pary królewskiej (1960) i ślubu ks.
Anny Marii
z królem Grecji
Konstantynem II
(1964).
- dwie jubileuszowe monety srebrne o nominale 10 koron (waga 20,5 g) wybite z okazji ślubu następczyni tronu ks. Małgorzaty z
Henrykiem de Laborde de Monpezat
(1967) i z okazji ślubu ks.
Benedykty
z ks. Ryszardem Sayn-Wittgenstein-Berleburg (1968).
Królowa
Małgorzata II
(od 1972 r.) Autorzy monet: Frode Bahnsen, Jan Petersen, Johan Alkjær, Steen Ejlers, Teit Weylandt i inni. Pierwsza seria z lat 1973-1988 (wycofana z obiegu): - moneta żelazno-miedziana o nominale 5 øre (waga: 1,6 g; nakład w milionach: 969,7). Na awersie przedstawiono inicjały królowej M2 pod koroną i rok. Na rewersie nominał i napis Dania.
- moneta niklowa o nominale 10 øre (waga: 3 g; nakład w milionach: 607,8). Na awersie przedstawiono inicjały królowej M2 pod koroną i rok. Na rewersie nominał i napis Dania z 2 listkami dębu.
- moneta niklowa o nominale 25 øre z otworem pośrodku (waga: 4,3 g; nakład w milionach: 427). Na awersie przedstawiono inicjały królowej M2 pod koroną, gałązkę dębową i rok. Na rewersie nominał, skromny ornament i napis Dania.
- moneta niklowa o nominale 1 korony (waga: 6,8 g; nakład w milionach: 307,6). Na awersie przedstawiono wizerunek Małgorzaty II w prawo i napis Małgorzata II królowa Danii. Na rewersie nominał, rok i herb Królestwa Danii.
- moneta niklowa o nominale 5 koron (waga: 15 g; nakład w milionach: 40,6). Na awersie przedstawiono wizerunek Małgorzaty II w prawo i napis Małgorzata II królowa Danii. Na rewersie nominał, rok i herb Królestwa Danii otoczony 2 gałązkami dębowymi.
- moneta niklowa o nominale 10 koron (waga: 12,5 g; nakład w milionach: 82,9). Na awersie przedstawiono wizerunek Małgorzaty II w prawo i napis Małgorzata II królowa Danii. Na rewersie nominał w prążkowanym okręgu otoczony dwoma kłosami zboża i rok.
- srebrna moneta jubileuszowa o nominale 10 koron (1972) z okazji wstąpienia na tron przez Małgorzatę II (waga: 20,5 g; nakład: 400 tys. szt.).
- moneta jubileuszowa z miedzioniklu o nominale 10 koron (1986), z okazji osiągnięcia pełnoletności przez następcę tronu
ks. Fryderyka
(waga: 12,5 g; nakład: 1,1 miliona).
Druga seria (od 1989 r.): - moneta brązowa o nominale 25 øre (waga: 2,8 g; nakład: 436 milionów). Na awersie przedstawiono koronę królewską, napis Dania i rok. Na rewersie nominał i serce z herbu Danii. Moneta wycofana z obiegu w 2008 r.
- moneta brązowa o nominale 50 øre (waga: 4,4 g; nakład: 210 milionów). Na awersie przedstawiono koronę królewską, napis Dania i rok. Na rewersie nominał i serce z herbu Danii (symbol Mennicy w Kopenhadze).
- monety niklowe o nominale 1, 2 i 5 koron z otworem pośrodku (waga odpowiednio: 3,6/5,9/9,2 g; nakład w milionach odpowiednio: 259/146,5/81). Na awersie przedstawiono trzykrotnie inicjały królowej Małgorzaty II na przemian z trzema koronami królewskimi i trzema sercami oraz rok. Na rewersie nominał, napis Dania i falisty ornament w kształcie rozety.
- monety z brązu aluminiowego o nominale 10 i 20 koron (waga odpowiednio: 7,0/9,3 g; nakład w milionach odpowiednio: 120,2/78,8). Na awersie przedstawiono wizerunek królowej Małgorzaty II i napis Małgorzata II królowa Danii z rokiem. Na rewersie nominał i herb Danii pod koroną otoczony falistym ornamentem w kształcie rozety. W 1994 r. zmieniono nieco wizerunek królowej na awersie monet. Następna zmiana wizerunku królewskiego, krytykowana zresztą w mediach jako nieudana (królowa ma twarz podstarzałego mężczyzny), nastąpiła w 2001 r.
Ponadto od 1990 r. Narodowy Bank Duński wydaje szereg pamiątkowych monet obiegowych o nominale 10 i 20 koron, przypominających wyżej wymienione, jednakże o innym rysunku. Wydano m.in. monety 20 koronowe z okazji 50 rocznicy urodzin królowej Małgorzaty II (1990), srebrnego wesela pary królewskiej (1992), 1000-lecia duńskiej monety (1995), ślubu
ks. Joachima
z
Alexandrą Manley
(1995), 25-lecia panowania Małgorzaty II (1997), 60-lecia urodzin królowej (2000), ślubu następcy tronu ks. Fryderyka z
Mary Donaldson
(2004) i wiele innych. Wprowadzono też zwykłe obiegowe monety 10 i 20 koron ze zmienionym wzorem herbu państwowego. Poza pamiątkowymi monetami obiegowymi Narodowy Bank Duński wydał szereg srebrnych monet kolekcjonerskich (nie znajdujących się w obiegu), najczęściej dublujących okazje z których wydawano pamiątkowe monety obiegowe, lecz w większym formacie. Zobacz też Bibliografia- Jørgen Steen Jensen: Danske mønter og sedler. Krone og øre fra 1875 til i dag, Aschehoug Dansk Forlag A/S 2001.
- Nye danske pengesedler, broszura informacyjna Narodowego Banku Duńskiego, 2009
- Zbigniew Żabiński: Rozwój systemów pieniężnych w Europie zachodniej i północnej, Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich – Wydawnictwo, Wrocław 1989,
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Korona duńska":
Mieszko II Lambert
...
Odense
...
Cieśnina
...
Zugspitze
...
Zygmunt III Waza
...
Jarząb pospolity
...
Gerard Labuda
...
Austro-Węgry
...
Regalia
...
1933
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Korona duńska":
027a. Ssaki – sukces złożoności (plansza 3)
...
Lasy i leśnictwo w Polsce (plansza 13)
...
038 Problemy polityczne oraz kryzys gospodarczy i społeczny w Europie w późnym średniowieczu (plansza 9)
...
|