Szkic perpetuum mobile Villarda de Honnecourta z XIII wieku
Perpetuum mobile (z
łac.
wiecznie ruchome) –
hipotetyczna
maszyna
, której zasada działania, wbrew znanym prawom fizyki, umożliwiałaby jej pracę w nieskończoność.
Próby zbudowania perpetuum mobile podejmowane były już w
XIII wieku
, a szczególne zainteresowanie tą koncepcją przypadło na wiek
XVI
i
XVII
.
Prace podejmowane przed
XIX
wiekiem mogą być uznane za próby rozwoju koncepcji naukowych, które nie zostały potwierdzone.
Według dzisiejszej wiedzy konstrukcje tego typu są niemożliwe i podejmowane obecnie próby są uznawane za
pseudonaukę
. Grono amatorów konstruktorów podejmuje tego typu próby, niekiedy twierdząc nawet, że opracowali udane konstrukcje oparte o nowe nieznane idee lub niepotwierdzone zjawiska i nieznane źródła energii. Ruch ten jest częścią ruchu
wolnej energii
.
Mimo sprzeczności działania takiej maszyny z prawami fizyki, rozważania z pogranicza fantastyki są bardzo silnym bodźcem dla nowych pomysłów. Podważana jest także prawdziwość
II zasady termodynamiki
. Prace te bywają kupowane i finansowane przez firmy, co dodatkowo przyciąga naciągaczy.
Perpetuum mobile I rodzaju
Johann Ernst Elias Bessler, projekt perpetuum mobile (Das Triumphirende Perpetuum mobile Orffyreanum, 1719)
Perpetuum mobile pierwszego rodzaju, to hipotetyczna
maszyna
, która wytwarza więcej
energii
, niż sama zużywa, tj. wykonuje pracę bez pobierania energii z zewnątrz lub praca wykonywana przez nią jest większa od pobieranej energii. Miałby to być samonapędzający się mechanizm. Do miana perpetuum mobile pretendowały liczne konstrukcje - początkowo mechaniczne, a gdy zapoczątkowano konstrukcje silników cieplnych, podejmowano próby konstruowania maszyn opartych o przemiany gazowe. Taką konstrukcją mógłby być np.
silnik spalinowy
, który zużywa paliwo tylko w momencie rozruchu, a później pracuje dowolnie długo bez dostarczania paliwa.
Perpetuum mobile pierwszego rodzaju byłoby sprzeczne z
zasadą zachowania energii
, a w wersji termodynamicznej z
pierwszą zasadą termodynamiki
, która jest jej szczególnym przypadkiem.
Perpetuum mobile II rodzaju
Perpetuum mobile drugiego rodzaju, to cykliczna maszyna, która zamienia energię cieplną na pracę mechaniczną bez wzrostu całkowitej
entropii
. Taką maszyną byłby np.
silnik cieplny
pobierający z otoczenia ciepło, które następnie zamieniane byłoby całkowicie na pracę. Silnik taki nie oddawałby ciepła do otoczenia, a jego
sprawność
wynosiłaby 100%.
Działanie tego typu maszyny nie przeczyłoby zasadzie zachowania energii (czyli równocześnie I zasadzie termodynamiki), ale byłoby niezgodne z
drugą zasadą termodynamiki
.
Zobacz też