Międzynarodowa Stacja Kosmiczna |
---|
Emblemat Międzynarodowej Stacji Kosmicznej |
|
ISS w liczbach W prawej kolumnie podano, jeśli to istotne, datę pochodzenia danych |
---|
Załoga | 6
[1]
| - |
Perygeum
| 336 km | - |
Apogeum
| 346 km | - |
Okres orbitalny | 91,34 minuty | - |
Nachylenie orbity | 51,6419 stopni | - |
Okrążeń dziennie | 15,72397664 | - |
Dzienna oscylacja wysokości | 93 m | - |
Dni od wystrzelenia pierwszego modułu | 4365
| 2.11.2010 |
Dni od zamieszkania pierwszej załogi | 3654 | 2.11.2010 |
Wszystkich okrążeń Ziemi | około 68889 | 2.11.2010 |
Średnia prędkość | 27 743,8 km/h (7 706,6 m/s) | - |
Masa
| 344 378 kg | - |
Objętość przestrzeni życiowej | 820 m³ | |
Ciśnienie
| ~ 757 mm Hg (100
kPa
) | - |
Tlen
| ~ 162,4 mm Hg (22 kPa) | - |
Dwutlenek węgla
| ~ 4,8 mm Hg (640 Pa) | - |
Temperatura
| ~ 26,9°
C
| - |
Konfiguracja |
---|
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna, MSK (
ang.
International Space Station, ISS;
ros.
Международная Космическая Станция, МКС;
trb.
: Mieżdunarodnaja Kosmiczeskaja Stancyja, MKS) – pierwsza
stacja kosmiczna
wybudowana z założenia przy współudziale wielu
krajów
. Składa się obecnie z 14 głównych
modułów
(docelowo ma ich liczyć 16) i umożliwia jednoczesne przebywanie sześciu członków stałej załogi (trzech do roku
2009
). Pierwsze moduły stacji zostały wyniesione na
orbitę
i połączone ze sobą w
1998
roku. Pierwsza stała załoga zamieszkała na niej w roku
2000
. Źródłem zasilania ISS są
baterie słoneczne
, transportem ludzi i materiałów zajmują się amerykańskie
wahadłowce
programu
STS
(od lutego
2003
do
26 lipca
2005
wstrzymane z powodu
katastrofy Columbii
) oraz rosyjskie statki kosmiczne
Sojuz
i
Progress
.
Na stacji znajduje się sprzęt radiowy na potrzeby
krótkofalarstwa
(projekt ARISS). Ma ona także przydzielone własne
znaki wywoławcze
: amerykańskie NN1SS oraz NA1SS, rosyjski RZ3DZR oraz niemiecki DL0ISS.[1]
Obecnie NASA przewiduje zdjęcie stacji z orbity na początku
2016
. Amerykańskie plany budżetowe nie przewidują fundowania stacji po
2015
[2]. Decyzja ta jest krytykowana[], głównie z racji planowanego zniszczenia stacji zaledwie 5 lat po jej ukończeniu.
Stacja jest na tyle duża, a jej moduły baterii słonecznych odbijają tyle światła słonecznego, że jest widoczna z Ziemi jako obiekt poruszający się po niebie (w
perygeum
przy 100% oświetleniu) z jasnością do -5,1[3] lub -5,9 [4]
magnitudo
.
Powstanie
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna powstała w wyniku połączenia projektów budowy rosyjskiej stacji Mir 2, amerykańskiej Freedom oraz europejskiej
Columbus
. Miały one na celu spełnienie marzenia o stałym pobycie ludzi w kosmosie. Udaje się realizować od
2 listopada
2000
roku, kiedy to na ISS dotarła pierwsza stała załoga w składzie:
William Shepherd
, Jurij Gidzenko oraz
Siergiej Krikalow
. Pierwsi mieszkańcy zaczęli nazywać stację Alfa (pierwsza), jednak sprzeciwiła się temu strona rosyjska, twierdząc, że pierwszy był radziecki
Salut
z
1971
roku. W zamian zaproponowała nazwę "Atlant", co z kolei nie spodobało się Amerykanom ze względu na zbytnie podobieństwo do zatopionej w morzu
Atlantydy
. Wobec braku innych pomysłów Międzynarodowa Stacja Kosmiczna do dziś nie posiada własnego imienia.
Pierwsze plany budowy stacji kosmicznej wspólnie przez
USA
,
Japonię
,
Kanadę
i
Europejską Agencję Kosmiczną
(
Rosja
dołączyła do nich dwa lata później) pojawiły się w
1991
roku. Projekt miał być realizowany w trzech etapach:
- I - przygotowanie modułów i międzynarodowe loty do rosyjskiej stacji
Mir
- zrealizowany w latach 1995-1998
- II - montaż i wstępna eksploatacja (1998-2001)
- III - dokończenie budowy i dalsza eksploatacja (pocz.
2001
, koniec planowany w
2010
r.)
Początkowo budżet programu na okres od roku
1994
do ukończenia budowy miał zamknąć się w kwocie 17,4 miliarda
dolarów
, lecz do momentu wystrzelenia pierwszego modułu w końcu
1997
roku wzrósł ponad dwukrotnie, do 40 miliardów dolarów. W
1998
roku do projektu dołączyła
Brazylia
. Pierwszy element stacji, rosyjski moduł
Zarja
, został wyniesiony na orbitę
20 listopada
1998
roku. Do przybycia pierwszej załogi ISS wzbogaciła się o kolejne dwa moduły - amerykański
Unity
i rosyjski
Zwiezda
.
Loty do ISS
Dotychczas odbyto do stacji 32 (stan na
8 lutego
2010
) loty amerykańskich wahadłowców oraz 43 loty rosyjskie, w tym 14 załogowych. Do zakończenia budowy, planowanego na rok 2010, konieczne będzie wykonanie jeszcze 5 lotów promów kosmicznych oraz około 7 lotów statków Sojuz. W
kwietniu
2008
do stacji po raz pierwszy zadokował
ATV
- pojazd transportowy skonstruowany przez
ESA
, natomiast we
wrześniu
2009
r. odbył się pierwszy lot
japońskiego
HTV
.
Państwa biorące udział w projekcie
Międzynarodowa Stacja Kosmiczna na tle Ziemi w 2008 roku
Kosmonauta Siergiej Krikalow wewnątrz modułu serwisowego Zwiezda, listopad 2000
Eksploatacja
Głównym zadaniem Międzynarodowej Stacji Kosmicznej ma być prowadzenie badań naukowych w warunkach
mikrograwitacji
, niemożliwych do osiągnięcia na
Ziemi
. Mają one pozwolić na udoskonalenie metod prowadzenia
upraw
, lepsze poznanie działania ludzkiego organizmu (a więc i możliwość wynalezienia nowych leków) oraz pomóc rozwiązać wiele innych problemów na
Ziemi
. Do tej pory nie dokonano jednak na ISS żadnego przełomowego odkrycia.
Stałe załogi
Począwszy od
1998
roku na ISS przebywało 170 osób, z tego 50 było członkami stałych załóg w ramach 20 ekspedycji. Dla porównania - rosyjską stację
Mir
w ciągu 14 lat odwiedziło łącznie 137 ludzi. Niemal 1/4 wszystkich astronautów stanowiło załogę Międzynarodowej Stacji Kosmicznej lub pojazdów ją obsługujących.
Pierwotnie stałe załogi składały się z trzech osób, wymienianych amerykańskimi wahadłowcami, jednakże po unieruchomieniu amerykańskich wahadłowców po katastrofie
Columbii
czasowo zmniejszono ich liczebność do dwóch. Do trzyosobowych załóg powrócono w
2006
r.; trzeci członek załogi był wymieniany przez wahadłowce. Natomiast od
2009
r. na stacji przebywają pełne, 6-osobowe załogi. Równocześnie, w związku z planowanym niedługo wycofaniem wahadłowców z użytku, wymiana załóg od tego czasu odbywa się wyłącznie za pomocą rosyjskich Sojuzów.
Członkowie załóg ISS otrzymują następujące funkcje: dowódca ekspedycji (amer. CDR lub ros. KOM), inżynier pokładowy (amer. FE lub ros. BI), dowódca statku ratunkowego Sojuz (zawsze Rosjanin, KK) oraz pracownik naukowy ISS (SO, wprowadzone we wrześniu 2002)
Ekspedycja | Załoga | Data startu | Lot - tam | Data powrotu | Lot - powrót | Pobyt na ISS |
---|
Ekspedycja 1
|
William Shepherd
- CDR USA. Jurij Gidzenko - KK Rosja
Siergiej Krikalow
- BI Rosja |
31 października
2000
07:52:47 UTC |
Sojuz TM-31
|
21 marca
2001
07:33:06 UTC |
STS-102
| 136d 18h 41min |
Ekspedycja 2
|
Jurij Usaczow
- KOM/KK Rosja
Susan Helms
- FE1 USA
James Voss
- FE2 USA |
8 marca
2001
11:42:09 UTC |
STS-102
|
22 sierpnia
2001
19:24:06 UTC |
STS-105
| 163d 7h 53min |
Ekspedycja 3
| Frank L. Culbertson - CDR USA Władimir Dieżurow - KK
Rosja
Michaił Tiurin
- BI Rosja |
10 sierpnia
2001
21:10:15 UTC |
STS-105
|
17 grudnia
2001
17:56:13 UTC |
STS-108
| 124d 22h 30min |
Ekspedycja 4
| Jurij Onufrijenko - KOM/KK Rosja Dan Bursch - FE1 USA Carl Walz - FE2 USA |
5 grudnia
2001
22:19:28 UTC |
STS-108
|
19 czerwca
2002
09:57:41 UTC |
STS-111
| 189d 13h 20min |
Ekspedycja 5
| Walerij Korzun - KOM/KK Rosja Sergei Treszczow - BI Rosja
Peggy Whitson
- FE/SO USA |
5 czerwca
2002
21:22:49 UTC |
STS-111
|
7 grudnia
2002
19:37:12 UTC |
STS-113
| 178d 3h 40min |
Ekspedycja 6
| Kenneth Bowersox - CDR USA Nikołaj Budarin - BI/KK Rosja
Donald Pettit
- FE/SO USA |
24 listopada
2002
00:49:47 UTC |
STS-113
|
4 maja
2003
02:04:25 UTC |
Sojuz TMA-1
| 159d 0h 44min |
Ekspedycja 7
|
Jurij Malenczenko
- KOM/KK Rosja Edward Lu - FE/SO USA |
26 kwietnia
2003
03:53:52 UTC |
Sojuz TMA-2
|
28 października
2003
02:40:20 UTC |
Sojuz TMA-2
| 182d 17h 21min |
Ekspedycja 8
| Michael Foale - CDR/SO USA
Aleksandr Kaleri
- KK/BI Rosja |
18 października
2003
05:38:03 UTC |
Sojuz TMA-3
|
30 kwietnia
2004
00:11:15 UTC |
Sojuz TMA-3
| 192d 13h 36min |
Ekspedycja 9
|
Giennadij Padałka
- KOM/KK Rosja
Edward Fincke
- FE/SO USA |
19 kwietnia
2004
03:19:00 UTC |
Sojuz TMA-4
|
24 października
2004
00:32:00 UTC |
Sojuz TMA-4
| 185d 16h 7min |
Ekspedycja 10
| Leroy Chiao - CDR/SO USA Saliżan Szaripow - BI/KK Rosja |
14 października
2004
03:06 UTC |
Sojuz TMA-5
|
25 kwietnia
2005
00:00:00 UTC |
Sojuz TMA-5
| 190d 14h 8min |
Ekspedycja 11
|
Siergiej Krikalow
- KOM/KK Rosja John L. Phillips - FE/SO USA
|
15 kwietnia
2005
00:46:00 UTC |
Sojuz TMA-6
|
11 października
2005
01:09:48 UTC |
Sojuz TMA-6
| 176d 18h 58min |
Ekspedycja 12
|
William McArthur
- CDR USA
Walerij Tokariew
- BI/KK Rosja
|
1 października
2005
03:54:53 UTC |
Sojuz TMA-7
|
8 kwietnia
2006
23:47:00 UTC |
Sojuz TMA-7
| 187d 14h 19min |
Ekspedycja 13
|
Pawieł Winogradow
- KOM Rosja
Jeffrey Williams
- FE/SO USA
Thomas A. Reiter
- FE Niemcy (
ESA
) |
30 marca
2006
02:30:20 UTC |
Sojuz TMA-8
: Winogradow Williams
STS-121
: Reiter |
29 września
2006
01:13:37 UTC |
Sojuz TMA-8
: Winogradow Williams
STS-116
: Reiter | 180d 17h 34min |
Ekspedycja 14
|
Michael Lopez-Alegria
- CDR USA
Michaił Tiurin
- BI/KK Rosja
Sunita Williams
- FE/SO USA |
18 września
2006
04:08:42 UTC |
Sojuz TMA-9
: Lopez-Alegria Tiurin
STS-116
: Williams |
21 kwietnia
2007
12:31:30 UTC |
Sojuz TMA-9
: Lopez-Alegria Tiurin
STS-117
: Williams | 213d 3h 5min |
Ekspedycja 15
|
Fiodor Jurczichin
- KOM Rosja
Oleg Kotow
- BI/KK Rosja
Clayton Anderson
- FE/SO USA
|
7 kwietnia
2007
17:31:14 UTC |
Sojuz TMA-10
: Jurczichin Kotow
STS-117
: Anderson
|
21 października
2007
10:35:49 UTC |
Sojuz TMA-10
: Jurczichin Kotow
STS-120
: Anderson
| 194d, 12h, 4min |
Ekspedycja 16
|
Peggy Whitson
- CDR USA
Jurij Iwanowicz Malenczenko
- BI/KK Rosja
Daniel Tani
- FE/SO USA
Léopold Eyharts
- FE Francja (
ESA
)
Garrett Reisman
- FE/SO USA |
10 października
2007
13:22:39 UTC |
Sojuz TMA-11
: Malenczenko Whitson
STS-120
: Tani
STS-122
Eyharts
STS-123
: Reisman
|
19 kwietnia
2008
8:29:44 UTC |
Sojuz TMA-11
: Malenczenko Whitson
STS-122
: Tani
STS-123
Eyharts
STS-119
: Reisman
| 191d, 19h, 8m |
Ekspedycja 17
|
Siergiej Wołkow
KOM Rosja
Oleg Kononienko
BI/KK Rosja
Gregory Chamitoff
FE/SO USA
|
8 kwietnia
2008
11:16 UTC |
Sojuz TMA-12
: Wołkow Kononienko
STS-124
: Chamitoff
|
24 października
2008
3:37 UTC |
Sojuz TMA-12
: Wołkow Kononienko
STS-126
: Chamitoff
| 196d, 11h, 19m |
Ekspedycja 18
|
Michael Fincke
CDR USA
Jurij Łonczakow
BI/KK Rosja
Sandra Magnus
FE USA
Koichi Wakata
FE Japonia
Gregory Chamitoff
FE/SO USA
|
12 października
2008
07:02 UTC |
Sojuz TMA-13
: Fincke Łonczakow
STS-126
: Magnus
STS-119
: Wakata
STS-124
Chamitoff |
8 kwietnia
2009
7:16 UTC |
Sojuz TMA-13
: Fincke Łonczakow
STS-119
: Magnus
STS-127
: Wakata
STS-126
: Chamitoff | 175d, 18h, 19m |
Ekspedycja 19
|
Giennadij Padałka
KOM Rosja
Michael Barratt
FE USA
Koichi Wakata
FE Japonia
|
26 marca
2009
11:49 UTC |
Sojuz TMA-14
: Padałka Barratt
STS-119
: Wakata
|
27 maja
2009
|
Sojuz TMA-14
: Padałka Barratt
STS-127
: Wakata
| - |
Ekspedycja 20
|
Giennadij Padałka
KOM Rosja
Michael Barratt
FE USA
Koichi Wakata
FE Japonia
Timothy Kopra
FE USA
Frank De Winne
FE Belgia
Roman Romanienko
BI Rosja
Robert Thirsk
FE Kanada
Nicole Stott
FE USA |
27 maja
2009
10:34 UTC |
Sojuz TMA-14
: Padałka Barratt
STS-119
: Wakata
Sojuz TMA-15
: De Winne Romanienko Thirsk
STS-127
: Kopra
STS-128
Stott
|
11 października
2009
4:32 UTC |
Sojuz TMA-14
: Padałka Barratt
STS-127
: Wakata
STS-128
: Kopra
Sojuz TMA-15
: De Winne Romanienko Thirsk
STS-129
: Stott | 196d, 11h, 36m |
Ekspedycja 21
|
Frank De Winne
CDR Belgia
Roman Romanienko
BI Rosja
Robert Thirsk
FE Kanada
Jeffrey Williams
FE USA Maksim Surajev BI Rosja
Nicole Stott
FE USA |
30 września
2009
7:15 UTC |
Sojuz TMA-15
: De Winne Romanienko Thirsk
Sojuz TMA-16
: Williams Surayev
STS-128
: Stott
|
1 grudnia
2009
7:16 UTC |
Sojuz TMA-15
: De Winne Romanienko Thirsk
Sojuz TMA-16
: Williams Surayev
STS-129
: Stott | 185d 15h 22m |
Ekspedycja 22
|
Jeffrey Williams
CDR USA Maksim Surajev BI Rosja
Oleg Kotow
BI Rosja
Soichi Noguchi
FE Japonia Timothy Creamer FE USA |
20 grudnia
2009
21:52 UTC |
Sojuz TMA-16
: Williams Surayev
Sojuz TMA-17
: Kotow Noguchi Creamer |
18 marca
2010
|
Sojuz TMA-16
: Williams Surayev
Sojuz TMA-17
: Kotow Noguchi Creamer | 166d 23h 07m |
Ekspedycja 23
|
Oleg Kotow
CDR Rosja
Soichi Noguchi
FE Japonia Timothy Creamer FE USA
Aleksandr Skworcow
BI Rosja
Michaił Kornijenko
BI Rosja
Tracy Caldwell Dyson
FE USA |
2 kwietnia
2010
|
Sojuz TMA-17
: Kotow Noguchi Creamer
Sojuz TMA-18
: Skworcow Kornijenko Caldwell Dyson |
Czerwiec
2010
|
Sojuz TMA-17
: Kotow Noguchi Creamer
Sojuz TMA-18
: Skworcow Kornijenko Caldwell Dyson | - |
Kosmiczni turyści
W
2001
roku na ISS gościł pierwszy w historii
kosmiczny turysta
[5]. Amerykański milioner
Dennis Tito
zapłacił 20 milionów dolarów za nie całe osiem dni (7 dni 22 godziny 4 minuty) pobytu w kosmosie w dniach od
28 kwietnia
do
6 maja
. Drugim turystą był
Mark Shuttleworth
z
RPA
. W kosmos chciał polecieć również polski miliarder
Leszek Czarnecki
, ale nie udało się zrealizować tego planu. Trzecim turystą został
Gregory Olsen
w
2005
roku, który poleciał na Międzynarodową Stację Kosmiczną pomimo złego stanu zdrowia. Pierwszą kobietą-turystką w kosmosie została Amerykanka pochodzenia irańskiego
Anousheh Ansari
. Pierwotny kandydat do lotu
Sojuz TMA-9
Daisuke Enomoto
został odsunięty z powodów medycznych.
ISS była także miejscem pierwszego kosmicznego ślubu.
10 sierpnia
2003
roku rosyjski astronauta
Jurij Malenczenko
ożenił się z Ekateriną Dimitriew, która przebywała wówczas w
Teksasie
.
30 września
2009
, na pokładzie statku kosmicznego
Sojuz TMA-16
, Kanadyjczyk
Guy Laliberté
jako siódmy turysta kosmiczny udał się na Międzynarodową Stację Kosmiczną. Za swój lot zapłacił 35 milionów dolarów.
Etapy montażu ISS
Prace naprawcze na zewnątrz stacji. Na zdjęciu Piers J. Sellers
Zagrożenia
Największym zagrożeniem dla stacji jest możliwość zderzenia z osiągającymi ogromne prędkości
meteoroidami
. Proponowanym zabezpieczeniem jest "laserowa miotła", która mogłaby błyskawicznie niszczyć owe odłamki. Jej wprowadzenie będzie jednak wymagało zmiany przepisów zabraniających używania broni laserowych w kosmosie. Ponadto istnieje możliwość zderzenia stacji z
kosmicznym odpadkiem
o średnicy ponad 1 cm. Innym niebezpieczeństwem związanym z przebywaniem w przestrzeni kosmicznej są strumienie naładowanych cząstek powstających podczas wybuchów na
Słońcu
. Powodują one awarie instalacji elektrycznych nawet na
Ziemi
i mogłyby poważnie uszkodzić pozbawioną ochrony
magnetosfery
stację kosmiczną.
Moduły stacji
Po zakończeniu budowy, stacja będzie liczyć 16 hermetyzowanych modułów, o łącznej objętości około tysiąca m3. Są to moduły laboratoryjne, dokujące, śluzy, łączniki. Obecnie 11 z tych modułów zostało dołączonych do stacji. Są one wynoszone na orbitę za pomocą wahadłowców, rakiet Proton lub Sojuz.
Moduły zainstalowane
Moduł | Numer misji | Data startu | Rakieta | Kraj | Widok |
---|
Zarja
(FGB) | 1A/R | 20 listopada 1998 |
Proton
| Rosja (budowa) USA (finansowanie) | |
Pierwszy komponent stacji. Dostarcza zasilania elektrycznego. Obecnie służy jako moduł magazynowy, zawierający m.in. pojemniki z paliwem. |
Unity
(Node 1) | 2A | 4 grudnia 1998 | Space Shuttle,
STS-88
| USA | |
Pierwszy moduł łącznikowy, łączący części amerykańską i rosyjską (poprzez
PMA
-1). |
Zwiezda
(Service Module) | 1R | 12 lipca 2000 |
Proton
| Rosja | |
Moduł serwisowy stacji, zapewniający pomieszczenia mieszkalne dla stałej załogi, systemy podtrzymujące życie oraz kontroli orbity stacji. Stanowi też miejsce dokowania statków
Sojuz
,
Progress
i
Automated Transfer Vehicle
. |
Destiny
(US Laboratory) | 5A | 7 lutego 2001 | Space Shuttle,
STS-98
| USA | |
Podstawowy moduł do prowadzenia prac badawczych. Stanowi miejsce zamontowania większości elementów
Integrated Truss Structure
. |
Quest
(Joint Airlock) | 7A | 12 lipca 2001 | Space Shuttle Atlantis,
STS-104
| USA | |
Podstawowa śluza powietrzna stacji, z której odbywają się wyjścia na zewnątrz w skafandrach amerykańskich EMU jak i rosyjskich Orlan. Quest składa się z przedziału z wyposażeniem i skafandrami oraz właściwej śluzy. |
Pirs
(Docking Compartment) | 4R | 14 września 2001 |
Sojuz
| Rosja | |
Pirs zapewnia dodatkowe porty dokujące dla statków Sojuz i Progress, a także umożliwia wyjścia na zewnątrz stacji. |
Harmony
(Node 2) | 10A | 23 października 2007 | Space Shuttle,
STS-120
| Europa (budowa) USA (obsługa) | |
Drugi moduł łącznikowy stacji, stanowiący węzeł zasilania elektrycznego, przekazywania danych oraz innych systemów. Do Harmony podłączone są moduły: europejski Columbus i japoński Kibō, a także poprzez port PMA-2 cumują amerykańskie wahadłowce. Moduł obsługuje też inne moduły zaopatrujące stację |
Columbus
(European Laboratory) | 1E | 7 lutego 2008 | Space Shuttle Atlantis,
STS-122
| Europa | |
Podstawowy europejski moduł badawczy. |
Kibō Experiment Logistics Module
(JEM–ELM) | 1J/A | 11 marca 2008 | Space Shuttle Endeavour,
STS-123
| Japonia | |
Część japońskiego laboratorium Kibō, umożliwiająca magazynowanie i transport do laboratorium. |
Kibō Pressurised Module
(JEM–PM) | 1J | 31 maja 2008 | Space Shuttle Discovery,
STS-124
| Japonia | |
Część japońskiego laboratorium Kibō stanowiąca jego główny moduł. Służy do prowadzenia prac badawczych. |
Poisk
(Mini-Research Module 2) | 5R | 10 listopada 2009 |
Sojuz
| Rosja | |
Moduł rosyjski, wykorzystywany do dokowania statków Sojuz i Progress oraz jako śluza powietrzna. |
Tranquillity
(Node 3) | 20A | ok. 7 lutego 2010 | Space Shuttle Endeavour,
STS-130
| Europa (budowa) USA (obsługa) | |
Trzeci i ostatni moduł łącznikowy. Zawiera m.in. zaawansowane systemy podtrzymywania życia; miejsce podłączenia modułu Cupola. |
Cupola
| 20A | 8 lutego 2010 | Space Shuttle Endeavour,
STS-130
| Europa (budowa) USA (obsługa) | |
Moduł służy jako punkt obserwacyjny prac na zewnątrz stacji, jak i powierzchni Ziemi. |
Rasswiet
(Mini-Research Module 1) | ULF4 | 14 maja 2010 | Space Shuttle Atlantis,
STS-132
| Rosja | |
Wykorzystywany do dokowania statków i przechowywania zapasów. |
Moduły planowane
Moduł | Numer misji | Data startu | Rakieta | Kraj | Widok |
---|
Leonardo (PMM) | ULF5 | ok. 16 września 2010 | Space Shuttle Discovery,
STS-133
| Europa (budowa) USA (obsługa) | |
- |
Nauka
(Multipurpose Laboratory Module) | 3R | ok. grudnia 2011 |
Proton
| Rosja | |
Będzie podstawowym rosyjskim modułem badawczym. |
Stan po katastrofie Columbii
Katastrofa Columbii
1 lutego
2003
r., której konsekwencją było wstrzymanie lotów wahadłowców, rzuciła cień na przyszłość ISS. Najważniejsze moduły stacji, jak np. w pełni gotowe europejskie laboratorium
Columbus
, były zbyt ciężkie, aby mogły zostać wyniesione na orbitę za pomocą innych pojazdów czy rakiet. Wymiana załóg odbywała się wyłącznie za pomocą statków kosmicznych
Sojuz
, zaś wyposażenie dostarczały wyłącznie niewielkie statki
Progress
, co wymusiło ograniczenie stałej załogi ISS do dwóch osób.
26 lipca
2005
, po ponad 2-letniej przerwie, wystartował wahadłowiec
Discovery
z misją testowo-logistyczną
STS-114
. Lot, mimo histerycznego nastawienia mediów, przebiegł pomyślnie. Stało się tak, mimo iż powtórzył się problem z odpadającą z kadłuba
Discovery
pianką. Program wahadłowców znów wstrzymano, aby rozwiązać ten problem. Kolejny lot
Discovery
(też testowo-logistyczny), przewidziany początkowo na
1 lipca
2006
roku, rozpoczął się
4 lipca
2006
r. Misja
STS-121
się powiodła. Prom
Discovery
wylądował
17 lipca
2006
r. o godzinie 15.14 czasu polskiego w
Centrum Kosmicznym Kennedy'ego
na
Florydzie
.
9 września
2006
wahadłowiec
Atlantis
wystartował do misji konstrukcyjnej
STS-115
.
Misja
, podczas której do ISS dołączone zostały nowe baterie słoneczne, trwała do
21 września
.
10 grudnia
wystartował do ostatniej w
2006
roku, logistyczno-konstrukcyjnej misji
STS-116
, wahadłowiec
Discovery
wraz z siedmioosobową załogą.
Misja
, trwająca do
22 grudnia
, zakończyła się pełnym sukcesem.
9 czerwca
2007
wahadłowiec
Atlantis
wystartował do misji konstrukcyjnej
STS-117
. Miała ona na celu zamontowanie nowych paneli słonecznych.
Od
2007
roku do zakończenia programu w
2010
roku
NASA
planuje jeszcze 14 misji wahadłowców. Później, najwcześniej w
2012
roku, miałyby się rozpocząć loty nowego amerykańskiego statku kosmicznego -
Orion
.
W
styczniu 2010
roku załodze ISS udostępniono bezpośrednie połączenie z
internetem
.
Plany na przyszłość
Na konferencji szefów agencji kosmicznych, która odbyła się
23 lipca
2003
roku, ustalono ostateczny kształt stacji. Zdecydowano m.in. rozbudować ją do wielkości pozwalającej na zwiększenie stałej załogi do sześciu osób oraz dołączyć dodatkowe moduły.
NASA
zamierza prowadzić rozbudowę, podczas gdy Rosja będzie przewozić kolejne załogi. Po ukończeniu całej konstrukcji stacja będzie mieć 1160 m³ pomieszczeń hermetyzowanych, masę 419 ton oraz wymiary 108,4 m rozpiętości baterii słonecznych i 74 m długości, umożliwiając pracę sześcioosobowej załogi. Moc generowana przez baterie słoneczne wyniesie 110
kW
, z czego 50
kW
będzie służyć funkcjonowaniu stacji, reszta ma być przeznaczona na badania naukowe.
Na przełomie
2007
i
2008
konsorcjum brytyjskich naukowców i inżynierów zaproponowało skonstruowanie dwóch modułów mających przejąć funkcje zarzuconego modułu mieszkaniowego.
Wielka Brytania
do tej pory nie uczestniczy w projekcie ISS ani bezpośrednio, ani poprzez
ESA
Kontrowersje
Szacuje się, że łączny koszt budowy, utrzymywania i wysyłania kolejnych ekspedycji na Międzynarodową Stację Kosmiczną przekroczy 100 miliardów dolarów. Wobec zużywania tak ogromnych środków rośnie liczba przeciwników projektu, którzy widzą w nim stratę czasu i pieniędzy, jakie mogłyby umożliwić wysłanie wielu tańszych i efektywniejszych misji bezzałogowych. Na przykład
Kosmiczny Teleskop Hubble'a
(koszt 2 miliardy
USD
) przyniósł więcej odkryć niż jakiekolwiek inne przedsięwzięcie, zaś roboty
Spirit
i
Opportunity
(razem 800 mln dolarów) dowiodły obecności wody na Marsie[6]. Nie brak również głosów krytykujących eksplorację kosmosu w ogóle - według nich za 100 miliardów dolarów można by rozwiązać wiele problemów na Ziemi. Zwolennicy podboju kosmosu odpowiadają, że jego krytyka jest krótkowzroczna i pozbawiona jakichkolwiek podstaw[]. Z kolei entuzjaści lotów załogowych argumentują, że opracowane podczas ich przygotowywania i realizacji technologie przyniosły miliardy dolarów realnego zysku. Według niektórych prognoz, pośrednie korzyści ekonomiczne odniesione w wyniku komercjalizacji tych technologii siedmiokrotnie przekraczają zainwestowany kapitał (inne prognozy mówią o trzykrotnym zysku)[7]. To, czy tego rodzaju korzyści wynikną również z programu ISS, jest przedmiotem intensywnej dyskusji.
Polski wkład
- W misjach amerykańskiego promu kosmicznego na ISS brał udział astronauta polskiego pochodzenia.
- W ramach programu ARISS zostały zainstalowane na ISS anteny polskiej konstrukcji i produkcji.
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne