Ruch lewostronny – zasada ruchu drogowego, nakazująca pojazdom poruszanie się w pobliżu lewej krawędzi jezdni; niekiedy także rozszerzana o zasadę obowiązująca na
kolejowych
lub
tramwajowych
liniach dwutorowych, nakazującą jazdę lewym
torem
. Zasada ruchu lewostronnego obowiązuje dziś w mniejszości krajów świata: w
Wielkiej Brytanii
oraz w krajach niegdyś od Wielkiej Brytanii zależnych lub będących jej byłymi
koloniami
, w tym m.in. – w Europie – w
Irlandii
, na
Cyprze
i
Malcie
, a także w
Australii
,
Nowej Zelandii
,
Samoa
,
Indiach
,
Pakistanie
,
Sri Lance
,
Bangladeszu
,
Papui-Nowej Gwinei
,
Brunei
,
Hongkongu
,
RPA
i innych postbrytyjskich koloniach
Afryki
(
Lesotho
,
Botswanie
,
Kenii
,
Tanzanii
,
Ugandzie
,
Zambii
,
Zimbabwe
), jak również w
Japonii
,
Indonezji
,
Tajlandii
,
Makau
, na
Malediwach
,
Mauritiusie
,
Jamajce
,
Dominice
, w
Gujanie
i
Surinamie
. Jednym z wyjątków zasad wynikających z "brytyjskości" jest zależna od Wielkiej Brytanii
enklawa
Gibraltar
, gdzie od
1929
obowiązuje
ruch prawostronny
tak, jak w sąsiedniej
Hiszpanii
i całej kontynentalnej
Europie
.
Londyn
, ruch lewostronny; przejście dla pieszych z zaleceniem LOOK RIGHT – "spójrz w prawo" |
|
Historia
Zasada ruchu lewostronnego pochodzi jeszcze z czasów
starożytnych
, a – według niektórych, choć niepopartych dokumentami, przekazów – w nowożytnej Europie została uregulowana prawem jeszcze w
średniowieczu
przez
papieża
Bonifacego VIII
, który w roku
1300
zarządził, że pielgrzymi mają poruszać się po lewej stronie drogi. Niezależnie jednak od tego, czy, kiedy i przez kogo wprowadzona, zasada ta jest konsekwencją faktu, iż tak piesi, jak i konni podróżni, posługujący się w walce bronią trzymaną (w zdecydowanej większości) w prawej ręce, mogli szybciej uniknąć niespodziewanego ataku ze strony zbliżającej się z przeciwka osoby, znajdując się po lewej stronie drogi. W Japonii zasada ruchu lewostronnego została wprowadzona dekretem cesarskim na początku
XVII wieku
i wynikała z faktu, że pomiędzy
samurajami
poruszającymi się wąskimi uliczkami miast japońskich często dochodziło do zwad na tle "kto komu ma ustąpić", zwłaszcza jeśli zaczepili się bronią noszoną u lewego boku.
W Europie odejście od ruchu lewostronnego na rzecz prawostronnego zawdzięcza się
Francuzom
, przy czym liczni są zwolennicy poglądu, przypisującego to
Napoleonowi
, który m.in. w ten sposób miał wywoływać zamęt w oddziałach wojskowych swoich przeciwników, przygotowanych do ewentualnych bojów spotkaniowych z żołnierzami poruszającymi się (jak wszyscy do tej pory) lewą stroną. Inni wiążą tę zmianę z rzekomą leworęcznością cesarza, a jeszcze inni – ze swoistym buntem wobec papieskich zarządzeń Bonifacego VIII. Są też jednak przesłanki, przemawiające za tym, że nastąpiło to we Francji nieco wcześniej.
Ruch lewostronny obowiązywał w
Austro-Węgrzech
aż do ich rozpadu, a w powstałych w wyniku państwach –
Austrii
,
Czechosłowacji
i na
Węgrzech
– obowiązywał aż do
1938
/
39
, kiedy
III Rzesza
ujednoliciła zasady ruchu drogowego na ruch prawostronny we wszystkich
zaanektowanych
lub uzależnionych od siebie krajach. Do dzisiaj ruch lewostronny obowiązuje w Austrii w ruchu kolejowym (m.in. wiedeńska kolej miejska -
S-Bahn
). Na ziemiach polskich w
zaborze
austriackim także obowiązywał ruch lewostronny (odwrotnie niż w pozostałych dwóch), zastąpiony prawostronnym po odrodzeniu się państwa polskiego w
1918
(
tramwaje w Krakowie
– dopiero w
1925
). W
Kanadzie
ujednolicono zasady odchodząc od lewostronności w anglojęzycznych terytoriach w
latach 20. XX wieku
(niebędąca wcześniej częścią Kanady
Nowa Fundlandia
w
1947
), w
Chinach
ruch ujednolicono na prawostronny w
1946
(dziś wyjątek stanowi w Chinach tylko Hongkong i Makau, choć przez krótki czas z przyczyn politycznych w okresie
"rewolucji kulturalnej"
wprowadzono w całych Chinach ruch lewostronny),
Szwecja
odeszła od ruchu lewostronnego obowiązującego tam od
1734
(wcześniej, od
1718
obowiązywała tam prawostronność) dopiero
3 września
1967
("
dagen H
"), dostosowując się do zasad obowiązujących w sąsiednich krajach
skandynawskich
,
Islandia
26 maja
1968
,
Birma
– w
1970
, a
Nigeria
– jeszcze kilka lat później. Szacuje się, że ok. 1/3 ludności świata mieszka w krajach, gdzie obowiązuje ruch lewostronny, i że ponad 1/4 pojazdów na świecie porusza się po lewej stronie drogi.
7 września 2009
Samoa
dokonały konwersji w odwrotnym kierunku, wprowadzając ruch lewostronny w miejsce prawostronnego. Motywowano to faktem, iż ruch lewostronny obowiązuje w położonych relatywnie blisko znacznie bogatszych państwach: Australii, Nowej Zelandii i Japonii. Zmiana ma umożliwić import używanych samochodów z tych krajów, co z kolei ma zwiększyć dostępność transportu samochodowego dla zwykłych mieszkańców[1].
|
Przystosowane do ruchu lewostronnego brytyjskie samochody z kierownicą z prawej strony |
W europejskich krajach, w których obowiązuje ruch lewostronny, wbrew nasuwającej się analogii, zasada pierwszeństwa na skrzyżowaniach wcale nie jest odwrotna, niż w krajach z ruchem prawostronnym. Tam także obowiązuje reguła pierwszeństwa z prawej strony. Inaczej jednak jest w Japonii[2].
Wyprzedzanie
natomiast zasadniczo odbywa się (inaczej niż przy ruchu prawostronnym) po prawej stronie pojazdu wyprzedzanego, a
ronda
objeżdża się w kierunku zgodnym z obrotem wskazówek zegara. Odmienna jest także konstrukcja samochodów: miejsce kierowcy w samochodach przeznaczonych do ruchu lewostronnego znajduje się po prawej stronie pojazdu, bliżej osi jezdni. Oprócz tego asymetryczne
światła mijania
kierują snop
światła
tak, by doświetlał lewą stronę drogi.
Na
kolei
ruch lewostronny obowiązuje także w niektórych spośród tych krajów, w których na drogach obowiązuje prawostronność, np. we
Francji
(z wyjątkiem Alzacji i zachodniej części Lotaryngii),
Włoszech
, w
Szwajcarii
,
Szwecji
,
Danii
,
Belgii
i
Portugalii
. Ruch lewostronny obowiązuje również w
madryckim metrze
. W ruchu
statków wodnych
natomiast, niezależnie od kraju, wszędzie obowiązuje
ruch prawostronny
.
Przypisy
Zobacz też
Linki zewnętrzne