Tajne Archiwa Watykanu (
łac.
Archivum Secretum Apostolicum Vaticanum,
wł.
Archivio Segreto Vaticano) stanowią centralne
archiwum
wszystkich aktów wydanych przez
Stolicę Apostolską
Kościoła rzymskokatolickiego
, pisma dyplomatyczne oraz inną korespondencję z nią związaną na przestrzeni wieków. Są tu przechowywane najważniejsze dokumenty związane z
pontyfikatem
papieży
.
Historia
Archiwum papieskie - Scrinium Sanctum, zostało powołane przez papieża
Juliusza I
w
IV w.
. Do
XI w.
dokumenty były pisane na
papirusie
, stąd wiele z nich nie zachowało się do naszych czasów (papirus szybko ulega zniszczeniu). Archiwa były dosyć często przewożone w różne miejsca: do
Lyonu
i
Viterbo
przez
Innocentego IV
, do Anagnii przez
Bonifacego VIII
, czy do
Perugii
przez
Benedykta XI
. Zbiory zostały podzielone na dwie części, z czego jedna znalazła się w
Carpentras
, a druga w
Asyżu
, włączając je później do archiwum powstałego w
Awinionie
. Były one później sprowadzane do
Rzymu
(część za pontyfikatu
Marcina V
, inne dokumenty przeniósł
Pius V
w roku
1566
a resztę
Pius VI
w
1783
r.).
Sykstus IV
oddzielił zbiory biblioteczne od archiwalnych, tworząc w ten sposób
Bibliotekę Watykańską
oraz Biblioteca secreta; najcenniejsze dokumenty zgromadzono na
Zamku św. Anioła
.
Pius IV
natomiast utworzył główne papieskie archiwum w Pałacu Apostolskim w Awinionie i podjął starania o sprowadzenie przynajmniej części dokumentów do Rzymu (pierwsza część zostałą sprowadzona wcześniej, za Marcina V). Papież
Paweł V
nakazał utworzyć Tajne Archiwum Watykańskie, w którym znalazła się większość dokumentów papieskich, zgromadzonych przezeń z Biblioteca secreta, Zamku św. Anioła i
Kamery Apostolskiej
. Pozostawały one niedostępne dla osób spoza Watykanu do późnych lat
XIX
wieku. Taka sytuacja sprzyjała rozpowszechnianiu się pogłosek o tajemnicach skrywanych w Tajnych Archiwach Watykanu. Znajdowały się one w trzech salach Pałacu Apostolskiego, przy czym w
1660
roku oraz
XX wieku
udostępniano na coraz to powiększające się archiwum nowe pomieszczenia. W
1810
roku w trakcie
wojen napoleońskich
Tajne Archiwum Watykańskie zostało przewiezione do
Paryża
; w latach
1815
-
1817
część zbiorów zwrócono Stolicy Apostolskiej.
W
1870
roku na skutek powstania antypapieskiego archiwa znajdujące się poza murami
Watykanu
przejął rząd
Królestwa Włoch
. W roku
1881
papież Leon XIII
postanowił udostępnić Tajne Archiwum Watykańskie naukowcom. Zaowocowało to rozwojem zagranicznych instytucji naukowych umieszczonych w Rzymie (np. Ecole Française, American Academy), wśród zadań których jest podejmowanie badań historycznych nad archiwaliami watykańskimi. Pierwszym historykiem, który wykorzystał w swoich pracach zasoby archiwum, był
Ludwig von Pastor
.
W XX wieku zbiory sukcesywnie wzbogacały dokumenty
Kurii Rzymskiej
, Pałacu Apostolskiego,
nuncjatur
,
I
oraz
II
Soboru Watykańskiego oraz materiały archiwalne niektórych znanych rodów rzymskich związanych z historią
Kościoła
.
20 lutego
2002
Jan Paweł II
podjął decyzję, aby dokumenty dotyczące
Niemiec
za okres
1922
-
1939
zostały ujawnione, aby ukrócić spekulacje dotyczące powiązań między Stolicą Apostolską a
III Rzeszą
. Dokumenty zostały ujawnione na początku roku
2003
.
Archiwa obecnie
Obecnie Tajne Archiwum Watykańskie ma 85 km biężących dokumentów podzielonych na 630 zespołów archiwalnych. Najstarszym dokumentem jest Liber Diurnus Romanorum Pontificum (księga zawierająca zapisy z papieskiej kancelarii, począwszy od
VIII w.
). W skład archiwum wchodzą dwie czytelnie, w których rocznie pracuje ok. 1500 naukowców z 60 krajów, sala z katalogami, biblioteka, laboratoria konserwatorskie i zajmujące się
digitalizacją
zbiorów oraz centrum komputerowe. Przy archiwum działa szkoła
paleografii
,
dyplomatyki
i
archiwistyki
.
Prefektem zarządzającym zbiorami jest o. Sergio Pagano.
Bibliografia
- Watykan. Historia papiestwa. Od św. Piotra do Benedykta XVI, nr 48,
Linki zewnętrzne