Św. Cyryl Jerozolimski (ur. ok.
315
r. w
Jerozolimie
, zm.
18 marca
386
),
biskup
,
doktor Kościoła
.
Święty Cyryl (fragment ikony)
Biografia
Pochodził z chrześcijańskiej rodziny.
Święcenia
diakonatu
przyjął w
334
roku z rąk biskupa Jerozolimy, św. Makarego, a z rąk św. Maksyma w
344
otrzymał święcenia kapłańskie. W
348
roku został wybrany na następcę Maksyma w katedrze Jerozolimskiej.
Trzykrotnie był zsyłany na wygnanie z powodu zdecydowanej postawy wobec
arian
. Najpierw wystąpił przeciwko niemu ariański
metropolita
Cezarei Palestyńskiej
, Akacjusz. Skłonił on ariańskiego
cesarza
Konstancjusza
, żeby ten skazał Cyryla jako "
heretyka
" na wygnanie. Święty został zesłany do
Tarsu
, rodzinnego miasta
św. Pawła Apostoła
w
351
roku. Po 9 latach
Synod
w Seleucji potępił arianizm, Akacjusza skazał na wygnanie, a św. Cyryla odwołał z
banicji
. Na synodzie w
Konstantynopolu
Cyryl został ponownie potępiony i skazany na wygnanie. Tym razem tułaczka biskupa nie trwała długo, bo w kilka miesięcy potem kolejny cesarz,
Julian Apostata
, pozwolił mu powrócić. Nie niepokojono go przez 19 lat. W tym czasie rozwinął pełną działalność, aby przywrócić jedność
Kościołowi w Jerozolimie
. Wtedy powstała większość jego
katechez
. Po śmierci Juliana Apostaty rządy objął znowu cesarz ariański,
Walens
(364-378). Cyryl musiał po raz trzeci opuścić Jerozolimę i pozostał na wygnaniu aż do swojej śmierci.
Dzieła
Cyryl brał udział w
Soborze Konstantynopolitańskim I
w roku
381
, który biskupom Konstantynopola przyznał pierwsze miejsce po Rzymie. W swojej spuściźnie literackiej zostawił dwie serie katechez: dla
katechumenów
i dla ochrzczonych. Jest to bodajże pierwszy systematyczny wykład nauki katolickiej i jeden z pierwszych traktatów o
Najświętszym Sakramencie
.
Dla historii
teologii pastoralnej
bezcenne są 24 katechezy, spisane metodą stenograficzną przez jednego ze słuchaczy. Wydanie polskie: Katechezy przedchrzcielne i mistagogiczne. Wojciech Kania (tł.), Jacek Bojarski OP (wstęp), Mateusz Bogucki
OP
(oprac.), Warszawskie Towarzystwo Teologiczne. Kraków: Wyd. "M", 2000, s. 394, seria: Biblioteka Ojców Kościoła 14. .
Katechezy są podzielone na dwie grupy:
- Prokatecheza – czyli katecheza wstępna oraz 18 Katechez (2-19) skierowanych do fotidzomenoi, czyli do tych, którzy mieli przyjąć „oświecenie” (fotismos), czyli
chrzest
, w najbliższe
święta Wielkanocy
.
W katechezie pierwszej mówi o przygotowaniu do chrztu, zachęca do porzucenia trosk ziemskich, pogodzenia się z wrogami i lektury
Pisma Świętego
. W drugiej mówi o
pokucie
i odpuszczeniu
grzechów
, o
szatanie
i jego zasadzkach. W trzeciej o chrzcie,
zbawieniu
, rycie chrzcielnym, jego znaczeniu i skutkach. W czwartej streszcza naukę chrześcijańską. W piątej o
wierze
. W 12 następnych (6-18) wykłada kolejno poszczególne artykuły Jerozolimskiego wyznania wiary.
- Pięć katechez mistagogicznych (19-23) – wygłoszonych w oktawie świąt Wielkanocnych do nowo ochrzczonych (neofotistoi). Zawierają opis i wyjaśnienie
ceremonii
liturgicznych, związanych z przyjęciem trzech sakramentów: chrztu (19 -20),
bierzmowania
(21) oraz Eucharystii (22-23)
Zachował się też list Cyryla do cesarza
Konstancjusza
opisujący niezwykłe zjawisko, jakim było ukazanie się wielkiego świetlistego
krzyża
nad Jerozolimą
7 maja
351 r. Zachował się też w całości tekst
homilii
na temat uzdrowienia paralityka (J 5,2-16) oraz fragmenty czterech innych homilii.
Święto
W
1882
roku papież
Leon XIII
ogłosił go doktorem kościoła. Święto w
Kościele Katolickim
jest obchodzone 18 marca.