Czystość substancji –
procentowa
zawartość wagowa głównej substancji stanowiącej dany produkt, po odjęciu od niej wszystkich zanieczyszczeń towarzyszących jej w tym produkcie. Najczęściej produktem, którego czystość określa się, jest pojedynczy
związek chemiczny
, ewentualnie może to być ściśle określona mieszanina związków chemicznych (np.
roztwór
wodny o określonym
stężeniu
). Stopniowana jest poprzez kolejne rzędy wielkości i służy do klasyfikacji produktów, surowców lub
odczynników
w celach handlowych lub technologicznych. W przypadku
technologii
i konkretnych procedur reakcji wymagana może być nie tylko minimalna czystość potrzebna do osiągnięcia zamierzonego efektu, ale na skalę przemysłową również maksymalna – aby nie podrażać kosztów produkcji. Zazwyczaj wraz ze wzrostem czystości substancji, jeszcze szybciej rośnie jej cena, jednak dla różnych substancji koszty uzyskania tej samej czystości mogą być bardzo różne. Np. koszt uzyskania
żelaza
o czystości 99,9% jest znacznie wyższy od
rtęci
o czystości 99,9999%.
Często wraz z czystością substancji podaje się w nawiasie metodę jej oznaczania np. "98%(GC)" oznacza, iż czystość określono metodą
chromatografii gazowej
. Warto w tym miejscu zauważyć, że w zależności od zastosowanej metody oznaczania, czystość może się diametralnie zmieniać. Zanieczyszczenia, które nie są wykrywane przez np. GC (wykazujące czystość np. 99%) mogą powodować, iż czystość oznaczona inną metodą (np.
HPLC
) będzie dużo gorsza (np. 75%).
Nazwy i oznaczenia kolejnych poziomów czystości:
- techniczny skrót: techn. – 90-99%
- czysty, skrót: cz. – 99-99,9%
- czysty do analizy, skrót: cz.d.a. – 99,9-99,99%
nazwa oznacza, że zanieczyszczeń nie można wykryć typowymi metodami
analizy chemicznej
- chemicznie czysty, skrót: ch.cz. – 99,99-99,999%
nazwa oznacza, że zanieczyszczeń nie można wykryć nawet najczulszymi metodami analizy chemicznej i trzeba użyć metod wykorzystujących zjawiska czysto fizyczne - czysty spektralnie, skrót: spektr.cz. – 99,999-99,9999%
nazwa oznacza, że zanieczyszczenia nie zakłócają metod
analizy spektralnej
Czystość substancji gazowych, szczególnie tych o przemysłowym zastosowaniu określa się poprzez literę N i cyfrę oznaczającą ujemny logarytm z zawartości objętościowej zanieczyszczeń. Na przykład argon N5.0 oznacza argon o czystości 99,999%, a N6.0 czystość 99,9999%. Wiele gazów technicznych dostępnych jest o czystościach od N3.0 do N5.5.