Wejście do Giełdy Papierów Wartościowych w Tel Awiwie
Giełda Papierów Wartościowych w Tel Awiwie
Giełda Papierów Wartościowych w Tel Awiwie (
hebr.
הבורסה לניירות ערך בתל אביב;
ang.
The Tel-Aviv Stock Exchange, w skrócie TASE; nazywana potocznie Boursa) jest
giełdą papierów wartościowych
położoną w osiedlu
Lev Halr
w zachodniej części miasta
Tel Awiw
w
Izraelu
. Jest jedyną giełdą papierów wartościowych w Izraelu i jedną z dziesięciu w całej
Azji
.
Giełda TASE odgrywa ważną rolę w
gospodarce Izraela
i jest kluczowym czynnikiem dla
wzrostu gospodarczego
kraju. Jest to miejsce w którym izraelskie firmy pozyskują
kapitał
potrzebny do sfinansowania
inwestycji
oraz na prowadzenie
działalności gospodarczej
.
Rząd Izraela
poprzez giełdę
prywatyzuje
swoje
spółki publiczne
. Giełda jest także instytucją publiczną mającą na celu zapewnienie możliwości obrotu
papierami wartościowymi
, takimi jak
akcje
,
obligacje
,
prawa poboru
, itp. dopuszczonymi do obrotu giełdowego[2].
Giełda Papierów Wartościowych w Tel Awiwie jest
spółką z ograniczoną odpowiedzialnością
będącą własnością swoich członków, zarówno
banków
jak i firm spoza
sektora bankowego
. Obrót papierami wartościowymi jest regulowany
ustawą
Prawo Papierów Wartościowych z
1968
i znajduje się pod bezpośrednim nadzorem Israel Securities Authority (ISA). Transakcję odbywają się w
nowym izraelskim szeklu
[2].
Historia
Lokalny handel papierami wartościowymi rozpoczął się w
1930
. Prekursorem giełdy było Biuro Wymiany Papierów Wartościowych założone w
1935
przez Anglo-Palestine Bank (który przekształcił się w
Bank Leumi
)[2].
Wraz z
proklamacją niepodległości Izraela
w
1948
powstała pilna potrzeba sformalizowania obrotu papierami wartościowymi. We wrześniu
1953
kilka banków i
domów maklerskich
połączyło siły tworząc Giełdę Papierów Wartościowych z siedzibą w Tel Awiwie. W
1983
giełda przeprowadziła się do swojej obecnej siedziby w Tel Awiwie.
W
1983
w Izraelu doszło do poważnego
kryzysu gospodarczego
, który doprowadził do załamania się
udziałów
największych izraelskich banków (Bank Hapoalim, Bank Leumi, Israel Discount Bank, Mizrahi Bank i Union Bank), które były zmuszone inwestować duże kwoty aby utrzymać stabilny kurs swoich akcji na giełdzie. Dzień
6 października
został nazwany "Czarnym czwartkiem". Nastąpiło wówczas załamanie kursów akcji na giełdzie. Minister finansów podjął wówczas decyzję o zamknięciu Giełdy Papierów Wartościowych w Tel Awiwie. Ponowne otwarcie giełdy nastąpiło
24 października
, wraz z decyzją
nacjonalizacji
banków[3]. Konsekwencją tego kryzysu było długotrwałe dochodzenie oraz wzmocnienie instytucji nadzoru giełdy.
Pod względem ilości
pierwszych ofert publicznych
giełda w Tel Awiwie w
1993
zajęła trzecie miejsce na świecie[4].
W
1997
wprowadzono
komputerowy
obrót akcjami. Wprowadzenie nowego systemu przeprowadził Esther Levanon, który wcześniej przeprowadził komputeryzację
Szin Bet
, a w styczniu
1986
rozpoczął pracę na giełdzie[5].
W
2005
wartość zagranicznych
inwestycji portfelowych
osiągnęła rekordową wartość 2
miliardów
NIS
. Średnia wielkość obrotu akcjami osiągnęła wówczas rekordową wartość 1 miliarda NIS (dwukrotnie więcej niż w
2000
i o 50
%
więcej niż w
2004
). Na rynku obligacji pobito rekord średnich dziennych obrotów, osiągając wartość 1,3 miliarda NIS (o 40% więcej niż w 2004). Pod koniec tego roku członkami TASE zostały
UBS AG
,
Deutsche Bank
i
HSBC
[6].
W lutym
2007
TASE i
London Stock Exchange
podpisały memorandum w celu sformalizowania istniejących powiązań pomiędzy obydwoma giełdami. Ustanowiono regularne spotkania kierownictwa i stworzono procedury płynnego przepływu informacji w celu ułatwienia prawidłowego obrotu akcjami spółek dopuszczonych na oba rynki. W tamtym momencie 50 izraelskich przedsiębiorstw było notowanych na London Stock Exchange i Alternative Investment Market (AIM). W ciągu następnych dwóch lat przyłączyło się kolejnych 36 przedsiębiorstw[7].
W listopadzie
2007
TASE i
NASDAQ
podpisały memorandum w celu sformalizowania istniejących powiązań pomiędzy obydwoma giełdami. Podjęto decyzje o rozbudowie kanałów komunikacyjnych pomiędzy obydwoma rynkami w celu ułatwienia prawidłowego obrotu akcjami spółek dopuszczonych na oba rynki. W tamtym momencie 70 izraelskich spółek było notowanych na NASDAQ, osiągając wartość rynkową ponad 60 miliardów
USD
[8]. W 2007 na TASE było notowanych 633 spółek, których
kapitalizacja
wynosiła 208 miliardów $[9].
W maju
2008
pierwszy
amerykański
fundusz inwestycyjny
Northern Trust wystartował na
New York Stock Exchange
w oparciu na indeksie giełdowym TASE - TA-25 Index. W lipcu
2008
TASE i New York Stock Exchange podpisały memorandum w celu sformalizowania istniejących powiązań pomiędzy obydwoma giełdami. W tamtym momencie 7 izraelskich spółek było notowanych na NYSE.
W listopadzie
2008
TASE i
Szanghajska Giełda Papierów Wartościowych
podpisały memorandum w celu pogłębienia wiedzy biznesowej i wymianie delegacji[10].
Struktura
Giełda Papierów Wartościowych w Tel Awiwie jest spółką z ograniczoną odpowiedzialnością będącą własnością swoich członków, nazywanych "Członkami Giełdy Papierów Wartościowych". Członkami Giełdy jest 12 izraelskich banków, 2 banki zagraniczne i 14 instytucji niebankowych, wśród których znajdują się dwie międzynarodowe spółki inwestycyjne. Pomiędzy członkami giełdy papierów wartościowych przekazywane są zlecenia kupna lub sprzedaży papierów wartościowych klientów giełdy komputerowej[11].
Członkowie Giełdy
TASE ma 28 członków:
- 12 banków izraelskich: Bank Hapoalim,
Bank Leumi
, Bank Massad, Bank Izraela, Bank of Jerusalem, Bank Otsar Ha-Hayal,
Israel Discount Bank
, Mercantile Discount Bank, Bank Mizrahi-Tfahot,
First International Bank of Israel
, Ubank i Union Bank of Israel;
- 2 banki zagraniczne:
Citibank
i
HSBC Bank
;
- 14 niebankowych członków: Altshuler Shaham Ltd., Analyst Exchange and Trading Services Ltd., Clal Finance Batucha Investment Management Ltd., Deutsche Securities Israel Ltd., Direct Investments House Ltd., DS Securities and Investments Ltd., Excellence Nessuah Brokerage Services Ltd., Gaon Investment House Ltd., Harel Investment House Ltd., Israel Brokerage and Investments IBI Ltd., Migdal Stock Exchange Services (N.E.) Ltd., Poalim Sahar Ltd., Prisma Capital Markets Ltd., Psagot Ofek Investments Management Ltd., UBS Securities Israel Ltd.[12].
Rada Dyrektorów
Szesnastoosobowa Rada Dyrektorów nadzoruje działalność giełdy, decyduje o nadaniu lub cofnięciu statusu członka giełdy. Ten Zarząd giełdy składa się z 16 dyrektorów:
- 5 dyrektorów od spraw zewnętrznych (klientów);
- Dyrektor Banku Izraela - powoływany przez Prezesa Banku Izraela.
- Dyrektor z Ministerstwa Finansów - powoływany przez Ministra Finansów.
- Siedmiu przedstawicieli członków giełdy.
- Prezes Zarządu i Dyrektor Generalny od spraw wymiany walut.
Zarząd giełdy kieruje bieżącą działalnością giełdy, dopuszcza do obrotu giełdowego papiery wartościowe, określa zasady wprowadzania papierów wartościowych do obrotu, nadzoruje działalność maklerów giełdowych i członków giełdy w zakresie obrotu giełdowego. Pracami zarządu kieruje prezes zarządu[2].
Rynek akcji
TASE oferuje przedsiębiorstwom cztery programy obrotu akcjami: trzy programy są skierowane dla normalnych przedsiębiorstw, a czwarty jest skierowany dla przedsiębiorstw nowych technologii. Dodatkowo, od października
2000
TASE umożliwia spółkom notowanie akcji na giełdach w
Stanach Zjednoczonych
i
Wielkiej Brytanii
bez jakichkolwiek utrudnień prawnych.
TASE obraca akcjami 609 przedsiębiorstw, z których 52 emitują swoje akcje na zagranicznych giełdach papierów wartościowych. TASE notuje także 35 emisji obligacji skarbowych, 625 emisji obligacji różnych spółek oraz 1 236 funduszy inwestycyjnych[1].
Wartość kapitalizacji TASE w
2009
wynosiła: akcje 179 mld $, obligacje 176 mld $ (w porównaniu: w
2005
122,6 mld $ i w
2004
92,1 mld $)[1].
Wartość średnich dziennych obrotów na giełdzie od
2000
do maja
2010
(w milionach $):
Źródło danych:
The Tel-Aviv Stock Exchange
.
Główne indeksy
Najważniejszym indeksem giełdowym jest TA-25 Index. Dodatkowo istnieją 403 różne indeksy, które umożliwiają śledzenie różnych produktów i wariantów giełdowych.
Główne indeksy giełdowe TASE:
- TA-25 - sztandarowy indeks TASE, obejmujący 25 najważniejszych spółek notowanych na giełdzie TASE.
- TA-100 - indeks obejmujący 100 największych spółek akcyjnych.
- TA-75 - indeks spółek z indeksu TA-100, które nie zostały włączone do indeksu TA-25.
- Mid-Cap 50 - indeks 50 największych spółek, które nie zostały włączone do TA-100.
- Yeter - wszystkie pozostałe akcje, poza TA-100.
- Tel-Tech 15 - indeks 15 największych spółek
high-tech
.
- TA Real-Estate 15 - indeks 15 największych spółek z rynku
nieruchomości
.
- TA Finance 15 - indeks 15 największych spółek z rynku
finansów
.
- Tel-Div 20 - indeks 20 spółek z TA-100, z najwyższym rocznym dochodem z
dywidendy
.
- Maala - indeks społecznej odpowiedzialności inwestycyjnej.
- Tel-Bond 20 - składa się z 20 korporacji notowanych na TASE.
TA-25
Sztandarowy indeks TASE, obejmuje 25 najważniejszych spółek notowanych na giełdzie TASE:
- Africa Israel Investments - kompania inwestycyjna i handel międzynarodowy.
- Bank Hapoalim B.M. - usługi bankowe i finansowe.
- Bank Leumi Le-Israel B.M. - usługi bankowe i finansowe.
- Bazan Oil Rafineries Ltd - rafinerie ropy naftowej, produkcja polimerów i aromatów.
- Bezeq - dostawca usług telekomunikacyjnych.
- Cellcom - operator telefonii komórkowej.
- Delek Automotiv - importer i dystrybutor samochodów "Mazda" i "Ford" w Izraelu.
- Delek Group Ltd. - spółka inwestycyjna (energia, nieruchomości, handel, fundusze).
- Israel Discount Bank Ltd. - usługi bankowe i finansowe.
- Discount Investment Corporation - spółka inwestycyjna (komunikacja, przemysł, handel, nieruchomości).
- Elbit Systems Ltd. - producent elektronicznych systemów wojskowych.
- Gazit-Globe Ltd. - międzynarodowe przedsiębiorstwo budowlane.
- ICL - Israel Chemicals Ltd. - producent nawozów, potasu, fosfatów, bromu i magnezu.
- Israel Corporation Ltd. - holding przedsiębiorstw Israel Chemicals, ZIM, Oil Rafineries i Tower.
- Makhteshim Agan Industries Ltd. - producent produktów ochronnych.
- Mizrahi Tefahot Bank Ltd. - usługi bankowe i finansowe.
- Nice Systems Ltd. - dostawca rozwiązań interaktywnych.
- Ormat Industries Ltd. - energia geotermalna i pozyskiwanie energii elektrycznej.
- Osem Investments Ltd. - producent i dostawca produktów spożywczych.
- Partner Communications Company Ltd. - operator telefonii komórkowej.
- Paz Oil Company Ltd. - rafinerie ropy naftowej, stacje benzynowe i dostawca energii.
- Perrigo Company - producent produktów farmaceutycznych.
- Strauss Group Ltd. - międzynarodowy producent oznakowanego jedzenia i napojów.
- Teva - Pharmaceutical Industries Ltd. - producent produktów farmaceutycznych.
- Verifone Holdings Inc. - producent rozwiązań bezpiecznej płatności elektronicznej.
Zobacz także
Przypisy
Linki zewnętrzne