II powstanie jakobickie ("Druga Wielka Rebelia", "powstanie 45 roku") – powstanie zorganizowane przez "Młodego Pretendenta", księcia
Karola Edwarda Stuarta
, syna Jakuba II. Jako jedyne z
powstań szkockich
miało pełne szanse na powodzenie.
Rozpoczęte przybyciem do Szkocji księcia Karola Edwarda, który przy braku tym razem wsparcia Francji, z własnej kieszeni finansował przedsięwzięcie.
2 sierpnia
1745
r. młody książę wylądował na
Hebrydach
z niewielką grupą jakobickich emigrantów, 700 ochotnikami z Irlandzkiej Brygady i ładunkiem broni dla powstańców.
Młodzieńczy zapał Karola Edwarda, jego szacunek dla góralskich tradycji oraz krwawe rządy angielskich najeźdźców przyczyniły się do masowego poparcia powstania. Prócz większości klanów góralskich przyłączali się również jakobici z nizin i Anglii. Armia powstańcza prawie bez walki zajęła stolicę
Szkocji
–
Edynburg
. Pierwsze wielkie zwycięstwo w
bitwie pod Prestopas
21 września
przyczyniło się do podniesienia morale wojsk i dalszego napływu ochotników. Powstańcy rozpoczęli marsz na
Newcastle
, w
Londynie
zapanowała panika. Jednak niezdecydowanie dowódców, niesnaski w sztabie i zaczynające się dezercje wśród ochotników przyczyniły się do klęski. Armia rządowa została natomiast wsparta świeżymi
hanowerskimi
siłami, ściągniętymi z kontynentu. Ostateczną klęskę siły jakobickie poniosły
16 kwietnia
1746
r. w
bitwie pod Culloden Moor
, na moczarach opodal
Inverness
. "Młody pretendent" został siłą wycofany z walki i po kilku miesiącach ukrywania się (m.in. w stroju kobiety) wśród góralskich stronników wrócił do Francji.
Anglicy i ich zwolennicy pod wodzą głównodowodzącego
księcia Cumberland
rozpoczęli krwawe represje. Większość rannych pod Culloden została dobita, ponad 1000 jeńców sprzedano jako niewolników na plantacje w Ameryce, w Szkocji zaczęły się prawdziwe polowania na jakobitów. System klanowy został zakazany, zakazano nawet używania narodowego stroju szkockiego,
języka gaelickiego
i posiadania broni. Syn
Jerzego II
, książę Cumberland zyskał miano "rzeźnika Cumberlanda".
Na kanwie tych wydarzeń powstała powieść
Waltera Scotta
Waverley.
Bitwy
Zobacz też