Księga Rodzaju [Rdz], Pierwsza Księga Mojżeszowa [1 Mojż] (
hebr.
בראשית Bereszit (od pierwszych słów Na początku),
gr.
Γένεσις Genesis) - pierwsza księga
Biblii
, należąca do
Starego Testamentu
, zaliczana do
Pięcioksięgu
(Tory).
Autorstwo i czas powstania
Autorstwo Księgi Rodzaju tradycja
żydowska
i
chrześcijańska
przypisywała
Mojżeszowi
. Według
teorii źródeł
proponowanej przez wielu współczesnych biblistów księga ta została zredagowana z kilku źródeł, stąd niektóre wydarzenia są opisane na kilka różnych sposobów (np. wg 6,19
Noe
miał zabrać na arkę po parze zwierząt każdego gatunku, zaś wg 7,2 po siedem par zwierząt czystych i 1 parze nieczystych.
Według tradycyjnej teorii przyjmującej autorstwo Mojżesza, księga została napisana w XIII-XII wieku p.n.e. Według teorii źródeł Księga Rodzaju kształtowała się między IX (tradycja jahwistyczna) i V wiekiem (tradycja kapłańska). Niemniej w wielu miejscach (np. opis wyprawy czterech królów w Rdz 14) wykorzystano znacznie starsze źródła ustne lub pisane.
Gatunek literacki
Księga Rodzaju jest księgą historyczną, to znaczy opisuje wydarzenia w sposób chronologiczny, ze związkami przyczynowo-skutkowymi. Na kanwie historii pierwotnej i historii patriarchów osadzone są opowiadania o charakterze ludowym,
etiologicznym
lub pouczającym. Według większości współczesnych biblistów nie relacjonują one dokładnie faktów, a jedynie zawierają echa pewnych faktów historycznych i doświadczeń dziejowych narodu żydowskiego.[1] Niektóre opowiadania (np. historia potopu, wieży Babel) mają tworzywo wspólne z kulturalnym dorobkiem starożytnego Wschodu, zostały jednak opracowane teologicznie.
Grecka nazwa księgi (genesis) wiąże się ze słowem "geneza", czyli "początek", staropolski rodzaj (czyli narodziny).
Treść Księgi Rodzaju
Księga składa się z 50 rozdziałów i dzieli na dwie części.
Pierwsza część (rozdziały 1-11) opisuje historię pierwotną, odpowiada m.in. na pytania o początek ludzkości i źródło grzechu. Jest kompilacją dwóch źródeł: jahwistycznego i kapłańskiego, które wykorzystują częściowo materiały mitologiczne.
Druga część (rozdziały 12-50) poświęcona jest historii patriarchów: od Abrahama do Józefa, oraz ponawianego przymierza z
Bogiem Jahwe
. Do źródeł J i P dołączona jest tradycja elohistyczna (E).
- Historia
Abrahama
i
Izaaka
:
- Historia
Jakuba
:
- Narodziny
Ezawa
i Jakuba;
- Jakub oszustwem zdobywa pierworództwo i błogosławieństwo ojca;
- Jakub w
Charanie
, praca dla stryja
Labana
i małżeństwo z jego córkami -
Rachelą
i
Leą
;
- Walka Jakuba z
aniołem
;
- Pojednanie Jakuba z Ezawem;
- Dwunastu synów Jakuba;
- Historia
Józefa
:
- Bracia sprzedają Józefa kupcom izmaelickim;
- Józef niewolnikiem
Potifara
;
- Józef w więzieniu;
- Objaśnienie snu faraona i powierzenie urzędu zarządcy
Egiptu
;
- Pierwsza wizyta braci w Egipcie;
- Józef ucztuje z braćmi i poddaje ich próbie;
- Pojednanie i osiedlenie się domu Jakuba w Egipcie;
- Charakterystyka rządów Józefa w Egipcie;
- Błogosławieństwo Jakuba dla swoich synów, śmierć Jakuba i Józefa.
Kontynuacją Księgi Rodzaju jest
Księga Wyjścia
.
Wydania samodzielne
- Chamisze Chumsze Tora - Chumasz Pardes Lauder. Księga Pierwsza Bereszit, , Kraków 2001. - przekład
rabiniczny
z hebrajskiego z komentarzami
- Hebrajsko-polski Stary Testament. Księga Rodzaju : wydanie
interlinearne
z kodami gramatycznymi, transkrypcją oraz indeksem rdzeni, tłum. i oprac. A. Kuśmirek. Warszawa 2000. Kolejne wydania wchodziły w skład
Hebrajsko-polskiego Pięcioksięgu
.
Przypisy
Linki zewnętrzne