Kąkol polny
Kąkol polny | Gatunek trujący |
Kąkol polny (Agrostemma githago
L.
) –
gatunek
rośliny z rodziny
goździkowatych
. Pochodzi z zachodniej i środkowej Azji, Europy i Afryki Północnej[2]. Dawniej pospolity, obecnie coraz rzadszy.
Archeofit
przywleczony do Polski jeszcze w czasach przedhistorycznych. Morfologia-
Łodyga
- Wzniesiona, rozgałęziająca się, osiągająca do 90 cm wysokości. Cała łodyga przylegająco i miękko owłosiona długimi włoskami.
-
Liście
-
Ulistnienie
naprzeciwległe, liście równowąsko lancetowate i owłosione podobnie jak łodyga.
-
Kwiaty
- Pojedyncze kwiaty wyrastają tylko na szczytach łodyg i z kątów liści na długich szypułkach
Kielich
trwały, 10-nerwowy, składający się z 5 dużych, zielonych, owłosionych ząbków o trójkątnym kształcie i długości do 3,5 cm.
Korona
zbudowana z 5 wolnych płatków o purpurowoliliowym kolorze, bez
przykoronka
. Płatki korony krótsze od działek kielicha.
-
Owoc
-
Torebka
zawierająca duże ciemnobrunatne lub czarne
nasiona
o rozmiarach: ok. 3,5 mm długości, 2,8 mm szerokości, 2,2 mm grubości. Są one prawie czworościenne, słabo kanciaste i pokryte licznymi ostrymi brodawkami.
Biologia i ekologia- Rozwój
-
Roślina jednoroczna
. Kwiaty są
przedprątne
, kwitną od czerwca do lipca, zapylane są przez
motyle
[3]. Nasiona dojrzewają równocześnie z nasionami zbóż, wśród których rośnie kąkol. W glebie zachowują zdolność kiełkowania najwyżej przez 1 rok[4]. Liczba
chromosomów
2n
= 48[5].
- Siedlisko
-
Chwast segetalny
– gatunek występujący wyłącznie w
uprawach rolnych
. Nigdzie już nie spotyka się go w środowisku naturalnym. Jego cykl życiowy jest doskonale dostosowany do cyklu życiowego zbóż. Dawniej był pospolitym
chwastem
, głównie
zbóż
. Do gleby dostaje się wraz z nasionami sianych zbóż. Szczególnie często spotykany był w uprawach ozimego
żyta
. Obecnie powszechnie stosuje się czyszczenie ziarna siewnego oraz skuteczne metody zwalczania chwastów. Skutkiem tego kąkol spotyka się w uprawach coraz rzadziej – grozi mu wyginięcie. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla rzędu (O.) Centauretalia cyanii[6].
-
Roślina silnie trująca
- Cała roślina jest trująca, zarówno dla ludzi, jak i koni, bydła i świń[7]..
Mąka
z domieszką zmielonego kąkolu jest gorzka i trująca. Objawami zatrucia są: podrażnienie błon śluzowych, bóle głowy i mdłości, przyspieszenie tętna i paraliż mięśni oddechowych[7].
Zastosowanie-
Roślina lecznicza
- Surowiec: ziele, nasiona. Zawiera: w zielu
saponiny
(gitagenina) i kwas agrostemowy; w nasionach ponadto znajduje się związek sterydowy stigmasterol.
- Działanie i zastosowanie: Napar przygotowuje się z 1 łyżki stołowej ususzonego ziela i 1 szklanki wrzącej wody (parzyć pod przykryciem 15-20 minut) i używa do przymoczek na krosty, wysypki, egzemy, a także do przemywania drobnych zranień i otarć naskórka.
UWAGA: ponieważ roślina jest toksyczna wolno się nią leczyć wyłącznie za wiedzą i zgodą lekarza! Zagrożenia i ochronaW związku z postępem w zakresie
ochrony roślin
(zwalczania chwastów) gatunki takie jak kąkol spotykane są w wielu rejonach coraz rzadziej. W celu zachowania
różnorodności biologicznej
zakładane są dla ginących gatunków chwastów (w Polsce los podobny do kąkola spotyka np.
miłka letniego
) specjalne ogródki chwastów. W Polsce zajmuje się tym np.
Klub Przyrodników
. Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Caryophyllales
(
ang.
). Angiosperm Phylogeny Website, 2001–. [dostęp 2009-10-07].
- ↑
Germplasm Resources Information Network (GRIN)
. [dostęp 2010-02-05].
- ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- ↑ Horst Klaasen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limbergerhof, 2004.
- ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ 7,0 7,1 Burkhard Bohne, Peter Dietze: Rośliny trujące: 170 gatunków roślin ozdobnych i dziko rosnących. Warszawa: Bellona, Spółka Akcyjna, 2008. .
Bibliografia- Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
Inne hasła zawierające informacje o "Kąkol polny":
Zygmunt III Waza
...
Insurekcja kościuszkowska
...
Aleksandr Suworow
...
1667
...
1621
...
1925
...
Bitwa pod Kłuszynem
...
1728
...
Bitwa pod Mątwami
...
Toruń
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Kąkol polny":
Rośliny użytkowe (plansza 18)
polny
Pospolity chwast zbóż ozimych i jarych, rzepaku, roślin okopowych. Odporny na zanieczyszczenia, azotolubny.
Kąkol polny
Występuje tylko w uprawach rolnych, głównie zbożach. Roślina jednoroczna, trująca.
...
003. Nasienne - grupa roślin naczyniowych (plansza 4)
...
˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 15)
...
|