Viola da gamba, Marcin Zalewski
Viola da gamba to
chordofon
smyczkowy, instrument dawny o kształcie zbliżonym do dzisiejszej
wiolonczeli
. Nie jest ona jednak bezpośrednim przodkiem dzisiejszych instrumentów, ale podobieństwa łączące oba instrumenty są znaczne. Pierwsze viole pojawiły się już pod koniec
XV wieku
. Cieszyły się dużą popularnością w epoce
renesansu
i
baroku
, często były wykorzystywane zarówno jako instrument orkiestrowy, jak i solowy. W początkowym stadium instrument ten występował w wielu różnych odmianach. Dopiero w
XVI wieku
wyklarował się dosyć jednolity wygląd tych instrumentów, choć zawsze występowały odmiany violi da gamba w różnych strojach.
Budowa
Kształt violi da gamba jest zbliżony do
wiolonczeli
, viola nie posiada jednak nóżki i jest trzymana pomiędzy kolanami (
wł.
gamba – noga). Dolna i górna płyta korpusu nie wystaje poza boczki. Otwory rezonansowe zlokalizowane są na górnej płycie i zazwyczaj mają kształt odwróconej litery C. Instrument ma 3-7strun strojonych w
kwartach
i
tercjach
. Na szyjce począwszy od
gryfu
znajduje się około 7 progów wiązanych co pół tonu.
Smyczek
różni się nieco od tych używanych obecnie. Wykonany jest z drewna i końskiego włosia. Pręt smyczka wygięty jest lekko ku górze.
W violach różnego typu stosuje się struny jelitowe (rzadziej nylonowe). Budowa instrumentu sprawia, że charakteryzuje się on dosyć cichym, miękkim i ciepłym brzmieniem. Niski wolumen dźwięku przyczynił się do wyparcia violi przez obecne instrumenty smyczkowe, jednak zainteresowanie instrumentami tego typu wróciło w połowie
XX wieku
, gdy zaczęto interesować się dawnymi technikami wykonawczymi.
W Baroku często ozdabiano viole rzeźbieniami na końcu ślimaka, szczególnie głowami zwierząt i dziwnych stworów.
Z violi da gamba kontrabasowej wykształcił się dzisiejszy
kontrabas
, bardzo zbliżony do swego pierwowzoru.
Odmianami violi da gamba były:
viola d'amore
,
viola bastarda
,
viola di bordone
.