Andrzej Marian Olechowski (ur.
9 września
1947
w
Krakowie
) – polski
polityk
i
ekonomista
.
Minister finansów
w 1992 oraz
minister spraw zagranicznych
w latach 1993–1995. Kandydat na
Prezydenta RP
w 2000 i w 2010, jeden z założycieli
Platformy Obywatelskiej
.
Wykształcenie i działalność do 1989
W młodości był kierownikiem artystycznym zespołu
Trzy Korony
,
dziennikarzem
radiowym i prezenterem muzycznym
programu III Polskiego Radia
[1].
Ukończył studia ekonomiczne w
Szkole Głównej Planowania i Statystyki
(obecnie SGH) w
Warszawie
, w 1979 uzyskał
stopień
doktora
nauk
ekonomicznych
[2] na podstawie rozprawy Niestabilność eksportu i jej rozmiary – badanie dla krajów europejskich w latach 1960–1974[3].
Andrzej Olechowski, Bronisław Geremek, Włodzimierz Cimoszewicz i Lech Wałęsa
W 1973 rozpoczął pracę w sekretariacie
Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju
(UNCTAD) w
Genewie
. W latach 1978–1982 kierował Zakładem Analiz i Prognoz w Instytucie Koniunktur i Cen. W latach 1982–1984 ponownie pracował w UNCTAD, zaś w latach 1985–1987 był pracownikiem
Banku Światowego
. W okresie pracy w instytucjach międzynarodowych współpracował z wywiadem (
Departament I MSW
). Był
kontaktem operacyjnym
Gromosława Czempińskiego
o pseudonimach "Tener" i następnie "Must"[4].
W 1987 powrócił do pracy w
Polsce
, objął funkcję dyrektora departamentu w Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranicą. W 1989 brał udział w obradach "
okrągłego stołu
" po stronie rządowej w zespole ds. gospodarki i polityki społecznej. W latach 1989–1991 pełnił funkcję pierwszego zastępcy prezesa
Narodowego Banku Polskiego
[1].
Działalność polityczna w III RP
Lata 1991–1998
Od 1991 do 1992 był podsekretarzem stanu w
Ministerstwie Współpracy Gospodarczej z Zagranicą
. 28 lutego 1992 został mianowany na
ministra finansów
w
rządzie Jana Olszewskiego
, mając poparcie
Lecha Wałęsy
. 7 maja 1992 złożył dymisję, która została przyjęta przez
Sejm
5 czerwca 1992, tuż przed udzieleniem całemu gabinetowi wotum nieufności.
Pełnił następnie funkcję doradcy prezydenta ds. ekonomicznych. W 1993 stanął na czele tworzonego z inicjatywy prezydenta
Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform
i został kandydatem tego ugrupowania na premiera. Nie wystartował jednocześnie osobiście w
wyborach parlamentarnych w 1993
, po których BBWR znalazł się w opozycji do koalicji
SLD
-
PSL
. Jednocześnie Andrzej Olechowski został członkiem
rządu Waldemara Pawlaka
jako
minister spraw zagranicznych
, dzięki przepisom
Małej Konstytucji z 1992
, która gwarantowała prezydentowi wpływ na obsadę tzw. resortów prezydenckich (w tym MSZ). 27 października 1994 złożył dymisję, co było efektem ujawnienia przez
ministra sprawiedliwości
Włodzimierza Cimoszewicza
w ramach prowadzonej przez niego akcji "czyste ręce" listy urzędników państwowych zasiadających w radach nadzorczych spółek[1] (Andrzej Olechowski pełnił jednocześnie funkcję przewodniczącego rady nadzorczej
Banku Handlowego
). Rezygnacja nie została przyjęta, ponowił ją 13 stycznia 1995, jednak funkcję pełnił do końca urzędowania rządu
Waldemara Pawlaka
, tj. do początku marca 1995.
W tym samym czasie zerwał z BBWR, w kwietniu 1995 razem z
Czesławem Bieleckim
współtworzył
Ruch Stu
. Został przewodniczącym rady politycznej tego ugrupowania, ze wszystkich funkcji w tej partii zrezygnował w 1997 w związku z akcesem Ruchu Stu do
AWS
i brakiem współpracy z
SKL
[5]. W kampanii przed
wyborami parlamentarnymi
w tymże roku poparł
Unię Wolności
.
Od 1994 do 1998 był też przewodniczącym Rady Gminy
Warszawa
-
Wilanów
.
Lata 2000–2007
W 2000 powrócił do działalności politycznej. Jako kandydat niezależny wystartował w
wyborach prezydenckich
. W pierwszej turze zajął drugie miejsce z poparciem 17,3% wyborców (3 044 141 głosów)[6]. Przegrał z
Aleksandrem Kwaśniewskim
, który uzyskał już w pierwszej turze reelekcję.
Po wyborach pojawiły się propozycje stworzenia wokół jego osoby nowego centroprawicowego ugrupowania liberalnego z udziałem m.in.
Unii Wolności
. Ostatecznie w styczniu 2001 powołano do życia ruch polityczny pod nazwą
Platforma Obywatelska
, na czele którego obok Andrzeja Olechowskiego stanęli
Maciej Płażyński
z
AWS
i
Donald Tusk
z
UW
. Do nowej formacji przyłączali się stopniowo kolejni politycy obu tych formacji. Andrzej Olechowski nie zdecydował się na start w
wyborach
do Sejmu bądź Senatu.
27 października 2002 wziął udział z ramienia PO w wyborach na stanowisko
prezydenta Warszawy
. Uzyskał 13,47% głosów, został wyprzedzony przez
Lecha Kaczyńskiego
(
PiS
) i
Marka Balickiego
(
SLD-UP
) i nie wszedł do drugiej tury wyborów[7]. W 2004 został przewodniczącym rady programowej PO, później krytykował postawę
Jana Rokity
w sprawie obrony
traktatu nicejskiego
. 17 maja 2007 z jego inicjatywy odbyła się konferencja na
Uniwersytecie Warszawskim
poświęcona europejskim standardom demokratycznym[8].
Działalność od 2009
2 lipca 2009 ogłosił decyzję o wystąpieniu z Platformy Obywatelskiej. Osiem dni później został przewodniczącym rady programowej
Stronnictwa Demokratycznego
, nie przystępując jednak formalnie do tej partii.
21 grudnia 2009 zadeklarował zamiar startu w
wyborach prezydenckich w 2010
jako kandydat niezależny. Poparcie dla niego zapowiedzieli m.in. działacze SD[9]. 10 maja 2010 został zarejestrowany jako kandydat przez
PKW
[10].
W pierwszej turze uzyskał 242 439 głosów (1,44%), zajmując 6. miejsce spośród 10 kandydatów[11]. Przed drugą turą głosowania oficjalnie poparł kandydaturę
Bronisława Komorowskiego
[12].
Działalność gospodarcza i społeczna
Obejmował liczne stanowiska w radach nadzorczych spółek Skarbu Państwa i firmach prywatnych. Był udziałowcem
Banku Inicjatyw Gospodarczych
, współpracował z
Business Centre Club
. W latach 1991–1996 i 1998–2000 był przewodniczącym rady nadzorczej
Banku Handlowego
. Pełnił różne funkcje w komitetach doradczych firm zagranicznych.
Zasiadał we władzach instytucji społecznych, takich jak Międzynarodowe Centrum Rozwoju Demokracji,
Instytut Studiów Wschodnich
, Klub Wschodni,
Fundacja im. Stefana Batorego
,
Instytut Spraw Publicznych
,
Komisja Trójstronna
[13], brał też udział w spotkaniach
Grupy Bilderberg
[14]. Wykładał m.in. na
Uniwersytecie Jagiellońskim
,
Akademii Teologii Katolickiej
oraz
Collegium Civitas
. Jest autorem publikacji z zakresu gospodarki i polityki zagranicznej.
Nagrody i wyróżnienia
W 2000 został laureatem
Nagrody Kisiela
. W tym samym roku otrzymał też tytuł
"Człowieka Roku"
przyznawany przez tygodnik "
Wprost
".
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2
Andrzej Olechowski w serwisie "Ludzie Wprost"
. [dostęp 7 marca 2010].
- ↑
Andrzej Olechowski
w bazie ludzi nauki portalu nauka-polska.pl (
OPI
). [dostęp 7 marca 2010].
- ↑
Edukacyjna lustracja kandydatów
. gazeta.pl, 31 maja 2010. [dostęp 3 czerwca 2010].
- ↑
Sławomir Cenckiewicz
:
Czempiński – życie nieznanego tenora
. rp.pl, 16 lipca 2009. [dostęp 7 marca 2010].
- ↑ Krystyna Paszkiewicz: Partie i koalicje polityczne III Rzeczypospolitej. Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, 2000, ss. 101–103. .
- ↑
Dz. U. z 2000 r. Nr 85, poz. 952
- ↑
Serwis PKW – Wybory 2002
. [dostęp 7 marca 2010].
- ↑
Kwaśniewski: nie powstaje nowa partia, powstaje uczciwa debata
. wp.pl, 17 maja 2007. [dostęp 7 marca 2010].
- ↑
Twarze Olechowskiego – kandydat przedstawił swoich pełnomocników
. wyborcza.pl z 5 lutego 2010. [dostęp 7 marca 2010].
- ↑
Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej z dnia 10 maja 2010 r. o zarejestrowaniu kandydatów na Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w wyborach zarządzonych na dzień 20 czerwca 2010 r.
. pkw.gov.pl, 10 maja 2010. [dostęp 10 maja 2010].
- ↑
Serwis PKW – Wybory 2010
. [dostęp 21 czerwca 2010].
- ↑
Olechowski poprze w II turze Komorowskiego
. wyborcza.pl, 24 czerwca 2010. [dostęp 24 czerwca 2010].
- ↑
Membership
(
ang.
). trilateral.org. [dostęp 22 czerwca 2010].
- ↑
Olechowski dla Salon24.pl: umowa z Rosją nas uzależnia
. salon24.pl, 14 czerwca 2010. [dostęp 2 lipca 2010].
Linki zewnętrzne