BŻ-1 GIL |
| BŻ-1 GIL |
|
Dane podstawowe |
Państwo |
Polska
|
Producent |
Główny Instytut Lotnictwa
|
Typ |
śmigłowiec
doświadczalny w układzie klasycznym |
Konstrukcja | mieszana,kryta blachą i płótnem, kadłub kratownicowy,belka ogonowa skorupowa drewniana, główny wirnik dwułopatowy,
Podwozie
stałe z kołem przednim |
Załoga | 1 |
Historia |
Data oblotu |
4 kwietnia
1950
r.(pierwszy wzlot inż.B.Żurakowskiego) |
Wycofanie ze służby |
28 października
1960
r. |
Egzemplarze | 1 |
Dane techniczne |
Napęd | 4-cylindrowy Hirth HM504A2, tłokowy, rzędowy |
Moc
| 74 kW(100 KM) |
Wymiary |
Średnica wirnika | 8,8 m |
Długość | 18,79
m
|
Długość kadłuba | 8,6 m |
Wysokość | 3 m |
Masa |
Własna
| 510 kg |
Użyteczna | 100 kg |
Startowa
| 610 kg |
Osiągi |
Prędkość maks.
| 140 km/h |
Prędkość przelotowa
| 120 km/h |
Wznoszenie max. w locie pionowym | 4,5 m/s |
Pułap praktyczny | 2000 m |
Zasięg | 50 min lotu |
BŻ-1 GIL pierwszy eksperymentalny
śmigłowiec
polskiej konstrukcji.
Historia
Śmigłowiec powstał w zakładach doświadczalnych
Głównego Instytutu Lotnictwa
w
Warszawie
z inicjatywy inż.
Zbigniewa Brzoski
. Polski przemysł lotniczy został zniszczony po II wojnie światowej, dopiero w 1947 Instytut znalazł siedzibę w wyremontowanych pomieszczeniach wytwórni WS-1 na Okęciu. Dyrektor Instytutu inż. Władysław Fiszdon był jedyną osobą z konstruktorów, która widziała wcześniej śmigłowiec (
Sikorsky R-4
w Anglii). Prace rozpoczęto w
1948
, głównym konstruktorem był
Bronisław Żurakowski
(brat
Janusza Żurakowskiego
), który zaprojektował wirnik nośny i układ sterowania. Strukturę kadłuba, belki ogonowej, śmigło ogonowe i podwozie zaprojektował inż.
Tadeusz Chyliński
, a napęd i przekładnię główną inż.
Zbigniew Brzoska
. W projekcie zużytkowano trochę poniemieckich części pozostałych po wojnie, m.in. silnik Hirth i koła wózka startowego
szybowca
Kranich. Śmigłowiec nie miał początkowo oficjalnej nazwy, jedynie znaki rejestracyjne SP-GIL (pochodzące od skrótu nazwy Instytutu). Z powodu znaków otrzymał on później nazwę Gil, a także oznaczenie BŻ-1, od inicjałów konstruktora.
Śmigłowiec ukończono w
1949
, pierwszy udany lot odbył się
4 kwietnia
1950
. W czasie pierwszych lotów śmigłowiec ten pilotował sam konstruktor, Bronisław Żurakowski. Natrafiono na typowe "choroby wieku dziecięcego" - drgania, nieprecyzyjnie działający układ sterownic. Śmigłowiec miał kilka drobnych kraks, w czasie których ulegał licznym uszkodzeniom. W początkowej fazie prób uniósł raz (w sposób niezamierzony) 3 osoby - pilota, Bronisłwa Żurakowskiego i asystujących inżynierów: Chylińskiego i Fiszdona. Po zmianie wirnika nośnego i łopat z giętkich na sztywne oraz zamianie podwozia na inne, o bardzo szerokim rozstawie kół, śmigłowiec rozpoczął nową fazę lotów. Zmniejszony poziom drgań oraz poprawa w układzie kinematycznym sterownic spowodowały wyraźną poprawę właściwości lotnych. Oblatywał go
Wiktor Pełka
,
pilot doświadczalny
Instytutu Lotnictwa, będący też kapitanem w liniach lotniczych
PLL LOT
.
20 lipca
1952
został on zaprezentowany publicznie w czasie pokazu na
Okęciu
, najprawdopodobniej był to pierwszy publiczny pokaz śmigłowca w krajach Europy Wschodniej.
16 listopada
1953
uległ poważnemu wypadkowi - gdy
Wiktor Pełka
przeszkalał na ten śmigłowiec
Andrzeja Abłamowicza
, co czasowo zakończyło program testowy tej konstrukcji. Odbył 169 lotów o łącznym czasie 20 godzin i 21 minut.
Został naprawiony w
1956
i był używany do lotów próbnych i porównawczych, których dokonywali piloci doświadczalni wyszkoleni już wcześniej w pilotażu na śmigłowcu
SM-1
. W sumie latali na nim:
Wiktor Pełka
,
Andrzej Abłamowicz
, Ryszard Witkowski, Antoni Śmigiel. W niektórych lotach na pokładzie śmigłowca były 2 osoby.
Śmigłowiec miał małe siły na sterach, był bardzo stateczny tak w locie jak i w zawisie, z uwagi na niedużą moc silnika jego osiągi były bardzo uzależnione od warunków otoczenia (temperatury powietrza).
28 czerwca
1957
złamała się przekładnia w ogonie śmigłowca (oryginalnie pochodziła z motocykla z okresu II wojny światowej
Zündapp
), która okazała się nie do zastąpienia, co zakończyło służbę śmigłowca. W latach 1956-1957 odbył 185 lotów o łącznym czasie 12,5 godziny.
Pod koniec października 1960 r. śmigłowiec został skreślony z rejestru statków powietrznych i przekazany najpierw do Muzeum Techniki w Warszawie, a następnie do Muzeum Lotnictwa w Krakowie. Wskutek złych warunków składowania śmigłowiec został poważnie uszkodzony, ponadto brakowało wielu elementów. W roku 1987 z inicjatywy koła SIMP przy Instytucie Lotnictwa, powstała idea odrestaurowania śmigłowca. Została ona zrealizowana przez Zakład Doświadczalny Instytutu Lotnictwa. 29 kwietnia 1989 r. nastąpiło przekazanie śmigłowca do Muzeum w Krakowie
Eksponowany w
Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie
śmigłowiec BŻ-1 GIL jest odbudowanym egzemplarzem.
Linki zewnętrzne