Constitutio Criminalis Carolina
Constitutio Criminalis CarolinaConstitutio Criminalis Carolina (nazwa potoczna: Carolina; znana również pod skrótem CCC) – szesnastowieczny
niemiecki
kodeks karny
, uznawany za pierwszą wielką
kodyfikację prawa
czasów nowożytnych. Carolina wprowadziła do
prawa karnego materialnego
i
procesowego
szereg przełomowych unowocześnień (m.in. przyjęcie zasady publicznoprawnej w ściganiu przestępstw, określenie
winy
jako podstawy odpowiedzialności karnej, zniesienie systemu
kar kompozycyjnych
, przyjęcie zasady
prawdy materialnej
i zasady racjonalnych środków dowodowych w
procesie karnym
) przy jednoczesnym radykalnym zwiększeniu surowości kar w porównaniu z czasami
średniowiecza
. Czas powstania tej konstytucji datuje się pod koniec lipca
1532
w
Ratyzbonie
. Uchwalona przez Sejm Rzeszy, ogłoszona przez
Karola V
w 1532. Wywarła wpływ na większość kodyfikacji prawa karnego w Europie od XVI do XVIII wieku. Historia powstania | Karol V Habsburg |
Carolina była próbą przełamania partykularyzmu prawa niemieckiego i ujednolicenia systemu prawa karnego. Składała się z 219 art. Dotyczyła przede wszystkim prawa proceduralnego i organizacyjnego, w mniejszym stopniu materialnego. Art. 104 wprowadzał znaną włoskiemu prawu statutowemu zasadę analogii, według której jeśli jakaś sprawa nie była uregulowana prawnie, sędzia mógł wydać wyrok skazujący na karę przewidzianą w sytuacji podobnej[1]. Była ona krokiem milowym w rozwoju prawa karnego. Carolina wzorowana była na ordynacji karnej biskupstwa
Bambergu
(Constitutio Criminalis Bambergensis, CCB), która została wprowadzona w
1507
r. przez
biskupa
Georga III, usilnie zabiegającego o o zreformowanie prawa. Jej autorem prawdopodobnie był
ochmistrz
i sędzia sądu nadwornego biskupa,
Johann von Schwarzenberg
(1463/65-1528). Kodyfikacja z Bambergu bardzo często określana jest przez prawników jako mater Carolinae (matka Caroliny). Nie jest wykluczone, iż Johann von Schwarzenberg był przez pewien czas przewodniczącym komisji do spraw reformy i brał udział w początkowych pracach nad Caroliną. Istniało kilka wstępnych redakcji aktu, lecz były one kolejno odrzucane przez Sejm Rzeszy uznającym obawy władców terytorialnych o możliwość ograniczenia samodzielności prawnej ich terenów. Dlatego zawarto w niej klauzulę salwatoryjną (łac. clausula salvatoria) oznaczającą subsydiarność / posiłkowość stosowania Caroliny. Miała być używana tylko w wypadkach nieuregulowanych kwestii w prawie miejscowym. Mimo tego osiągnęła znaczny sukces - pośrednio lub bezpośrednio wywarła olbrzymi wpływ na prawo karne wielu państw, w tym Polski (gdzie w swobodnym przekładzie Bartłomieja Groickiego weszła do praktyki sądów miast na prawie magdeburskim)[1]. Rozwiązania szczegółowe- Obrona konieczna dopuszczalna, gdy zagrożone były tylko życie i zdrowie.
- Znała stan wyższej konieczności (np. kradzież z nędzy).
- Nakazywała uzależniać odpowiedzialność chorego od opinii biegłych.
- Jeżeli nastąpił błąd (niezgodność między rzeczywistością a jej odbiciem) co do faktu, wyłączał winę sprawcy i powodował bezkarność czynu.
- Pojawia się pierwsze ogólne określenie usiłowania.
- Stała na zasadzie prewencji ogólnej.
- Częściowo stosowała racjonalizację sprawiedliwościową.
- Często podwyższała karę przy drugiej recydywie.
- Stała na zasadzie publicznoprawnej.
- Istniała nadal instytucja skargi, lecz osobę składającą skargę zamykano w areszcie wraz z oskarżonym aby w przypadku pomówienia pociągnąć do odpowiedzialności osobę skarżącą (dlatego łatwiej było złożyć doniesienie o przestępstwie a postępowanie było wszczynane z urzędu)
- Stare rozwiązanie na morderstwo jako skryte i zabójstwo jako jawne uśmiercenie zastąpiono przyjętym w doktrynie włoskiej podziałem na uśmiercenie rozmyślne i nierozmyślne.
- Przewidywała w wielu przypadkach możliwość zasięgania przez sędziów opinii fakultetów prawa w razie pojawienia się wątpliwości.
- Szerokie stosowanie kary śmierci i kar mutylacyjnych.
- Wzmianka o więzieniu - lecz nie jako zakład odbywania kary, lecz miejsce przetrzymywania sprawcy przed wykonaniem wyroku [osadzenie w wieży].
- Znała kwalifikowane kary śmierci.
- Arbitralność sędziego polegająca na przyznaniu szerokiej swobody w wymierzaniu kary.
- Możliwość stosowania kar niewymienionych w kodeksie [poenae extraordinariae] - z reguły łagodniejsze
- Możliwość stosowania analogii co do spraw nie skodyfikowanych w Carolinie.
- Branie pod uwagę pozycji społecznej sprawcy czynu sankcjonowanego przez kodeks.
- Możliwość zaostrzenia kary jeśli dany czyn przestępczy zdarzał się nagminnie
Podział Constitutio Criminalis Carolina ZnaczenieStała się podstawowym źródłem prawa karnego Rzeszy. Studia nad nią prowadzili m.in. Benedykt Carpzov i
Christian Thomasius
. Zawierała również mała ilość norm dotyczących procesu obchodzenia się z czarownicami w czasach inkwizycji. Kary śmierci w CarolinieCarolina znała aż 7 rodzajów kary śmierci (była to kara stopniowalna): - ścięcie (kara szlachecka)
- powieszenie (kara chłopska)
- ćwiartowanie (tylko za zdradę kraju)
- utopienie (dla kobiet)
- spalenie
- pogrzebanie żywcem
- łamanie kołem (za morderstwo, które Carolina odróżniała od zabójstwa umyślnego i nieumyślnego na podstawie kryterium woli np. trucicielstwo, zabójstwo z odległości)
- Przy przestępstwach zagrożonych kwalifikowaną karą śmierci możliwe zaostrzenie jej wykonania poprzez rozszarpywanie ciała rozpalonymi kleszczami i wleczenie końmi na miejsce stracenia (np. za mord szlachcica lub bliskiego przyjaciela).
Przypisy- ↑ 1,0 1,1 Stanisław Salmonowicz. Wizerunek kodeksu: Constitutio Criminalis Carolina. „Roczniki Nauk Prawnych”. 13 (1).
Bibliografia- Emil Brunnenmeister: Die Quellen der Bambergensis. Ein Beitrag zur Geschichte des deutschen Strafrechts, Leipzig 1879.
- Josef Kohler / Willy Scheel (red.): Die Carolina und ihre Vorgängerinnen. Text, Erläuterungen, Geschichte, 4 tomy., Halle a. d. Saale 1902 (ND Aalen 1968).
- Gustav Radbruch / Arthur Kaufmann: Die Peinliche Gerichtsordnung Kaiser Karls V. von 1532 (Carolina), Stuttgart 1991.
- Sönke Lorenz: Aktenversendung und Hexenprozeß. Dargestellt am Beispiel der Juristenfakultät Rostock und Greifswald (1570/82-1630), 3 tomy., Frankfurt a. M. / Bern / New York 1983.
- Peter Oestmann: Hexenprozesse am Reichskammergericht (za: Quellen und Forschungen zur höchsten Gerichtsbarkeit im Alten Reich; Bd. 31), Köln 1997.
- Winfried Trusen: "Rechtliche Grundlagen der Hexenprozesse und ihre Beendigung", in: S. Lorenz / D. Bauer (red.), Das Ende der Hexenverfolgung (w: Hexenforschung, t. 1), Stuttgart 1995.
- Claudia Kauertz: Wissenschaft und Hexenglaube. Die Diskussion des Zauber- und Hexenwesens an der Universität Helmstedt 1576-1626 (w: Hexenforschung, t. 6), Bielefeld 2001.
- Michael Ströhmer: "Von Hexen, Ratsherren und Juristen. Die Rezeption der Peinlichen Halsgerichtsordnung Kaiser Karls V. in den frühen Hexenprozessen der Hansestadt Lemgo 1583-1621" (w: Studien und Quellen zur westfälischen Geschichte, t. 43), Paderborn 2002.
- Artur Wójtowicz, Kryminalna Karolina,
http://www.racjonalista.pl/kk.php/s,2844
- Czepelak M., Halberda J., Michalak A., Śmiałek K., Węglarz M., Historia prawa sądowego, Kraków 2000;
- Sójka-Zielińska K., Historia prawa, Warszawa 1997.
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Constitutio Criminalis Carolina":
1925
...
Encyklika
...
Francesco Hayez
...
Katastrofa elektrowni jądrowej w Czarnobylu
...
Wojna libańska
...
Uniwersytet Karola w Pradze
...
Uniwersytet Boloński
...
1532
kanclerza Anglii
.
25 lipca
– na sejmie
Rzeszy Niemieckiej
został usankcjonowany
kodeks karny
("
Constitutio Criminalis Carolina
").
Turcy
najechali na
Węgry
.
Hiszpanie
zdobyli państwo
Inków
. Urodzili się
Sofonisba Anguissola
, ...
Pan (mitologia)
...
212
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Constitutio Criminalis Carolina":
086. Rośliny egzotyczne (plansza 5)
...
|