Rotmistrz -
stopień wojskowy
w
kawalerii
odpowiadający
kapitanowi
oraz nazwa dowódcy
szwadronu
. W dawnym wojsku dowódca
roty
albo
chorągwi
.
Nazwa wywodzi się od "mistrz roty".
W Polsce nazwa rotmistrza pojawiła się w
XV wieku
, gdy po raz pierwszy w polskich dziejach użyte zostało
wojsko zaciężne
. Rotmistrz zaciągał na postawie
listu przypowiedniego
rotę konną lub pieszą, nad którą obejmował dowództwo. W
XVI wieku
nazwę rotmistrza piechoty zaczęła wypierać nazwa kapitan. Odtąd rotmistrz występował już tylko w
piechocie węgierskiej
i
wybranieckiej
, dlatego zaczął być kojarzony tylko z jazdą.
W
XVII wieku
rotmistrzami chorągwi
husarskich
i
kozackich (później pancernych)
byli cywilni dygnitarze, a nie zawodowi oficerowie. W pierwszej połowie
XVIII wieku
stało się to regułą, toteż w imieniu takiego tytularnego rotmistrza chorągwią bezpośrednio dowodzili
porucznicy
lub
namiestnicy
.
W końcu XVIII wieku rotmistrze stali się dowódcami
szwadronów
. Istniał podział na rotmistrzów ze szwadronem, utrzymujących się dzięki prowadzeniu spraw gospodarczych oddziału, oraz na sztabsrotmistrzów, pozbawionych tego typu dochodu.
W
XIX wieku
rotmistrz był stopniem oficerskim w kawalerii i
żandarmerii
odpowiadającym stopniowi kapitana w innych rodzajach wojsk.
W
okresie międzywojennym
oraz w
Polskich Siłach Zbrojnych na Zachodzie
stopień rotmistrza istniał w kawalerii oraz w
oddziałach pancernych
o kawaleryjskim rodowodzie.
W
WP
stopień rotmistrza używany był do końca
II wojny światowej
, a także po wojnie - do
1947
r. Obecnie używany jest nieformalnie w
Reprezentacyjnym Szwadronie Kawalerii Wojska Polskiego
.
- Sławni polscy wojskowi w stopniu rotmistrza:
Źródło
- Mała Encyklopedia Wojskowa, 1967, Wydanie I, Tom 3