Chłopska Wola –
wieś
w
Polsce
położona w
województwie podkarpackim
, w
powiecie stalowowolskim
, w
gminie Pysznica
. Chłopska Wola to najmniejsza miejscowość
gminy Pysznica
. Położona jest w zachodniej części
gminy Pysznica
, graniczy przez
San
z
miastem
Stalowa Wola
. Leży poza głównymi szlakami komunikacyjnymi, w widłach
Sanu
i
Bukowej
. Jest
wsią sołecką
.
W latach 1975-1998
miejscowość administracyjnie należała do
województwa tarnobrzeskiego
.
Ludność
Liczba ludności
: 164 osoby[1], w tym poniżej 18 lat – 29 osób (17,7%), 18 do 60 lat – 99 osób.
Mieszkańcy, będący katolikami, do
31 grudnia
2008
podlegali
parafii
Matki Bożej
Szkaplerznej w
Rozwadowie
, a od
1 stycznia
2009
podlegają parafii
Przemienienia Pańskiego
w
Jastkowicach
). Młodzież szkolna uczęszcza do
szkoły podstawowej
i
gimnazjum
z
Jastkowicach
, a do
szkół ponadgimnazjalnych
do
Stalowej Woli
i
Niska
. W latach 60.
XX wieku
w społecznie wybudowanym budynku w centrum wsi istniała czteroklasowa filia szkoły z
Charzewic
, później w budynku tym mieścił się
sklep
i
świetlica
. Obecnie budynek nie jest używany ze względu na zły stan techniczny.
Położenie i środowisko przyrodnicze
Wieś
Chłopska Wola położona jest wśród pól w widłach
Sanu
i
Bukowej
, około 6 km od
Pysznicy
– siedziby urzędu gminy i 2 km od Jastkowic. Największą miejscowością w okolicy jest granicząca przez
San
z terenem gminy
Stalowa Wola
, co powoduje, iż miejscowości w gminie
Pysznica
stają się bardzo atrakcyjnym miejscem zamieszkania i rekreacji dla mieszkańców
Stalowej Woli
. W odległości 5 km od Chłopskiej Woli znajduje się
park krajobrazowy Lasy Janowskie
, w odległości 6 km jest
rezerwat przyrody Jastkowice
, a w odległości 12 km
rezerwat przyrody Imielty Ług
.
Walorami klimatu są korzystne warunki klimatyczne dla zamieszkiwania i wypoczynku. Na terenie miejscowości występują przeważnie użytki i nieużytki rolne, brak jest kompleksów leśnych. Skupiska drzew i krzewów występują jedynie wzdłuż rzek. W okolicy przeważają rędzinne gleby wysokich klas bonitacyjnych – I do VI.
Położenie komunikacyjne
Przez Chłopską Wolę biegnie droga powiatowa, która kończy się na
brzegu
Sanu
(do lat 80. ubiegłego stulecia funkcjonował tu prom), do przystanków
MKS
i
PKS
w Jastkowicach mieszkańcy mają ok. 2 km. Przeprawę przez
San
stanowią dwa mosty odległe od Chłopskiej Woli o 10 km (w
Brandwicy
) 13 km (w
Sudołach
) (odległości liczone po drogach asfaltowych).
Wieś
nie jest korzystnie położona pod względem szlaków komunikacyjnych. Mimo niewielkiej odległości od
Stalowej Woli
czy
Pysznicy
(w linii prostej 2,5 oraz 4,5
km
) dojazd do Chłopskiej Woli środkami komunikacji publicznej jest utrudniony ze względu na brak kursów
PKS
i
ZMKS Stalowa Wola
do wsi oraz odległość od
przystanku
w
Jastkowicach
.
Gospodarka
Na terenie Chłopskiej Woli zarejestrowanych jest kilka podmiotów gospodarczych. Są to podmioty jednoosobowe lub tzw. rodzinne –
usługi
transportowe
, firma handlowa. Część mieszkańców zajmuje się
rolnictwem
, ale nie jest to podstawowe źródło utrzymania. Większość pracuje w pobliskich miejscowościach, głownie w
Stalowej Woli
i
Nisku
.
Na terenie Chłopskiej Woli nie występuje już wiejska zabudowa drewniana, w środku wsi istnieje murowana przedwojenna kapliczka, przy której w okresie wiosenno – letnim raz w miesiącu odprawiana jest msza św.
Cała miejscowość posiada sieć wodociągową, gazowniczą, telefoniczną, włączona jest do systemu kanalizacji sanitarnej, funkcjonuje system selektywnej zbiórki odpadów, istnieje oświetlenie uliczne.
Historia
Powstanie wsi Chłopska Wola, nazywanej wcześniej Księże Kolano datowane jest na koniec
XVI wieku
. Nazwa „Kolano” pochodziła od
zakola
(„kolana”) rzeki
San
, w którym
wieś
jest położona, natomiast „Księże” od księcia Lubomirskiego, do którego ta wieś należała. Zmiana nazwy wsi na Chłopską Wolę, nastąpiła w czasach powojennych, natomiast na niektórych mapach z lat 70.
XX wieku
można znaleźć nazwę „Chłopska Wola” (Księże Kolano)”.
Księże Kolano od początku istnienia jako
przysiółek
należało do
Charzewic
, dopiero od
1977
roku, po likwidacji powiatów tereny te zostały włączone do gminy
Pysznica
. Ten długoletni związek z położonymi na przeciwległym brzegu
Sanu
Rozwadowem
i
Charzewicami
wyjaśniają ostatnie badania położenia
koryta
Sanu
na przestrzeni
wieków
. Okazuje się, że jeszcze w
1553
r.
San
płynął bliżej
Jastkowic
, tworząc od strony
Charzewic
głębokie
zakole
, okalające cały obszar administracyjnie należący do Chłopskiej Woli. Teren w obrębie tego
meandru rzecznego
zwano od najdawniejszych czasów „Golanem”. Pod koniec
XVI wieku
rzeka
zaczęła wyraźnie przemieszczać się w
kierunku zachodnim
. Z zapisów historycznych wynika, iż około
1596
r. wezbrane wody
Sanu
zniszczyły
las
i
pasieki
na Księżym Kolanie. Kiedy
rzeka
wyżłobiła nowe
koryto
, odcięła w
1602
r. cały teren Księżego Kolana od
Charzewic
.
Miejscowa ludność zajmowała się
uprawą ziemi
, co niektórzy zajmowali się
hodowlą pszczół
i
bartnictwem
. Na terenie obecnego
powiatu stalowowolskiego
produkowano pod
zaborami
, bardzo znaczne ilości
miodu
i
wosku
. Dlatego około
1750
r. w celach podatkowych dokonano spisów
bartni
w
Jastkowicach
, Pławie i Księżym Kolanie.
W tym czasie
Rozwadów
był głównym ośrodkiem miejskim na tych terenach, dlatego też w leżącym na przeciwległym
brzegu
Sanu
Księżym Kolanie, funkcjonowała
przeprawa promowa
, służąca okolicznym mieszkańcom.
Prom
aż do lat 80.
XX wieku
woził mieszkańców na
targ
, do kościoła parafialnego w Rozwadowie, dorosłych do
pracy
, a dzieci do
szkoły
.
Podczas
I wojny światowej
z brzegu
Sanu
od strony Chłopskiej Woli trwał ostrzał
Rozwadowa
przez wojska austriackie. Do dziś w polach nad
Sanem
można znaleźć starą
amunicję
. W czasie
II wojny światowej
, wiosną
1942
r. wszyscy młodzi mężczyźni z okolicznych wiosek zostali wezwani do stawienia się na
stacji kolejowej w Rozwadowie
, a następnie wywiezieni na przymusowe roboty na teren
III Rzeszy
. Wywózka ta nie ominęła mieszkańców Chłopskiej Woli.
Czasy powojenne to okres szybkiego rozkwitu pobliskiej
Stalowej Woli
, gdzie mieszkańcy Chłopskiej Woli znajdowali zatrudnienie, a wielu z nich tam się przeprowadziło. Z tego też powodu na terenie wsi zanikała tradycyjne wiejska zabudowa, mniejsze znaczenie w utrzymaniu ludności miało także
rolnictwo
.
Co jakiś czas dawało znać o sobie specyficzne położenie Chłopskiej Woli u zbiegu dwóch rzek – pojawiały się
powodzie
. Po ostatniej dużej powodzi w lipcu
1981
roku, kiedy to pod wodą znalazło się większość zabudowań we wsi, od strony
Sanu
został wybudowany
wał przeciwpowodziowy
. Niestety jego budowa wzdłuż Bukowej nie została dokończona, co sprawia, że przy wysokich stanach wód mieszkańcy czują się zagrożeni.
Obecnie Chłopska Wola to wieś o funkcji typowo mieszkaniowej – spokojna, położona nad rzeką wśród pól – mimo tego, iż z okien widać bloki Stalowej Woli.
Galeria
Widok z wału na Chłopską Wolę. | Chłopska Wola w czasie żniw. |
Linki zewnętrzne
Przypisy
Bibliografia
- Plan Rozwoju Miejscowości Chłopska Wola na lata 2007 – 2013