Tablica poświęcona pamięci Alfreda Lityńskiego przy siedzibie Wigierskiego Parku Narodowego w Krzywem .

prof. Alfred Lityński (ur. 16 września 1880 w Bligradzie w Besarabii , zm. 25 marca 1945 pod Smoleńskiem ), naukowiec, ichtiolog , pionier polskiej hydrobiologii i limnologii , doktor filozofii zoologii Uniwersytetu Jagiellońskiego , wykładowca na Uniersytecie Warszawskim , kierownik pierwszej polskiej stacji hydrobiologicznej, propagator ochrony środowiska. Obok Stanisława Minkiewicza był pierwszym naukowcem prowadzącym badania na ziemiach polskich nad fauną wodną w pełnym ujęciu ekologicznym .

Kariera naukowa do wybuchu II wojny światowej

Był uczniem prof. Antoniego Wierzejskiego , z którego inspiracji w latach 1908 - 1916 prowadził badania nad fauną planktonową jezior tatrzańskich . Od 1920 r. organizator, a następnie kierownik pierwszej polskiej Stacji Hydrobiologicznej powstałej nad jeziorem Wigry , w miejscowości Stary Folwark która stała się kolebką polskiej hydrobiologii, ośrodkiem naukowym i szkołą kształcącą przyszłych naukowców. Kierował nią do wybuchu II wojny światowej . Wraz z Bolesławem Hryniewieckim postulował utworzenie wokół jez. Wigry Parku Krajobrazowego . 1 stycznia 1989 na terenach tych utworzono Wigierski Park Narodowy (wcześniej Wigierski Park Krajobrazowy). Odznaczony przez rząd RP Złotym Krzyżem Zasługi ( 1933 ) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski ( 1937 ).

II wojna światowa i śmierć

Podczas II wojny światowej podporucznik Armii Krajowej . Przybrał pseudonim "Leśny". Redagował gazetkę podziemną "Echo Puszczy". W 1942 r. ze względu na sytuację kraju odmówił przyjęcia medalu przyznanego przez Międzynarodowe Towarzystwo ds. Teoretycznej i Stosowanej Limnologii, którego w roku 1922 był współzałożycielem oraz przez następne lata polskim przedstawicielem. Za działalność konspiracyjną otrzymał Krzyż Walecznych ( 1944 ). Aresztowany przez NKWD , zmarł podczas deportacji do ZSRR .

Spuścizna naukowa

Około 4 lat przed rozpoczęciem wojny zaczął pisać 'Hydrobiologię Ogólną', nad którą pracował do końca wojny. Zredagowana, uzupełniona o zaginiony materiał i wydana przez prof. Leszka K. Pawłowskiego w 1951 r. stała się pierwszym polskim podręcznikiem akademickim z tej dziedziny. Polskie Towarzystwo Hydrobiologiczne ustanowiło Medal imienia prof. Alfreda Lityńskiego nadawany za wybitne osiągnięcia naukowe, organizacyjne lub popularyzatorskie w szeroko pojętej dziedzinie hydrobiologii (Regulamin przyznawania medalu PTH).

Bibliografia