Izrael Kalmanowicz Poznański (ur.
25 sierpnia
1833
w
Aleksandrowie Łódzkim
, zm.
18 kwietnia
1900
w
Łodzi
) – przedsiębiorca łódzki pochodzenia
żydowskiego
. Zaliczany razem z
Ludwikiem Geyerem
i
Karolem Scheiblerem
, do trzech łódzkich „królów bawełny”.
Był wnukiem kramarza Izaaka z miasta
Kowal
na
Kujawach
i najmłodszym synem kupca Kalmana (któremu nadano nazwisko Poznański) i Małki z Gdańskich. W
1825
40-letni Kalman Poznański z żoną, dziećmi, parobkiem i służącą osiedlili się w
Aleksandrowie Łódzkim
. W rok po urodzeniu się Izraela (
1834
) rodzina Poznańskich, jako dość zamożna na owe czasy, przeniosła się z Aleksandrowa Łódzkiego do Łodzi, gdzie ojciec nabył prawo handlu towarami łokciowymi, czyli bawełną i lnem oraz zbudował pierwszą piętrową kamienicę na
Starym Mieście
- prowadził także na Starym Mieście kram z tkaninami i
artykułami korzennymi
.
W Łodzi Izrael skończył szkołę elementarną i tzw. progimnazjum. Przyszły multimilioner fachu przedsiębiorcy uczył się od podstaw. W wieku kilkunastu lat zbierał stare materiały jeżdżąc rozklekotanym wózkiem, ciągnionym przez zabiedzonego konia (w przyszłości, niechętni bogaczowi bedą twierdzili, że nie miał wówczas konia, a do wózka zaprzęgał psy). Mając siedemnaście lat (
1851
) ożenił się z Leonią Hertz, córką Mojżesza Hertza, zamożnego kupca z
Warszawy
. W intercyzie małżeńskiej, Izrael, został przedstawiony jako "majster profesji tkackiej" wnoszący do małżeństwa manufakturę wartą 500 rubli. Żona Leonia wniosła mu w posagu sklep handlujący towarami łokciowymi w Warszawie.
W grudniu
1852
Izrael przejął od ojca zarząd rodzinnej firmy kupieckiej. Poznański systematycznie poszerzał działalność: w
1859
jego zakład produkował materiały warte 6 tys. rubli, a w
1868
23 tys. rubli. W
1871
rozpoczął, trwające do
1892
, skupywanie działek przy ul. Ogrodowej 17–23, na których w przyszłości ma powstać kompleks przemysłowy. W
1872
powstał tu pierwszy obiekt fabryczny –
tkalnia
mechaniczna o dużej wydajności (200 mechanicznych krosien).
W kolejnych latach nastąpiła szybka rozbudowa zakładów, która objęła:
-
1874
/
1875
– powiększenie tkalni, budowę bielnika i
wykończalni
;
-
1877
– budowę olbrzymiego gmachu
przędzalni
;
-
1878
– własne warsztaty mechaniczne;
-
1880
– szpital fabryczny (Szpital Św. Józefa, obecnie im. Radlińskiego) przy ul. Drewnowskiej 75;
-
1885
–
1890
– „Szpital Starozakonnych”, obecnie Szpital Kliniczny przy ul. Sterlinga 1/3;
-
1887
– farbiarnię, wykończalnię i centralną kotłownię;
-
1890
,
1895
– kolejne tkalnie;
-
1893
– odlewnię żeliwa;
-
1895
–
1897
– wielkie magazyny bawełny przy Starym Cmentarzu.
29 października
1889
firma, podobnie, jak inne łódzkie przedsiębiorstwa bawełniane została przekształcona w
spółkę akcyjną
. Oficjalna nazwa zakładów brzmiała: „Towarzystwo Akcyjne Wyrobów Bawełnianych I.K.Poznańskiego w Łodzi”. Rozrastające się zakłady Poznańskiego zatrudniały z biegiem lat coraz więcej pracowników: w
1865
– 70 robotników, w
1879
– już 426 robotników, w
1906
– przeciętny stan zatrudnienia wynosił 6800 ludzi.
Poznański miał czterech synów:
Ignacego
, Hermana, Karola i
Maurycego
; oraz dwie córki: Annę (Ajdlę), żonę
Jakuba Hertza
, i Joannę Natalię, żonę Zygmunta Lewińskiego.
Izrael Poznański zmarł
28 kwietnia
1900
i został pochowany w
grobowcu rodzinnym
na
nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi
. W roku jego śmierci - jego majątek wynosił 11 mln rubli.
I wojna światowa
przyniosła przedsiębiorstwu Poznańskiego duże straty. Kolejne pokolenia zarządzały firmą do lat 30. XX wieku, kiedy zadłużone przedsiębiorstwo przejął Banca Commerciale Italiana.
W życiorysie Poznańskiego zaobserwować można wyraźną przemianę: początkowo znany był jako bezwzględny pracodawca nie dbający o bezpieczeństwo pracowników. W jego fabrykach dochodziło do licznych wypadków, kończących się kalectwem lub śmiercią. Jednak pod koniec swojego życia niespodzianie zaangażował się w działalność charytatywną, budował sierocińce, szkoły dla biednych i szpitale.
Źródła
Zobacz też
Ulotka reklamowa fabryki Poznańskiego | | Jedna z bram do fabryki Izraela Poznańskiego autorstwa
Jana Cygankiewicza
- widok współczesny |
Linki zewnętrzne