Startuj z nami!

www.szkolnictwo.pl

praca, nauka, rozrywka....

mapa polskich szkół
Nauka Nauka
Uczelnie Uczelnie
Mój profil / Znajomi Mój profil/Znajomi
Poczta Poczta/Dokumenty
Przewodnik Przewodnik
Nauka Konkurs
uczelnie

zamów reklamę
zobacz szczegóły
uczelnie

Jura

Jura

Okres poprzedzającyOkres omawianyOkres następny
trias jura kreda
tabela stratygraficzna

Jura – drugi okres ery mezozoicznej . Trwała od 208 do 145 milionów lat temu. Nazwa pochodzi od gór Jura leżących we Francji i Szwajcarii .


← mln lat temu
Jura
← 4,6 mld542488444416359299251
Jura
200
14565
NG
23
Cz
2


W czasie jury rozpoczął się rozpad Pangei oraz powstawanie oceanów: Atlantyckiego i Indyjskiego. Z tego okresu pochodzą najstarsze znane fragmenty skorupy oceanicznej na Atlantyku i Pacyfiku. W środkowej jurze zaczyna się jedna z największych transgresji morskich w dziejach Ziemi, mająca maksimum w oksfordzie , co skutkuje wielkim rozwojem płytkich mórz na zalanych kontynentach. Nastąpiło stopniowe złagodzenie gorącego, ale suchego klimatu triasu na ciepły i wilgotny. Ruchy tektoniczne i wulkanizm były w jurze niezbyt intensywne.

Stratygrafia jury opiera się na amonitach właściwych , które pozwalają na podział jury na ponad 100 poziomów. Pomocniczo wykorzystuje się także w jurze środkowej i późnej belemnity , otwornice , dinflagellaty i kalpionelle.

Spis treści

Podział

Okres jurajski dzieli się na trzy epoki : jura wczesna , jura środkowa i jura późna z wiekami :

późna jura
tyton (150,8 ± 4,0 – 145,5 ± 4,0 mln lat temu)
kimeryd (155,7 ± 4,0 – 150,8 ± 4,0 mln lat temu)
oksford (161,2 ± 4,0 – 155,7 ± 4,0 mln lat temu)
środkowa jura
kelowej (164,7 ± 4,0 – 161,2 ± 4,0 mln lat temu)
baton (167,7 ± 3,5 – 164,7 ± 4,0 mln lat temu)
bajos (171,6 ± 2,0 – 167,7 ± 4,0 mln lat temu)
aalen (175,6 ± 2,0 – 171,6 ± 2,0 mln lat temu)
wczesna jura
toark (183,0 ± 1,5 – 175,6 ± 2,0 mln lat temu)
pliensbach (189,6 ± 1,5 – 183,0 ± 1,5 mln lat temu)
synemur (196,5 ± 1,0 – 189,6 ± 1,5 mln lat temu)
hettang (199,6 ± 0,6 – 196,5 ± 1,0 mln lat temu)

W podziale chronostratygraficznym jura dzieli się na trzy oddziały : jura dolna , jura środkowa i jura górna . W Europie północno-zachodniej do określania zespołów facji pozaalpejskich stosuje się czasami nazewnictwo tradycyjne:

  • jura górna – malm lub jura biała
  • jura środkowa – dogger lub jura brunatna
  • jura dolna – lias lub jura czarna.

Flora jurajska

Diplodocus hallorum na tle flory jurajskiej

Klimat sprzyjał pojawianiu się dżungli i to nawet w wyższych szerokościach geograficznych. Nie było jednak jeszcze roślin okrytonasiennych , dominowały nagonasienne , a wśród nich drzewa iglaste stanowiły podstawą grupę drzewostanów. W jurze nastąpił bujny rozwój różnych gatunków araukariowatych , rodzin głowocisowatych , sosnowatych , zastrzalinowatych , cisowatych , ale dużo też było liściastych drzew nagonasiennych: sagowcowych i miłorzębów oraz wymarłych dziś: paproci nasiennych (rząd Caytoniales) i przeżywających optimum w jurze benetytów . W lasach rosły też zarodnikowe paprocie drzewiaste z rzędu olbrzymkowców Cyatheales, jednak udział drzewiastych paproci, zarówno zarodnikowych jak i nasiennych, był znacznie mniejszy niż w poprzednich okresach. Głównymi roślinami zielnymi były paprocie, natomiast począwszy od końca wczesnej jury inne paprotniki (widłaki, skrzypy) są wyraźnie rzadsze niż w triasie czy późnym paleozoiku .

Fauna jurajska

Pojawiają się pierwsze bezdyskusyjne belemnity i szybko się rozwijają. Wraz z amonitami są głównym elementem fauny bezkręgowców mórz otwartych. Pojawiają się pierwsze planktoniczne otwornice. Żyją one w przypowierzchniowych wodach mórz otwartych i są ważnym wskaźnikiem paleośrodowiska. Na obszarach płytszych bardzo intensywnie rozwijają się gąbki przechodzące wtedy optimum rozwoju. Razem z masowo występującymi sinicami oraz glonami budują bardzo liczne wielkie rafopodobne struktury. Igły gąbek krzemionkowych oraz krzemionka z rozpuszczonych gąbek tworzy masowo występujące w wapieniach jury krzemienie. Pospolitym składnikiem faun jurajskich są coraz liczniejsze małże i ramienionogi . Wśród liliowców w jurze dokonuje się znaczna zmiana – liliowce bezłodygowe zaczynają przeważać nad łodygowymi. Wśród tych ostatnich notuje się gigantyzm , np. okazy rodzaju Seirocrinus ma 20m długości.

Kręgowce. Zaczyna się bujny rozwój współczesnych grup rekinów , pojawiają się pierwsze płaszczki . Szczyt rozwoju przechodzą przejściowce , a wśród ryb ościstych Teleostei zaznaczają się tendencje w budowie charakterystyczne dla większości dzisiejszych form (np. symetria płetwy ogonowej). We wczesnej jurze następuje szybki upadek płazów labiryntodontów , pojawiają się natomiast płazy ogoniaste. Jura wraz z kredą jest "złotym wiekiem" gadów. Wielki rozwój przechodzą gady morskie, zwłaszcza ichtiozaury i plezjozaury , wśród tych ostatnich pojawiają się największe plezjozaury w dziejach (np. pliozaur Liopleurodon). Liczne są także morskie krokodyle. Wśród latających gadów stopniowo podupadają słabo latające ramforynchy , a szybko rozwijają się pterodaktyle . Obie grupy są rybożerne i koncentrują się głównie na wybrzeżach. Na lądach dominują dinozaury , przede wszystkim zauropody , które w tym okresie osiągają maksymalizację wymiarów. Drapieżne dinozaury w trakcie jury mają tendencję do uzyskiwania coraz większych rozmiarów, co było odpowiedzią na gigantyzm ich ofiar. Pod koniec jury żył największy drapieżny dinozaur jury – allozaur . Jednocześnie duża grupa drapieżnych dinozaurów była niewielka. Dinozaury ptasiomiedniczne były pospolite, ale nie osiągnęły wówczas szczytu rozwoju. Pod sam koniec jury pojawia się pierwszy praptak wywodzący się z małych drapieżnych dinozaurów. Przy całej kontrowersyjności jego pozycji systematycznej większość badaczy uznaje ten moment za początek istnienia ptaków . Wśród ssaków najliczniejsze są roślinożerne wieloguzkowce i drapieżne trykonodonty , w jurze pojawiają się też pierwsze stekowce . Jednak ssaki jurajskie były grupą słabo rozwiniętą w tym okresie.

Jura na terenach Polski

Z wyjątkiem Sudetów prawie cała Polska przykryta jest utworami jury. W płytkim morzu osadziły się grube warstwy wapieni , budujących Wyżynę Krakowsko-Częstochowską . Licznie występujące tam skałki (np. Maczuga Herkulesa ) reprezentują dawne rafopodobne nieuławicone budowle gąbkowo-glonowe. Skałki te są ostańcami wypreparowanymi spośród bardziej miękkich wapieni płytowych powstałych w wodach otwartych. W rejonie Gór Świętokrzyskich odsłonięte są lądowe osady piaskowców i mułowców dolnej jury z bardzo bogatymi zespołami tropów dinozaurów. W tym okresie powstały skałki pienińskie oraz wapienie tatrzańskie . Z wapieni utworzonych z masowych nagromadzeń bezłodygowych planktonicznych liliowców Saccocoma zbudowany jest sam wierzchołek Giewontu . Osady jurajskie występują na znacznych obszarach Niżu Polskiego , pod przykryciem młodszych utworów. Obszar Sudetów był wtedy lądem (tzw. wał windelicki), na którym dochodziło do niszczenia w wyniku erozji wcześniej powstałych skał.

Zobacz też

Bibliografia

  1. Włodzimierz Mizerski, Stanisław Orłowski: Geologia historyczna dla geografów. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2005. . 
  2. David Burnie: Dinozaury – Ilustrowana Encyklopedia. Warszawa: SAMP Edukacja i Informacja, 2005. . 


Inne hasła zawierające informacje o "Jura":

Jura Okres poprzedzającyOkres omawianyOkres następny trias Jura kreda tabela stratygraficzna Jura – drugi okres ery mezozoicznej . Trwała od 208 do 145 ...

Parzydełkowce nauk. Czesław Błaszak. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN , 2009, ss. 62–122. . ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN , ...

Larwa 4,1 Niektórzy autorzy uznają stadium celoblastuli i stomoblastuli za stadium zarodkowe (Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN , ...

Pierwouste – wylinkowce Przypisy↑ Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna , 1984. . ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce : podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN , ...

Kościół św. Michała Archanioła i św. Stanisława Biskupa w Krakowie ...

Człowiek ...

Czwartorzęd ...

Gondwana ...

Ornitopody ...

Orogeneza alpejska wyróżnia się pomniejsze, regionalne orogenezy oraz następujące fazy:labińska ( trias górny )starokimeryjska ( trias górny )młodo(neo)kimeryjska ( Jura górna / kreda )austryjska ( kreda dolna / kreda górna )subhercyńska ( kreda górna )laramijska ( kreda górna / paleogen )pirenejska (górny eocen )helwecka (górny ...


Inne lekcje zawierające informacje o "Jura":

Litosfera i wnętrze Ziemi (plansza 16) pierwszy geolodzy poznali skały danego okresu np. miasto Perm we Francji, czy Jura na granicy Szwajcarii i Francji. Niektóre okresy swe nazwy zawdzięczają charakterystycznym ...

Geologiczne dzieje Polski (plansza 17) wypiętrzenie Wału pomorskiego-kujawskiego Jura 195-140 Transgresje i regresje morskie, ciepły klimat, powstała Jura Krakowsko – Częstochowska, ...

010. Dzieje Ziemi (plansza 11) DiBgd Dzieje Ziemi W pierwszym okresie ery mezozoicznej (podzielonej na trzy okresy: trias, Jura i kreda) – w triasie (trwał ok. 41 mln lat)– płyty ...





Zachodniopomorskie Pomorskie Warmińsko-Mazurskie Podlaskie Mazowieckie Lubelskie Kujawsko-Pomorskie Wielkopolskie Lubuskie Łódzkie Świętokrzyskie Podkarpackie Małopolskie Śląskie Opolskie Dolnośląskie