Martwa ręka, prawo martwej ręki – termin ten przyjmował różne znaczenia.

W epoce feudalnej oznaczał sytuację kogoś, kto nie miał prawa dysponować własnymi dobrami w testamencie , ponieważ prawnie wszystko, co posiadał, należało do jego pana.

Następnie "martwa ręka" dotyczyła dóbr kościelnych, objętych zobowiązaniem ich niezbywalności. W epoce nowożytnej dobra kościelne były przedmiotem sporu pomiędzy państwem a Kościołem. Ze względu na sytuację prawną majątki kościelne pomniejszały więc państwowe środki ekonomiczne. Jako niezbywalne dobra skonfiskowane przez urzędy kościelne zostały wyłączone z obrotu ziemią. Ponadto generalnie były "wolne", tzn. nie podlegały fiskusowi lub były nisko opodatkowane. Dlatego próbowano ograniczyć możliwości do nabywania nowych dóbr przez Kościół i powiększania zasobów "martwej ręki".

Bibliografia

• Historia Polski i Świata. T. 13.: Historia Powszechna. Wiek XVIII – wiek oświecenia. Mediasat Group S.A. dla Gazety Wyborczej , 2007, s. 89. . 
• Stefan Wojtkowiak : Dobra martwej ręki w dawnej Polsce i dziś , Res Humana nr 2-3/2005, s. 30-35.