Pomnik Stanisława Tołpy we Wrocławiu

Stanisław Tołpa (ur. 3 listopada 1901 w Rudzie Łańcuckiej , zm. 11 października 1996 we Wrocławiu ) – urodzony w biednej chłopskiej rodzinie, profesor botaniki Akademii Rolniczej we Wrocławiu , opracował m.in. preparat torfowy nazywany jego nazwiskiem.

Ukończył teologię, lecz następnie podjął studia na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu im. Jana Kazimierza we Lwowie , które zakończył doktoratem nt. torfowisk Czarnohory . Do 1939 pracował jako nauczyciel biologii w Państwowym Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki w Kaliszu .

W 1939 brał udział w Kampanii wrześniowej , m.in. w bitwie nad Bzurą . Następnie trafił do obozu jenieckiego .

Po wojnie w 1945 trafił do Wrocławia . Tutaj też rozwinął działalność naukową i dydaktyczną. Początkowo był dziekanem Wydziału Rolniczego Uniwersytetu i Politechniki Wrocławskiej , później, po utworzeniu oddzielnej Wyższej Szkoły Rolniczej, został jej rektorem . Habilitował się w 1948 roku i otrzymał tytuł profesora . Od 1951 roku organizator Wyższej Szkoły Rolniczej we Wrocławiu. Później rektor tej uczelni w latach ( 1952 - 1954 ). Od 1967 członek Polskiej Akademii Nauk.

Całą swoją karierę naukową prof. Tołpa poświęcił torfowi . Pod jego kierunkiem przebadano bagna i torfowiska w Dolinie Biebrzy , na Mazurach i na Lubelszczyźnie . Opracował klasyfikację torfów europejskich. Z czasem zainteresowania przesuwały się z historii i morfologii torfowisk na chemiczne i biologiczne właściwości ich składników. Wykrył związki chemiczne o szczególnej aktywności biologicznej.

Na podstawie jego badań w latach 60. powstał preparat torfowy Tołpy, mający w założeniu stać się lekiem przeciwnowotworowym.

Jeden z twórców wrocławskiego oddziału Polskiej Akademii Nauk . Jego badania przyczyniły się także do uchwalenia ustawy o ochronie złóż torfowych w Polsce.

Po przejściu na emeryturę w 1971 nadal pracował nad swoim preparatem w specjalnie utworzonej dla niego Pracowni Biologii i Biochemii Torfu Akademii Rolniczej we Wrocławiu . W latach 70. i 80. przy ul. Rozbrat, gdzie mieściła się Pracownia, ustawiały się długie kolejki po preparat, mający rzekomo leczyć nowotwory. Działanie przeciwnowotworowe preparatu nigdy nie zostało potwierdzone.

Patent na wytwarzanie preparatu przekazał uczelni. Zmarł w wieku 95 lat. Grób profesora znajduje się na wrocławskim cmentarzu Św.Ducha przy ul. Bardzkiej.