Dominikanie
Herb
Pełna nazwa	Zakon Kaznodziejski
Nazwa łacińska	Ordo Prædicatorum
Skrót zakonny	OP
Kościół	Kościół katolicki
Status kanoniczny	instytut zakonny na prawie papieskim
Dewiza	Contemplare et contemplata aliis tradere
Założyciel	Domingo de Guzmán
Data założenia	1216
Rok zatwierdzenia	1216
Przełożony	o. Bruno Cadoré [1]
Liczba członków	6500 (2007)
witryna instytutu

Zakon Dominikanów to potoczna nazwa Zakonu Kaznodziejskiego (łac. Ordo Praedicatorum – OP). Składa się z trzech gałęzi: braci dominikanów, mniszek oraz świeckich zrzeszonych we fraterniach (zwanych tercjarzami ). Szerszym pojęciem jest Rodzina Dominikańska , która obejmuje ponadto zgromadzenia sióstr dominikanek czynnych, członków instytutów świeckich oraz inne grupy i osoby indywidualne żyjące zgodnie z duchem św. Dominika, a nie podlegające bezpośredniej władzy generała Zakonu .

Powstanie zakonu

Początki zakonu dominikanów wiążą się z langwedocką misją nawracania katarów . Do legatów i misjonarzy cysterskich przyłączyli się w 1206 dwaj kapłani z Kastylii : biskup Osmy Diego z Acebes i podprzeor jego kapituły Dominik Guzman . Przychylnie przyjęci przez papieża w Rzymie , spotkali się z jego legatami i uzyskali od nich poparcie dla akcji nawracania katarów. Obrana przez nich metoda różniła się od cysterskiej programowym eksponowaniem ubóstwa misjonarzy, którzy żebrząc uprawiali wędrowne kaznodziejstwo na wzór apostolski . Obok apostolskich wędrówek od domu do domu nowi misjonarze, mający odpowiednie przygotowanie teologiczne i oratorskie , organizowali uczone dysputy z katarami i waldensami (np. na zamku w Pamiers w 1207 ), starając się przy pomocy argumentów wykazać fałsz ich nauki. Papież Innocenty III w pełni zaakceptował ich metody. Do Dominika przyłączali się kandydaci na kaznodziejów . Rozszerzał się zakres działalności: nie ograniczali się już do nawracania katarów, ale podjęli ewangelizację wśród miejscowej ludności. Powierzenie zadań kaznodziejskich przez biskupa Tuluzy nadało grupie charakter instytucjonalny i powiększyło jej wiarygodność. Powstała silna, dynamiczna wspólnota , która znacznie szybciej niż „ubodzy z Asyżu " została przekształcona w oficjalny zakon . Wstępną aprobatę papieską otrzymali podczas czwartego soboru laterańskiego , w którym Dominik uczestniczył osobiście. 22 grudnia 1216 papież Honoriusz III wydał bullę zatwierdzającą nowy zakon w Kościele . Dominik przy ustalaniu zasad funkcjonowania nowego zgromadzenia wykorzystał regułę św. Augustyna , omijając przepis soboru laterańskiego, zakazujący tworzenia nowych zakonów. Mimo iż przyjęli regułę kanoniczą , bracia wyrzekli się wszelkich form własności i stali się zakonem żebrzącym . Żebrzący charakter klasztorów kształtował się stopniowo, przesądziło o nim dopiero postanowienie pierwszej kapituły generalnej w 1220 .

Cele

Zakon powstał w celu przeciwdziałania ruchowi albigensów . W późniejszym okresie dominikanie często sprawowali urzędy inkwizytorów .

Bracia Kaznodzieje za główne swoje zadanie uważają głoszenie Ewangelii "wszędzie, wszystkim i na wszystkie sposoby"^[2]. Charakterystycznym rysem dominikanów jest pewien intelektualizm, wyrażający się w dogłębnym studium. Poznawanie Boga jest u dominikanów nierozłącznie związane z kontemplacją czyli osobistym spotkaniem, osobistą relacją z Bogiem. Na tej relacji opierają swoje nauczanie, zgodnie z zasadą contemplata aliis tradere (dzielić się owocami kontemplacji z innymi).

Podobnie jak u benedyktynów podstawą służenia Bogu było i jest ubóstwo. Ubóstwo dominikańskie jest wyraźnie związane z apostolskimi celami zakonu. Konstytucja zakonu mówi, że jeśli zakonnicy pragną naśladować Apostołów, muszą żyć podobnie jak oni. Każdy z braci przed złożeniem profesji pozbywał się tego, co posiadał i tego, co mógłby otrzymać z dziedzictwa lub darowizny; od tego momentu wszystko, co miał, należało do całego zakonu. Celem ubóstwa było naśladowanie Chrystusa, który także nic nie posiadał. Sądzono, iż pozbycie się wszelkich dóbr materialnych pozwoli lepiej słyszeć głos Pana.

Znani dominikanie

Na świecie

Najbardziej znanymi dominikanami byli: bł. Jordan z Saksonii – następca św. Dominika (zm. 1237 ), św. Jacek Odrowąż (zm. 1257 ), który sprowadził dominikanów do Polski i założył ich klasztory w Krakowie , Wrocławiu , Kamieniu Pomorskim , Gdańsku , Płocku , Elblągu i Sandomierzu , św. Albert Wielki (zm. 1280 ), Johannes Eckhart (zm. 1327) i św. Tomasz z Akwinu (zm. 1274 ) – najwięksi teologowie średniowiecza, św. Katarzyna ze Sieny (zm. 1380 ) znana ze swojej działalności społecznej, bł. Fra Angelico (zm. 1455 ) – malarz włoski oraz Tomás de Torquemada – Wielki Inkwizytor Hiszpanii (zm. 1498 ), Girolamo Savonarola (zm. 1498 ) - faktycznie rządzący Florencją , adwersarz papieża Aleksandra VI i Giordano Bruno – filozof (oskarżony o herezję wystąpił z zakonu, w 1600 roku spalony na stosie).

Czterech dominikanów zasiadało na Stolicy Piotrowej – Innocenty V , Benedykt XI , św. Pius V i Benedykt XIII .

W gronie kardynałów jest obecnie dwóch dominikanów: George Marie Martin Cottier OP oraz Arcybiskup Wiednia Christoph Schönborn OP (po śmierci Jana Pawła II był przez niektórych watykanistów i publicystów wymieniany jako jeden z głównych kandydatów do objęcia godności papieża ).

Dominikanami byli także Jakob Sprenger i Heinrich Kramer autorzy Malleus Maleficarum – (tzw. Młota na czarownice), który stanowił podstawowe kompendium wiedzy o czarach, czarownicach i ich związkach z Szatanem. Tekst ten został po raz pierwszy opublikowany w 1487 i stał się znany jako podręcznik łowców czarownic od XV do XVII wieku.

W Polsce

Obok św. Jacka najbardziej znaczącym polskim dominikaninem był bł. Czesław Odrowąż , założyciel klasztorów dominikanów w Pradze i we Wrocławiu. W okresie międzywojennym w Polsce znany był o. Jacek Woroniecki OP (obecnie trwa jego proces beatyfikacyjny), autor m.in. "Katolickiej Etyki Wychowawczej" i "Pełni modlitwy". Wśród biblistów i archeologów znany był o. Atanazy Urban Fic . Bł. o. Michał Czartoryski OP, który zginął śmiercią męczeńską w Powstaniu Warszawskim ; Wybitną postacią był również o. Józef Maria Bocheński OP, filozof i krytyk komunizmu, o. Feliks Bednarski profesor KUL. W okresie PRL znanym dominikaninem był o. Honoriusz Kowalczyk , poznański duszpasterz akademicki, który zginął w niewyjaśnionych okolicznościach w czasie stanu wojennego . W latach 1970-83 rektorem KUL-u był o. Mieczysław Albert Krąpiec OP, profesor filozofii, tomista, współtwórca tzw. lubelskiej szkoły filozoficznej. 11 marca 2010 w Krakowie zmarł o. Joachim Badeni OP, ceniony duszpasterz środowisk akademickich.

Aktualnie wśród najbardziej znanych dominikanów w Polsce są o. Jacek Salij OP (teolog), o. Tomasz Pawłowski OP (założyciel jednego z najbardziej znanych duszpasterstw akademickich w Polsce: "Beczki" ), o. Ludwik Wiśniewski , o. Jan Góra OP (spiritus movens spotkań młodzieży na Lednicy ), o. Jan Andrzej Kłoczowski OP (filozof i teolog, od 1990 roku regens Polskiej Prowincji Dominikanów), o. Konrad Hejmo OP (były duszpasterz polskich pielgrzymów w Rzymie ) oraz o. Maciej Zięba OP , filozof, twórca Instytutu Tertio Millennio, o. Andrzej Bujnowski OP, współzałożyciel zespołu Deus Meus , Tomasz Dostatni OP, prezes Fundacji Ponad granicami im. św. Jacka Odrowąża , o. Tomasz Kwiecień OP, liturgista .

Aktualnym prowincjałem dominikanów w Polsce jest ojciec Krzysztof Popławski OP.

Konwenty i domy polskiej prowincji:

• Kraków (zał. 1223), Konwent Świętej Trójcy
• Sandomierz (zał. 1226), Konwent Św. Jakuba Apostoła , Sanktuarium Bł. Sadoka i 48 towarzyszy, męczenników, Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej
• Wrocław (zał. 1226), Konwent Św. Wojciecha
• Gdańsk (zał. 1227), Konwent Św. Mikołaja, Parafia Św. Mikołaja
• Poznań (zał. 1253), Konwent Matki Bożej Różańcowej
• Lublin (zał. 1253), Konwent Św. Stanisława biskupa i męczennika
• Warszawa (zał. 1603), Konwent Św. Jacka
• Gidle (zał. 1618), Konwent Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Sanktuarium Matki Bożej Gidelskej
• Borek Stary (zał. 1667), Konwent Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, Sanktuarium Matki Bożej Boreckiej
• Tarnobrzeg (zał. 1676), Konwent Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny , Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny , Sanktuarium Matki Bożej Dzikowskiej
• Jarosław (zał. 1777), Konwent Matki Bożej Bolesnej, Parafia Matki Bożej Bolesnej, Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej
• Warszawa – Służew (zał. 1934) Konwent Św. Józefa, Parafia Św. Dominika; Sanktuarium Matki Bożej Różańcowej
• Szczecin (zał. 1995), Konwent Św. Dominika, Parafia Św. Dominika
• Rzeszów (zał. 1997), Konwent Św. Jacka, Parafia Św. Jacka
• Łódź (zał. 2004), Konwent Bł. Pier Giorgia Frassatiego
• Korbielów (zał. 1958), Dom Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów, Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Aniołów; Dom rekolekcyjny im. o. Jacka Woronieckiego
• Małe Ciche (zał. 1975), Dom Św. Józefa Oblubieńca Najświętszej Maryi Panny, Ośrodek duszpasterstwa parafii Św. Marii Magdaleny w Poroninie; Sanktuarium Matki Bożej Królowej Tatr na Wiktorówkach
• Ustroń – Hermanice (zał. 1987), Dom Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski, Parafia Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
• Monachium (zał. 1990), Dom Św. Alberta Wielkiego, Dom Polskiej Prowincji w Niemczech
• Nowy Jork (zał. 2003), Dom Bożego Miłosierdzia, Dom Polskiej Prowincji w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej

Inicjatywy polskiej prowincji dominikanów

• Dominikański Ośrodek Kaznodziejski
• Dominikańskie Ośrodki Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach
• Kolegium Filozoficzno – Teologiczne OO. Dominikanów
• Dominikański Instytut Historyczny
• Dominikański Ośrodek Liturgiczny
• Wydawnictwo „W drodze”
• Lednica 2000
• Dominikańska Szkoła Wiary^[3]
• Dom rekolekcyjny w Korbielowie
• Fundusz Stypendiów św. Jacka

Galeria

Założyciel zakonu - św. Dominik, wg legendy matka przed urodzeniem go miała sen, w którym pies biegał po Ziemi i szczekał imię Pana, stąd Dominik to dosłownie pies Pana, a dominikanie to psy Pańskie	Jeden z licznych herbów, którymi posługują się dominikanie. Cechą wspólną jest biel i czerń.	Jeden z herbów używanych przez polskich dominikanów, innym jest herb biało-czarny Odrowąż (herb św. Jacka - założyciela polskiej prowincji dominikanów)	Na pamiątkę męczeńskiej śmierci 49 dominikanów w Sandomierzu, polscy dominikanie mają przywilej noszenia czerwonych pasów u habitów
Benedykt XI, generał zakonu i jeden z czterech papieży - dominikanów	Św. Tomasz z Akwinu, doktor Kościoła . Jeden z najwybitniejszych intelektualnie dominikanów	Niechlubna karta historii Kościoła i Zakonu Kaznodziejskiego, inkwizycja , sąd nad Galileuszem	Inicjatywa poznańskich dominikanów i o. Jana Góry - Lednica

Zobacz też

• generałowie zakonu dominikanów
• dominikanki – zakon żeński
• świeccy dominikanie
• Papieski Uniwersytet Świętego Tomasza z Akwinu
• Wyższy Instytut Nauk Religijnych św. Tomasza z Akwinu

Bibliografia

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Strona zakonu dominikanów ( ang.  •  fr.  •  hiszp. )
• Dominikanie w Polsce ( pol. )
• Strona Powołań Polskiej Prowincji Dominikanów
• Strona Instytutu Tertio Millennio
• Opracowanie na stronie polska.pl