Dwór
DwórDwór –
szlachecki
,
wiejski
dom
mieszkalny. Forma wykształcona w
architekturze
polskiej okresu
renesansu
, przetrwała do
XX wieku
. Architektura dworówDwór obejmował budynek mieszkalny właściciela oraz zabudowania gospodarcze. W
XVII wieku
wyodrębniono dwór z całego kompleksu budynków - stał się samodzielnym oddzielonym budynkiem mieszkalnym. Dwory budowano z
drewna
na
podmurówkach
kamiennych lub z
cegły
. Często sytuowane na wzniesieniach, w otoczeniu starych drzew. Do dworu w okresie
renesansu
wchodziło się zazwyczaj z
ganków
krytych daszkiem opartym na słupach, a prostokątna bryła miała dobudowane
alkierze
. W okresie
baroku
zaczęto stosować
mansardowe dachy
, alkierze zastąpiono
ryzalitami
. Po
potopie szwedzkim
wykształcił się dwór jako parterowy budynek, posiadający plan symetryczny i osiowy - osie zaakcentowane poprzez ganki lub ryzality.
Klasycyzm
zastąpił wejściowy ganek
portykiem
z
tympanonem
. Wewnątrz dworu znajdowało się wiele pokoi - sień, izba stołowa - jadalnia, pokoje gościnne, sypialnie, spiżarnia, a często także prywatną
kapliczkę
ze świętymi obrazami. Na mocy
dekretu o reformie rolnej
w 1944 roku ziemia przylegająca do dworów została albo oddana chłopom, albo znacjonalizowana. Same dwory zostały znacjonalizowane. Użytkowane w różny sposób przez różne instytucje (najczęściej były oddane w gestię lokalnego
PGR
. W 1989 roku PGR-y uległy likwidacji. Ich majątek przejęła
Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa
. Obiekty stały puste i w wielu przypadkach zostały zdewastowane. Aktualnie oblicza się, że ok. 80% dworów jest w całkowitej ruinie.
Reprywatyzacji
nigdy nie wykonano, gdyż nie było i nie ma odpowiedniej ustawy (w 2001 roku ustawę reprywatyzacyjną zawetował prezydent
Aleksander Kwaśniewski
)[1] Wyposażenie wnętrzPodstawowymi sprzętami były ławy obiegające jadalnię, stoły (często malowane na zielono), zydle (stołki) - wykonywane z drewna
lipowego
. Wyposażenie stanowiły też:
kredens
, almaria (szafa), sepst (skrzynia), kantor (sekretarz), apteczka. Meble często były
intarsjowane
lub
inkrustowane
, bogato rzeźbione, malowane i okuwane. Zamożniejsza szlachta sprowadzała rzeźbione meble z Gdańska oraz krzesła wyścielane miękką materią. Ściany chętnie ozdabiano
kobiercami
(z Turcji lub Persji misternie tkanymi dywanami),
makatami
,
kołtrynami
, a także malowano w kwiatony, drzewa, umieszczano alegorie historyczno-moralne. Wieszano też rodowe
herby
i portrety przodków, zwierciadła, bogato zdobioną
broń
, trofea myśliwskie, czyli
poroże
zabitych jeleni i wypchane łby dzików. Podłogi wykonywano z tarcic sosnowych lub dębowych. Pierwsze
parkiety
pojawiają się za
Sasów
. Stropy były belkowe nie zakrywane ze zdobionym
siestrzanem
ze zwieszonymi ze środka
meluzynami
z poroży jelenia lub mosiężnymi koronami. Do wyposażenia domów należały także piece budowane z cegły, kamienia, alabastru, polewanych i malowanych
kafli
. Okna szklone były jedynie w zamożnych domach tak zwanym
szkłem weneckim
, w pozostałych dworach były to małe okrągłe szybki oprawiane ołowiem lub woskowana błona pergaminowa, a czasem nawet papier. Dwory w sztuce
Bronisława Rychter-Janowska
, Jadwiga Tetmajer-Naimska, Stanisław Korzeniewski,
Mieczysław Korwin Piotrowski
,
Jan Skotnicki
, Stefan Sonnewend i
Michał Gorstkin-Wywiórski
malowali dwory, kolekcja ich obrazów znajduje się w Muzeum Okręgowym w
Lesznie
[2]. Bibliografia- Jan K. Ostrowski, Zofia Lewicka-Depta, Dwór polski w starej fotografii,wyd. Bosz, Warszawa 2009, ISBN: 9788389747433
- Dwory magnackie w XVIII wieku : rola i znaczenie kulturowe / pod red. Teresy Kostkiewiczowej, Agaty Roćko. - Warszawa: DIG, 2005. - 391, [1] s. : il.
Zobacz też Linki zewnętrznePrzypisy
Inne hasła zawierające informacje o "Dwór":
Pęcice
go Dworem Polskim. Na
attyce
budynku nad wejściem znajduje się napis: Jam Dwór Polski. Co Walczy Mężnie i Strzeże Wiernie. Park pałacowy zaprojektowany przez ...
Mieszko II Lambert
seniora
i ujął się za swoim
wasalem
. W efekcie Mieszko trafił na Dwór cesarski w Merseburgu stając się zakładnikiem władcy niemieckiego. Prawdopodobnie Henryk chciał ...
1398
książę Palatynatu,
elektor
Palatynatu Reńskiego
(ur.
1325
)
31 stycznia
–
Sukō
, cesarz
Japonii
(Dwór północny) (ur.
1334
)
24 czerwca
–
Hongwu
, pierwszy cesarz chiński z dynastii ...
Wojciech Brudzewski
planet
Georga von Peurbacha
. Prawdopodobnie w roku
1495
wyjechał do
Wilna
na Dwór wielkiego księcia litewskiego
Aleksandra Jagiellończyka
, gdzie pełnił funkcję jego sekretarza.Przypisy↑ Źródła ...
Paź
...
Samuel Pepys
jest obecny w Londynie od pierwszego do ostatniego dnia tych kataklizmów. Cały Dwór, wszyscy najwyżsi urzędnicy państwowi już na samym początku w panice pouciekali, ...
Zygmunt III Waza
roku
kalwinista
polski,
Michał Piekarski
dokonał próby
zamachu
na króla, gdy cały Dwór był w drodze na nabożeństwo. Po tym wydarzeniu wybudowano kryty ganek ...
Rekultywacja jezior
warstw wody (
jez. Długie
w
Olsztynie
,
jez. Ełckie
, jez. Mutek,
Jezioro Stary Dwór
,
Jezioro Głębokie
w
Szczecinie
)Usuwanie materii organicznej,Chemiczne wiązanie biogenów (np.
jez. Długie
...
Insurekcja kościuszkowska
całą rzeszę agentów, którzy penetrowali środowiska rzemieślnicze, sklepy, kościoły, przeniknęli także na Dwór królewski. Sprzysiężenie przedpowstańcze
11 listopada
1793
Kościuszko spotkał się w
Podgórzu
pod ...
Ludwik XVIII
Napoleon Bonaparte. Sto Dni i II RestauracjaWieczorem
5 marca
1815
r. na Dwór królewski w Paryżu dotarła wieść, że "korsykański potwór" wylądował
1 marca
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Dwór":
Geneza Syzyfowych prac (plansza 5)
...
Fraszki Kochanowskiego (plansza 3)
do Polski, gdzie dzięki poparciu podkanclerzego koronnego Piotra Myszkowskiego dostał się na Dwór Zygmunta Augusta, gdzie ok. 1564 r. mianowano go sekretarzem królewskim
służył królowi ...
025 Państwo Franków (plansza 12)
r. uwięzili papieża Leona III, który jednak zdołał uciec i dotarł na Dwór Karola w Padeborn. 25 grudnia 800 r. papież został przywrócony do ...
|