Ostrożeń warzywny
Ostrożeń warzywnyOstrożeń warzywny(Cirsium oleraceum (L.) Scop.) –
gatunek
rośliny należący do rodziny
astrowatych
. Nazwy ludowe: czarcie żebro, pietra ziele, carskie ziele. Występuje w
Azji
i w
Europie
(z wyjątkiem rejonu
Morza Śródziemnego
). W
Polsce
jest pospolity na całym niżu i w niższych położeniach górskich (do
regla dolnego
). Status gatunku we
florze Polski
:
gatunek rodzimy
. Morfologia-
Łodyga
- Wzniesiona, prosta, pusta w środku, gruba. Ma wysokość 0,5–1,5 m (1,8) i jest z rzadka owłosiona. Nie posiada kolców, jest pojedyncza i tylko górą rozgałęzia się.
-
Liście
-
Ulistnienie
skrętoległe, liście wyrastają równomiernie i dość rzadko na całej wysokości łodygi. Dolne liście nieparzystopierzaście dzielne lub karbowane, lirowate, przy czym ich eliptyczne lub jajowate odcinki są całobrzegie lub nierówno kolczasto ząbkowane. Górne liście są mniejsze, pojedyncze i swoją uszkowatą nasadą obejmują łodygę. Wyrastają na całej długości łodygi, aż po kwiatostany. Wszystkie liście są z rzadka owłosione.
-
Kwiaty
- Zebrane w średniej wielkości, walcowato-jajowate
koszyczki
, które w liczbie kilku wyrastają na krótkich szypułkach na szczycie łodygi. Otoczone są liśćmi (
podsadkami
) o żółtozielonym kolorze.
Okrywa
koszyczka ma łuski z krótkimi kolcami, zasnute pajęczynowato. Wszystkie
kwiaty rurkowate
, żółtego koloru (rzadko zdarzają się purpurowoczerwone). Korona podzielona do ½ długości, nitki pręcików owłosione.
-
Owoc
- Szarożółte, podłużne i słabo kanciaste
niełupki
o długości 4–4,5 mm z pierzastym, białym
puchem kielichowym
o długości 12–17 mm.
-
Korzenie
- Nieliczne, nitkowate w wiązkach wyrastające z grubego, walcowatego, poziomo rosnącego
kłącza
.
Biologia
Bylina
,
hemikryptofit
.. Kwiaty
przedprątne
,
roślina miododajna
, zapylana przez
motyle
lub
błonkówki
[2]. Kwitnie od lipca do września (rzadziej do października). Nasiona rozsiewane przez wiatr. Kiełkują słabo. Liczba
chromosomów
2n=34. Ekologia
Siedlisko
: wilgotne łąki i zarośla,
aluwia
, brzegi rowów. Odpowiadają mu gleby żyzne i wilgotne. Wymaga zasilania w wodę ruchliwą, z zastoisk ustępuje. Dobrze znosi duże zmiany wilgotności gleby. Unika gleb kwaśnych, ubogich w
węglan wapnia
. Na łąkach wapiennych może pojawić się masowo. Wrażliwy na udeptywanie i spasanie[3]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych
gatunek charakterystyczny
dla All.
Calthion
,
Ass.
Angelico-Cirsietum oleraceae[4]. ZmiennośćTworzy
mieszańce
z
ostrożeniem bezłodygowym
,
o. błotnym
, o. lancetowatym,
o. lepkim
,
o. łąkowym
,
o. pannońskim
,
o. polnym
, o. siwym. Zastosowanie-
Roślina lecznicza
-
Surowiec zielarski
: ziele ostrożenia warzywnego – Herba Cirsii oleracei.
- Skład chemiczny:
flawonoidy
,
inulina
,
garbniki
- Działanie lecznicze: W lecznictwie ludowym stosowany jako środek przeciwgośćcowy, moczopędny, przeciwzapalny, także do kąpieli i pielęgnacji włosów.
-
Sztuka kulinarna
: kłącza i młode rośliny są jadalne (stąd nazwa rośliny). Wartość pokarmowa: duża zawartość w suchej masie
białka
,
wapnia
,
potasu
,
magnezu
. Roślina uprawiana jako warzywna w
Japonii
i
Indiach
. Spożywana była także na Syberii.
-
Łąkarstwo
: według dawniejszych źródeł[5] uważany za
chwast
, ponieważ bujnie rosnąc zagłusza sąsiednie rośliny, a
paszę
dawać miał małej wartości (wodnistą, grubą, słabo kolczastą). Poza tym dzięki łatwemu
rozmnażaniu wegetatywnemu
i generatywnemu może opanowywać znaczne przestrzenie łąk. Obecnie podkreśla się raczej jego wartość ze względu na wzbogacanie paszy w składniki pokarmowe[6]. Jest też chętnie zjadany przez bydło. Na intensywnie użytkowanych
łąkach
, a zwłaszcza
pastwiskach
– zanika. Na paszę nadają się tylko rośliny młode, później grube łodygi twardnieją. Młode rośliny wzmacniają system trawienny zwierząt. Konie żywione sieczką z ostrożenia nabierają gładkiej i lśniącej sierści[7].
Przypisy- ↑ Stevens P.F.:
Angiosperm Phylogeny Website
(
ang.
). 2001–. [dostęp 2010-04-15].
- ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
- ↑ Roman Moraczewski: Łąkarstwo. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986. .
- ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
- ↑ M. Nowiński: Chwasty łąk i pastwisk. Warszawa: PWRiL, 1966.
- ↑ J. Alberski. Ostrożeń warzywny w zbiorowiskach użytków zielonych Pojezierza Olsztyńskiego. „Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie”. 4, 2b, ss. 175-183 (2004). ISSN 16428145.
- ↑ Stanisław Włodarczyk: Botanika łąkarska. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1964.
Bibliografia- František Činčura, Viera Feráková, Jozef Májovský, Ladislav Šomšák, Ján Záborský: Pospolite rośliny środkowej Europy. Jindřich Krejča, Magdaléna Záborská (ilustracje). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990. .
- Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. .
Inne hasła zawierające informacje o "Ostrożeń warzywny":
Przemysł owocowo-warzywny
...
Ols
psianka słodkogórz
,Caltha palustris -
knieć błotna
,Crepis paludosa -
pępawa błotna
,Cirsium oleraceum -
Ostrożeń warzywny
,Carex pseudocyperus -
turzyca nibyciborowata
,Carex riparia -
turzyca brzegowa
,Carex gracilis - ...
Forum Boarium
...
Wieliczka
...
Kwietnik (ogród)
...
Liść
...
Płowdiw
...
Bieszczady Zachodnie
...
Stare Miasto (Legnica)
...
Głowacz
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Ostrożeń warzywny":
017. Dorobek kultury Rzymu (plansza 5)
...
Rośliny użytkowe (plansza 19)
...
Przemysł przetwórczy w Polsce (plansza 17)
...
|