(ur.
2 kwietnia
1805
w
Odense
, zm.
4 sierpnia
1875
w Rolighed koło
Kopenhagi
) –
duński
pisarz
i
poeta
, najbardziej znany ze swej
twórczości baśniopisarskiej
.
Życiorys
Urodził się
2 kwietnia
1805
roku w najbiedniejszej dzielnicy
Odense
jako syn 27-letniego szewca Hansa Andersena i ok. 30-letniej, niepiśmiennej praczki Anne Marie z domu Andersdatter. Ojciec umarł z powodu komplikacji zdrowotnych po udziale w
wojnie napoleońskiej
, matka z powodu
alkoholizmu
. W dniu urodzenia został ochrzczony w domu, ze względu na to, że w tamtych czasach wiele noworodków umierało zaraz po urodzeniu.
17 kwietnia
został ochrzczony w kościele św. Jana w
Odense
.[]
W krainę
baśni
pierwsza wprowadziła go babcia (ze strony ojca). Andersen bywał z nią w przytułku dla chorych, gdzie zajmowała się ogrodem, i gdzie później przebywał jego chory psychicznie dziadek. Kilka motywów z opowieści babki zostało później wykorzystanych przez Andersena w jego utworach. Po śmierci ojca i powtórnym małżeństwie matki (z Nielsem Gunersenem) Andersen wyjechał we wrześniu 1819 do
Kopenhagi
z zamiarem zostania aktorem. W latach 1820-1821 uczęszczał do szkoły
baletowej
w
Kopenhadze
. Próbował także gry w teatrze, ale nie przyjęto go. Karierę rozpoczął jako śpiewak z wysokim
sopranem
, ale utracił go po
mutacji
.
Za wszelką cenę starał się być jak najbliżej teatru, w którym zadebiutował jako autor w 1829 sztuką Kjærlighed paa Nicolaj Taarn (Miłość na Wieży Mikołaja). Od tego czasu pisał sporo sztuk teatralnych, które nie zawsze cieszyły się powodzeniem. Ze względu na brak wykształcenia jego sztuki pełne były błędów ortograficznych, interpunkcyjnych i stylistycznych. Krytycy od początku je odrzucali.
Dzięki wytrwałości dostał w 1822
stypendium
królewskie, które umożliwiło mu dalszą naukę w szkole, a później studia. Pomógł mu Jonas Collins, który od początku wierzył w talent chłopca. Pewniejsza sytuacja materialna pozwoliła na kontynuowanie pracy twórczej i rozwijanie zainteresowań. Zwiedził niemal całą
Europę
. Ciekawość świata i ludzi, ale także nieustanny niepokój ducha, poczucie osamotnienia, kompleksy, skomplikowany
charakter
, nadmierna wrażliwość i
egocentryzm
uniemożliwiały mu znalezienie stałego miejsca i prowadzenie ustabilizowanego życia. Martwił się, iż oszaleje, podobnie jak jego dziadek. Miewał stany
depresyjne
i melancholiczne, a pod koniec życia chorował na
gruźlicę
.
Wiele[] współczesnych biografii charakteryzuje Andersena jako osobę
biseksualną
[1][2], co wynika m.in. z zachowanej korespondencji twórcy do Riborg Voigt,[3] Edvarda Collina[4] czy Haralda Scharffa[5]. Przykładowo, do Edvarda Collina Andersen pisał:[] "Usycham z tęsknoty do ciebie tak, jak do pięknej kalabryjskiej dziewczyny... Moje uczucia do ciebie są takie, jak uczucia kobiety. Ta moja kobieca natura musi pozostać tajemnicą." Collin we własnym pamiętniku wspominał o tym zauroczeniu Andersena: "Nie byłem w stanie odwzajemnić tej miłości, i sprawiło to autorowi wiele cierpienia." W kontekście skrywanej seksualności pisarza analizuje się też współcześnie jego twórczość[6][7][8].
Miał wielu wybitnych i sławnych znajomych, należeli do nich:
Bertel Thorvaldsen
,
Adam Oehlenschlager
, Heiberg,
Lind
, Bjornson,
Karol Dickens
,
Søren Kierkegaard
czy
bracia Grimm
.
W 1851 w wyrazie uznania dla wiedzy i zasług Andersena przyznano mu tytuł
profesora
, a w 1874 tytuł radcy.
Zmarł
4 sierpnia
1875
roku w Rolighed koło
Kopenhagi
.
Twórczość
Debiutował w 1822 zbiorem utworów Młodzieńcze próby wydanych pod
pseudonimem
William Christian Walter.
Wydał kilka tomów
wierszy
, wiele
opowiadań
, szkiców,
powieści
, sztuki teatralne. Także dziennik swojego życia.
Do najbardziej znanych powieści H. C. Andersena należą:
- Improwizator (Improvisatoren, 1835, wyd. pol. 1859)
- OT (1836)
- Tylko grajek (Kun en Spillemand, 1937)
Wszystkie te powieści zawierają elementy autobiograficzne.
Baśnie
Ilustracja Heinricha Leflera z 1897 r. do baśni
Świniopas
.
Twórczości dla dzieci początkowo nie traktował poważnie, raczej jako zajęcie na marginesie pisarstwa dla dorosłych. Choć zastrzegał, iż jego baśnie to pudełka: dzieci oglądają opakowanie, a dorośli mają zajrzeć do wnętrza. Bardzo nie lubił, gdy jego baśnie od początku uznano za dzieła dla dzieci, bez głębszego sensu. Jednak właśnie baśnie przyniosły mu wielki rozgłos i sławę.
Pierwszy ich zbiór (Eventyr fortalte for Børn – Baśnie opowiedziane dla dzieci), został wydany w
Kopenhadze
w roku 1835, a kolejne tomy ukazały się w latach 1836 i 1837. Zachęcony powodzeniem pierwszej serii, pisarz wydawał kolejne aż do roku 1872.
Zobacz też
Bibliografia
- Jackie Wullschläger Andersen. Życie baśniopisarza, przekład Maria Ochab i Bogusława Sochańska, Wydawnictwo WAB, Warszawa 2005,
Linki zewnętrzne
Przypisy
- ↑ Eigil Nyborg Den indre linje i H.C. Andersens eventyr, wyd. Gyldendal, 1962
- ↑ Dag Heede
Andersen, Hans Christian (1805-1875) notatka biograficzna w internetowej encyklopedii LGBTQ.com
, dostęp 2009-09-01
- ↑ Hans Christian Andersen's correspondence, red. Frederick Crawford6, Londyn 1891
- ↑ Johan de Mylius
The Life of Hans Christian Andersen. Day By Day, serwis Hans Christian Andersen Center, 2006-07-22
, dostęp 2009-08-21
- ↑ Claudia Pritchard
His dark materials, "The Independent", 2005-03-27
, dostęp 2009-08-21
- ↑ Heinrich Detering Ich wünschte, ich hätte Ihr ganzes Ich, w: Otmar Werner (red.) Arbeiten zur Skandinavistik, Frankfurt n. Menem 1989
- ↑ Heinrich Detering Intellectual amphibia Odense 1991
- ↑ Heinrich Detering Das offene Geheimnis Göttingen 1995