Irgun Cwai Leumi (
hebr.
ארגון צבאי לאומי, "Narodowa Organizacja Zbrojna"), w skrócie Ecel - była
żydowską
nielegalną, podziemną organizacją zbrojną działającą w
Brytyjskim Mandacie Palestyny
w oparciu o metody
terrorystyczne
w latach
1931
-
1948
, po odłączeniu się od paramilitarnej organizacji
Hagana
.
Przyczyny powstania
Irgun powstała z inspiracji
Władimira Żabotyńskiego
, który namówił grupę sympatyków do odłączenia się od
Hagany
i utworzenia nowej organizacji zbrojnej. Był od samego początku związany z tzw.
rewizjonistycznym
nurtem
syjonizmu
. Przyjął najbardziej radykalną formę walki z
brytyjską
administracją w
Palestynie
, która blokowała
żydowską
imigrację
do
Palestyny
. W swojej działalności Irgun stosował
terroryzm
.
Celem działalności Irgunu było powstanie
żydowskiego
państwa na całości terytorium
Brytyjskiego Mandatu Palestyny
, łącznie z ziemiami położonymi na wschodniej stronie rzeki
Jordan
. Sposobem do osiągnięcia tego celu była walka zbrojna.
Ideowym przywódcą Irgunu był
Władimir Żabotyński
, który powiedział: "każdy Żyd ma prawo przyjechać do Palestyny; tylko czynny odwet powstrzyma Brytyjczyków i Arabów; tylko żydowskie siły zbrojne stworzą państwo żydowskie."
Politycznym i duchowym przywódcą Irgunu był Avraham Tehomi.
Utworzenie Irgunu
Po
arabskich
zamieszkach
1929
roku, doszło do otwartej krytyki działania
Hagany
. Część członków
Hagany
uważało, że należy podjąć otwartą walkę, a nie ograniczać się jedynie do obrony osiedli i
kibuców
.
10 kwietnia
1931
roku część działaczy
Hagany
odmówiła w
Jerozolimie
złożenia broni w magazynie. Ci zbuntowani bojownicy zgromadzili się wokół Avrahama Tehomi. Tę nową organizację początkowo nazywano Narodowa Hagana (
hebr.
ההגנה הלאומית) lub Irgun Bet, Haganah Bet.
Grupa formalnie przyjęła nową nazwę Irgun dopiero w
1937
roku.
Oddziały Irgunu liczyły około 10 tys. ludzi, którzy stacjonowali w takich osiedlach jak: Yesod HaMa'ala, Mishmar HaYarden, Rosh Pina, Metula, Nahariya, Hadera, Binyamina, Herzliya, Netanya, Kfar Sava, Rishon LeZion, Rehovot i Ness Ziona. W późniejszym czasie oddział Irgunu działał także w
Jerozolimie
.
W
1937
roku doszło do wewnętrznego rozłamu i około 2 tys. członków powróciło do
Hagany
.
Nielegalna imigracja
Nielegalni imigranci lądują na plażach Tel Awiwu. Statek "Patria" - 22 sierpnia 1939 r.
Irgun prowadził szeroką działalność w kierunku rozwijania nielegalnej
imigracji
do
Mandatu Palestyny
.
Pierwszy ze statków Irgunu przypłynął do
Palestyny
13 kwietnia
1937
roku, a ostatni
13 stycznia
1940
roku. Ogółem dzięki pomocy Irgunu do
Palestyny
dotarło około 18 tys.
Żydów
.
Aktywna obrona
Hotel King David po zamachu bombowym Irgunu - zginęło blisko 90 osób, w tym Żydów, Arabów i Brytyjczyków - 22 lipca 1946 r.
Arabski autobus zniszczony przez bombę Irgunu. Zginęło 7 Arabów. - 29 grudnia 1947 r.
W obliczu nasilających się
arabskich
ataków na żydowskie osiedla, David Raziel stworzył zupełnie nowy termin: "aktywnej obrony". Nowa strategia działania Irgunu miała operać się na wyprzedzajacych atakach, które miały stanowić najlepszą obronę dla żydowskich osiedli.
Pierwsze operacje rozpoczęły się w kwietniu
1936
roku. W ich wyniku zginęło ponad 250
Arabów
. Irgun kierował się zasadą "oko za oko, ząb za ząb" i zdecydowanie odpowiadał na każdy arabski atak.
W odpowiedzi na ogłoszenie w
1939
roku "Białej Księgi", Irgun zorganizował zamachy bombowe na budynki brytyjskiej administracji publicznej w
Jerozolimie
i
Tel Awiwie
oraz
sabotaż
na liniach kolejowych w Palestynie. We wrześniu
1939
roku, gdy wybuchła
II wojna światowa
, Irgun ogłosił z
Haganą
zawieszenie wszelkich działań przeciwko
Brytyjczykom
.
Jedynie
Abraham Stern
nie zgodził się na zawieszeni broni i uznał
Wielką Brytanię
za największego wroga
Żydów
. Założył on własną organizację -
Lehi
(Bojownicy Wolności).
W grudniu
1943
roku na czele Irgunu stanął
Menachem Begin
- urodzony na terenach Polski jako Mieczysław Biegun. Odrodził on upadającą organizację. Zorganizował grupy wojskowe i przygotował plan powstania żydowskiego przeciwko brytyjskiemu panowaniu w Palestynie. Walkę z Brytyjczykami Irgun rozpoczął 12 lutego
1944
roku, kiedy to zaatakowano brytyjskich oficerów imigracyjnych w
Jerozolimie
,
Tel Awiwie
i
Hajfie
.
W październiku
1944
roku
Hagana
przekazała Brytyjczykom informacje o 700 członkach Irgunu. Zostali oni aresztowani i deportowani do obozów dla internowanych (
Latrun
, następnie
Erytrea
, Afryka Wschodnia). Ogółem uwięziono tam 690 żydowskich działaczy.
Większe akcje Irgunu:
-
1 listopada
1945
roku - Irgun i
Lehi
zaatakowały stację kolejową w Lod.
-
27 grudnia
1945
roku - Irgun i
Lehi
przeprowadziły zamach terrorystyczny na budynki brytyjskiego wywiadu w
Jerozolimie
i
Jaffie
.
-
22 lipca
1946
roku - zamach terrorystyczny na Hotel Króla Dawida (Hotel King David), w którym mieściło się dowództwo brytyjskich wojsk w Palestynie. Pomimo telefonicznych ostrzeżeń, hotelu nie ewakuowano. Zginęło 91 osób, 45 zostało rannych. Wielu Żydów potępiło ten zamach (między innymi:
Chaim Weizmann
i
Dawid Ben Gurion
).
-
1 marca
1947
roku - zamach terrorystyczny na brytyjski klub oficerski w
Jerozolimie
.
-
27 kwietnia
1947
roku - powieszenie na rozkaz
Begina
dwóch porwanych żołnierzy brytyjskich. Był to odwet za wykonanie wyroku śmierci na członkach Etzel przez sąd brytyjski.
-
9 kwietnia
1948
roku - dokonana wspólnie z
Lehi
, lecz w ramach
Hagany
masakra arabskiej wsi
Deir Jassin
. Zginęły 254 osoby.
W państwie Izrael
28 maja
1948
roku rząd nowo powstałego państwa
Izrael
wydał rozkaz powołujący do życia izraelską armię -
Siły Obronne Izraela
(Cewa Hagana LeIsrael, w skrócie Cahal), do których miały przystąpić wszystkie żydowskie grupy zbrojne walczące w
Palestynie
.
Irgun nie podporządkowywał się pod rozkazy nowego rządu i prowadził samodzielną działalność. Na potrzeby własnych oddziałów sprowadzono dostawy broni i amunicji. Z tego powodu, w czerwcu
1948
roku
Dawid Ben Gurion
nakazał zatopić statek "Altalena", zakupiony przez Irgun. Statek przewoził nowych imigrantów i broń. Ecel zażądał od izraelskiego rządu, aby 20% tej broni pozostało w jej wyłącznej dyspozycji i nie trafiło do powstającej armii. Ecel był gotowy siłą bronić rozładunku. Rząd nie chcąc dopuścić do istnienia różnych formacji zbrojnych w
Izraelu
, zdecydował się na opanowanie statku siłą. W walkach zginęło 16 bojowników Irgunu oraz 3 członków armii izraelskiej.
Pojedyncze bataliony Irgunu walczyły jako odrębne formacje w ramach izraelskiej armii aż do
20 września
1948
roku, kiedy to zostały oficjalnie rozwiązane. Ich członkowie ochotniczo wstąpili do formacji
izraelskiej armii
.
Dowódcy
Dowódcy Irgunu |
- Naczelny Dowódca 1937-1940:
Zeev Żabotyński
- 1931-1937: Avraham Tehomi
- 1937: Robert Bitker [1]
- 1937-1938: Moshe Rosenberg [2]
- 1938-1941: David Raziel[3]
- 1941-1943: Jaakov Meridor
- 1943-1948:
Menachem Begin
|
Zobacz też
Przypisy