Kwas masłowy (nazwa systematyczna: kwas butanowy, wzór półstrukturalny skrócony CH3(CH2)2COOH ) –
związek chemiczny
, jeden z
kwasów karboksylowych
. Występuje on w zjełczałym
maśle
, nadaje lekko gorzki posmak wielu
serom
i tworzy się w
żołądku
, w którym zbyt długo zalegają produkty mlekopochodne.
Właściwości
Kwas masłowy to w temperaturze pokojowej oleista, bezbarwna ciecz. Jest łatwo rozpuszczalny w wodzie i większości organicznych rozpuszczalników polarnych (
aceton
,
etanol
,
eter dietylowy
itp.).
W mniejszych stężeniach (od 10 do 100
ppm
) nadaje potrawom lekko gorzki smak, z zauważalną nutą słodką. W nieco większych stężeniach jego zapach kojarzy się wielu ludziom z wymiocinami, ze względu na to, że to właśnie ten związek nadaje charakterystyczny zapach wymiocinom małych dzieci, które są nadmiernie karmione
mlekiem
. W dużych stężeniach posiada ostry, intensywny, trudny do zniesienia zapach zjełczałego tłuszczu.
Otrzymywanie
Kwas masłowy produkuje się najczęściej w tzw. "masłowej" fermentacji
skrobi
, w której do wodnego roztworu skrobi dodaje się bakterii normalnie stosowanych do fermentacji serów (Bacillus subtilis). W laboratorium można go też otrzymać poprzez przepuszczanie
tlenku węgla
(CO) przez mieszaninę octanu sodu (CH3COONa) i etanolanu sodu (CH3CH2ONa) w temperaturze 205 °C.
W wielu procesach przemysłowych kwas masłowy powstaje jako produkt uboczny, który najczęściej wyodrębnia się poprzez strącanie go
wodorotlenkiem wapnia
(Ca(OH)2), gdyż
sól
wapniowa kwasu masłowego jest nierozpuszczalna w wodzie.
Zastosowanie
Kwas masłowy ma zastosowanie do produkcji środków zapachowych,
barwników
i
leków
.
Chociaż ma wyjątkowo wstrętny zapach, jego pochodne
estrowe
pachną bardzo ładnie i są stosowane w przemyśle spożywczym do produkcji esencji owocowych. Na przykład
maślan butylu
ma zapach
ananasa
.
Zobacz też