Arboretum – fragment kolekcji różaneczników
Ogród Botaniczny PAN, pomnik pierwszego dyrektora ogrodu prof. Bogusława Molskiego
Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej PAN w Warszawie – znajdujący się w
Powsinie
ogród botaniczny
Polskiej Akademii Nauk
.
Ogród znajduje się w granicach administracyjnych
miasta stołecznego
Warszawy
, przy południowej granicy
dzielnicy Ursynów
, w odległości ok. 23 km od Centrum w linii prostej. Położony jest na górnym
tarasie
doliny Wisły
, na wysokości 87-102 m n.p.m. Niedaleko Ogrodu Botanicznego znajdują się
Rezerwat przyrody Las Kabacki im. Stefana Starzyńskiego
oraz
Park Kultury w Powsinie
[1].
Obecnie ogród posiada powierzchnię 40 ha, z czego dla zwiedzających udostępnionych jest około 30 ha. Pozostałe 10 ha to tereny gospodarcze oraz zaplecze dla prowadzenia doświadczeń polowych, a także szkółki służące do rozmnażania roślin. Część z tego terenu w przyszłości zostanie jeszcze przeznaczona pod kolekcje ekspozycyjne[1]. W ogrodzie dotychczas udało się zgromadzić ponad 8600
taksonów
, pogrupowanych tematycznie:
arboretum
, kolekcja flory polskiej, rośliny ozdobne, użytkowe i egzotyczne..
Historia
Pierwsze starania o utworzenie dużego, nowoczesnego ogrodu botanicznego w Warszawie zostały zainicjowane w roku
1928
przez profesorów
Bolesława Hryniewieckiego
i
Romana Kobendzę
[1].
Po
II wojnie światowej
w roku
1948
powstał pierwszy projekt założenia ogrodu na południe od
Warszawy
, na terenach byłego Golf-Klubu i majątku ziemskiego Powsin. Jego organizacją zajęło się
Polskie Towarzystwo Botaniczne
. W roku
1956
zespół warszawskich botaników kierowany przez prof.
Wacława Gajewskiego
przedstawił szczegółowy program ogrodu botanicznego. Dnia
1 stycznia
1957
roku w PAN został powołany do życia zakład naukowy Centralny Ogród Botaniczny, który po niespełna roku zostaje rozwiązany z uwagi na niemożliwość rozwinięcia statutowej działalności. W roku
1962
profesorowie Wacław Gajewski, Tadeusz Gorczyński, Henryk Teleżyński i Alfons Zielonka podjęli ponowne próby organizacji ogrodu. W roku
1970
w
Skierniewicach
w Zakładzie Genetyki Roślin PAN z inicjatywy prof.
Szczepana Pieniążka
powstała Pracownia Zasobów Genowych Roślin Uprawnych mająca za zadanie przygotowanie podstaw do organizacji ogrodu w Powsinie. Decyzją Prezydium PAN w roku 1974 nastąpiło powołanie Ogrodu Botanicznego PAN. Do 1977 roku wykupiono ok. 40 ha ziemi. W latach
1978
-
1990
przeprowadzono zasadnicze zagospodarowanie terenu i zapoczątkowano tworzenia kolekcji roślin. Pierwszym dyrektorem ogrodu był prof. Bogusław Molski, a jego następcą (od
1989
) został doc. Jerzy Puchalski[1].
Bramy Ogrodu Botanicznego zostały otwarte dla zwiedzających w roku
1990
. W roku
1995
udostępniono Ogród Bylinowy i kolekcję roślin egzotycznych, a także oddano do użytku Centrum Edukacji Przyrodniczo-Ekologicznej oraz Bank Nasion Roślin Zagrożonych i Ginących. W roku
1997
dotychczasowa nazwa Ogród Botaniczny PAN została rozszerzona o człon Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej. W roku
2000
zakończono tworzenie kolekcji
róż
i udostępniono ją zwiedzającym.
12 września
2003
roku otwarto dla zwiedzających teren kolekcji roślin górskich, a w grudniu – nową szklarnię ekspozycyjna "Zielony Raj". W roku
2004
oddano do eksploatacji oczyszczalnię, element działu edukacji ekologicznej.
20 maja
2006
roku w ogrodzie posadzono
dąb papieski
, upamiętniający
Jana Pawła II
[1].
Charakterystyka ekologiczna
Ogród znajduje się w
strefie klimatu
przejściowego
z wyraźnymi wpływami
kontynentalnymi
. Średni roczny opad wynosi 512 mm z wahaniami od 355 mm w
1976
roku do 658 mm w
1981
. Absolutne temperatury powietrza: minimalna -37,0°C (
14 stycznia
1987
), maksymalna 33,1°C (
1 czerwca
1979
)[1].
Gleby
ogrodu są zróżnicowane, dominują lekkie gleby, typu
bielicowego
zwykle IV klasy. Największym walorem położenia ogrodu jest skarpa oraz występujące wąwozy. Zróżnicowane gleby oraz konfiguracja terenu dają szerokie możliwości ciekawego zagospodarowania przestrzennego ogrodu[1].
Zasoby
W
arboretum
znajduje się ok. 1900 taksonów: drzewa, krzewy i pnącza z różnych kontynentów. Jedną z głównych kolekcji są
różaneczniki
(360 taksonów), zarówno zimozielone jak i azalie. Obszerna jest także kolekcja
magnolii
. Znajdują się tam dość duże populacje
metasekwoi chińskiej
oraz różnych form
kosodrzewiny
.
OB PAN
|
Kaskada wodna w "Tatrach" |
Kaskada wodna w "Tatrach"
|
Cypryśnik wzniesiony |
Cypryśnik wzniesiony
|
Torreja kalifornijska |
Torreja kalifornijska
|
Paprocie z rodziny olbrzymkowatych w szklarni |
Paprocie z rodziny olbrzymkowatych w szklarni
Wśród roślin ozdobnych można wyróżnić
rozarium
, obejmujące 590 gatunków i odmian
róż
. Jest to największa tego typu kolekcja w Polsce, stanowiąca zarazem Narodową Kolekcję Róż. Znajdują się w nim także stare odmiany, uprawiane obecnie bardzo rzadko: róże
damasceńskie
, burbońskie, portlandzkie i remontanty. Kolekcja
roślin cebulowych
i
kłączowych
obejmuje przede wszystkim
irysy
(300 taksonów),
lilie
(134 taksony) i
dalie
(100 taksonów). Ogród
bylinowy
, zakomponowany na urozmaiconym wzniesieniami i stawikami terenie o powierzchni ok. 1 ha, obejmuje około 800 taksonów.
W kolekcji flory polskiej naczelne miejsce zajmuje roślinność górska. Prezentowana jest na trzech specjalnie usypanych wzniesieniach, odpowiadających
Tatrom
,
Pieninom
i
Bieszczadom
. Teren jest otoczony zagajnikami
limby
i
kosodrzewiną
.
Rośliny użytkowe znajdujące się w ogrodzie to przede wszystkim drzewa i krzewy owocowe, w tym ponad 500 starych, obecnie już nieuprawianych odmian
jabłoni
. Niektóre z nich pochodzą z
XVI
i
XVII wieku
. Prezentowana jest także kolekcja warzyw, w tym roślin
dyniowatych
i
psiankowatych
.
W szklarniach o powierzchni ok. 2000 m² zgromadzone są rośliny klimatu ciepłego (ok. 2000 taksonów), m.in. rośliny
cytrusowe
,
paprocie drzewiaste
i
epifity
. W części pustynnej prezentowane są
kaktusy
i inne
sukulenty
.
Arboretum
W arboretum znajdują się m.in:
mikrobiota syberyjska
,
cedrzyńce kalifornijskie
,
cypryśniki błotne
,
głowocisy japońskie
,
mamutowiec olbrzymi
,
szydlice japońskie
,
cyprysiki groszkowe
,
żywotnikowce japońskie
oraz dwa
cedry himalajskie
. Na terenie kolekcji roślin wrzosowatych, która znajduję się tuż koło arboretum, rosną
szydlice
,
kuningamie chińskie
i
sośnice
Działalność dydaktyczno-naukowa
Ogród jest zapleczem dla wyższych uczelni, zwłaszcza Wydziału Ogrodniczego i Rolniczego
SGGW
. Są tu wykonywane
prace magisterskie
, odbywają się praktyki terenowe, a pracownicy Ogrodu prowadzą specjalistyczne wykłady. Na terenie Ogrodu od
1995
roku działa Centrum Edukacji Ekologicznej, w którym prowadzone są dla młodzieży zajęcia praktyczne i teoretyczne z zakresu
biologii
i
ekologii
[1].
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Piotr Bielawski: Ogród botaniczny w Powsinie – plan ogrodu z przewodnikiem. Agencja REGRAF. .
Źródła
- broszura informacyjna: Wiesław Gawryś, Ogród Botaniczny Warszawa-Powsin, Jantar-Art, Kraków
Linki zewnętrzne