Arthur Henderson (ur.
13 września
1863
w
Glasgow
, zm.
20 października
1935
) -
brytyjski
polityk, członek
Partii Pracy
, minister w rządach
Herberta Henry'ego Asquitha
,
Davida Lloyda George'a
i
Ramsaya MacDonalda
, przewodniczący Konferencji Rozbrojeniowej
Ligi Narodów
, laurat
pokojowej Nagrody Nobla
w
1934
r.
Wczesne lata życia i początki kariery politycznej
Był synem Davida Hendersona. Jego ojciec zmarł gdy Arthur miał 10 lat. Następnie Arthur przeprowadził się wraz z resztą rodziny do
Newcastle upon Tyne
. W wieku 12 lat rozpoczął pracę w fabryce lokomotyw. Po ukończeniu 17 lat wyjechał na rok do
Southampton
. Po powrocie rozpoczął pracę w odlewni metalu. W
1884
r. stracił pracę. Wkrótce rozpoczął działalność w związkach zawodowych. W
1892
r. został wybrany do Iron Founders Union.
W
1900
r. poparł pomysł Keira Hardie'ego dotyczący utworzenia Labour Representation Committee (LRC), z którego wykształciła się później Partia Pracy. W
1903
r. Henderson został wybrany do
Izby Gmin
jako reprezentant okręgu
Barnard Castle
.
Rok później
został skarbnikiem LRC (od
1906
r. Partii Pracy). W latach
1908
-
1910
Henderson był liderem Partii Pracy, a w latach
1912
-
1934
jej sekretarzem generalnym.
Na stanowiskach ministerialnych
Po wybuchu
I wojny światowej
lider laburzystów Ramsay MacDonald podał się do dymisji w proteście przeciwko zaangażowaniu Wielkiej Brytanii w ten konflikt. Jego następcą został Henderson. Po utworzeniu rządu wojennego w
1915
r. Henderson został przewodniczącym Rady Edukacji. Był pierwszym w historii laburzystowskim ministrem. W
1916
r. David Lloyd George zastąpił Asquitha na stanowisku
premiera
. Henderson otrzymał wówczas stanowisko ministra bez teki. Zrezygnował w sierpniu
1917
r., kiedy gabinet odrzucił jego propozycję zorganizowania międzynarodowego konferencji dotyczącej wojny. Wkrótce potem zrezygnował z funkcji lidera Partii Pracy.
Henderson przegrał wybory
1918
r. Do parlamentu powrócił
rok później
po wyborach uzupełniających w okręgu
Widnes
. Po elekcji został głównym
whipem
Partii Pracy i sprawował to stanowisko do
1923
r., kiedy ponownie przegrał wybory. Powrócił jeszcze w tym samym roku, wygrywając wybory uzupełniające w okręgu
Newcastle upon Tyne East
. W
1923
r. ponownie przegrał wybory, a w
1924
r. powrócił do parlamentu jako reprezentant okręgu
Burnley
.
Kiedy w
1924
r. Partia Pracy utworzyła swój pierwszy rząd Henderson objął w nim tekę ministra spraw wewnętrznych. W drugim rządzie, w latach
1929
-
1931
, Henderson był ministrem spraw zagranicznych. W
1931
r. sprzeciwił się powstaniu rządu narodowego. Wraz z większością laburzystowskich deputowanych przeszedł do opozycji i stanął na czele Partii Pracy. Przegrał jednak wybory w
1931
r. i
rok później
zrezygnował ze stanowiska.
Ostatnie lata
Henderson powrócił do Izby Gmin w
1933
r., wygrywając wybory uzupełniające w okręgu
Clay Cross
. W następnych latach przewodniczącym Konferencji Rozbrojeniowej w
Genewie
oraz został uhonorowany pokojową nagrodą Nobla w
1934
r.
Zmarł w
1935
r. Dwóch jego synów, William i Arthur, również zostało laburzystowskimi politykami.
Linki zewnętrzne