Rękopis Syryjski przechowywany w Klasztorze św. Katarzyny
Jedna z ikon w Klasztorze św. Katarzyny
Klasztor Świętej Katarzyny znajduje się u stóp
góry Świętej Katarzyny
, na
półwyspie Synaj
, w
Egipcie
w
muhafazie
Południowy Synaj
. Wzniesiony na wysokości 1570 m n.p.m., należy do
prawosławnych
Greków
. Tutejszy
przeor
nosi godność arcybiskupa Synaju - od grudnia
1973
arcybiskup
Damian (najczęściej przebywa w
Kairze
lub Raifie w
Libanie
). Teren klasztoru obejmuje
Autonomiczną Cerkiew Prawosławną Świętej Góry Synaj
, która wchodzi w skład
patriarchatu jerozolimskiego
. Zwierzchnik Cerkwi jest równocześnie przełożonym
monasteru
.
Klasztor znany jako miejsce, gdzie Bóg
Jahwe
przemówił do
Mojżesza
, ukazując się jako
płonący krzak
. Związku z tym wydarzeniem w
337
r. n.e. cesarzowa Helena kazała wznieść kaplicę wokół domniemanego Krzewu Gorejącego. W VI w. z inicjatywy cesarza Justyniana została otoczona wysokimi (do 15 m) murami, które zaprojektował Stephanos Ailisios. Klasztor chroniony był wówczas przez 200 strażników - połowę stanowili Grecy i
Słowianie
, od których pochodzenie wywodzi się pobliskie
beduińskie
plemię Dżabalija (z którego pochodzą miejscowi przewodnicy po Górze Synaj). Jednym z najsłynniejszych zakonników był św.
Jan Klimak
, żyjący w VII w., który napisał dzieło Drabina. To tu odkrycie ok. X wieku relikwii
św. Katarzyny
spowodowało napływ pielgrzymów w czasie wojen krzyżowców. Obecnie żyje tu ok. 20 mnichów, przybyłych w większości z góry
Atos
w
Grecji
. Na terenie monastyru znajduje się także meczet z X w. wybudowany prawdopodobnie dla
beduinów
zatrudnianych do pracy w monasterze, a tym samym w celu usatysfakcjonowania władz
islamskich
. Dzięki temu
muzułmanie
przez kilkanaście wieków rzadko atakowali
monaster
. Co ciekawe, wieża kościoła góruje nad nim, co w krajach islamskich zdarza się niezwykle rzadko.
Sąsiednia góra
Synaj
(zwana też Górą Mojżesza), to miejsce, gdzie jak mówi historia i
Pismo Święte
, Mojżesz otrzymał
Dziesięć Przykazań
.
Jest to najstarszy
klasztor
chrześcijański
w Egipcie. Pierwszą kaplicę w tym miejscu zbudowała
cesarzowa Helena
, matka
Konstantyna Wielkiego
. Reszta zabudowań klasztornych powstała w VI wieku n.e. na rozkaz cesarza
Justyniana I
. Patronką klasztoru jest
Święta Katarzyna
z
Aleksandrii
.
W klasztorze przechowywany jest bogaty zbiór wczesnochrześcijańskich ilustrowanych
manuskryptów
w różnych językach oraz
ikon
. W
1859
roku niemiecki
biblista
Konstantin von Tischendorf
odkrył w klasztorze grecki manuskrypt biblijny z IV wieku, tzw.
Kodeks Synajski
. Obejmuje on znaczną część
Starego Testamentu
według greckiej
Septuaginty
oraz cały
Nowy Testament
. Należy do najstarszych znanych kopii całego tego tekstu Biblii. Na murze klasztornym widnieje tłumaczenie pozostawionego przez Tischendorfa listu z obietnicą, iż na pierwszą prośbę Świętego Bractwa Góry Synaj zwróci manuskrypt, nieuszkodzony i w dobrym stanie. Jednakże Tischendorf tu nigdy z nim nie powrócił. W roku
1975
pod północnym murem klasztoru znaleziono 47 skrzyń z ikonami i
pergaminami
. Odkryto też przeszło dziesięć brakujących kart z Kodeksu Synajskiego. Do tej pory zostały udostępnione tylko bardzo wąskiemu gronu naukowców.
W ramach kompleksu klasztornego na Górze Synaj wybudowano ok. 20 świątyń. Główną świątynią jest
cerkiew
pw. Przemienienia Pańskiego.
Monaster
posiada także filie na terenie Kairu oraz w Libanie,
Cyprze
,
Grecji
oraz Konstantynopola. W Kairze bracia prowadzą własną szkołę.
Zwiedzanie
Klasztor otwarty jest dla zwiedzających od godz. 9.30 do południa, z wyjątkiem piątków, niedziel i wszystkich świąt prawosławnych. Za wstęp się nie płaci, ale trzeba pamiętać o odpowiednim ubiorze, który jest surowo egzekwowany przez tutejszych zakonników. Otwarte dla zwiedzających są jedynie niewielkie jego części:
- Furtka w północnym murze niedaleko Wieży Klebera, od nazwiska
napoleońskiego
generała, który nakazał ją odbudować.
- Dziedziniec ze Studnią Mojżesza, przy której spotkał on
Seforę
swą przyszłą żonę.
- Kościół Przemienienia, podobno najstarszy czynny kościół na świecie oraz księgarnia.
- Kaplicę Krzewu Gorejącego, która znajduje się za ikonostasem, można oglądać tylko po uzyskaniu zezwolenia. Tutejsi zakonnicy zapewniają, że właśnie tu Mojżesz po raz pierwszy był świadkiem obecności Boga
Jahwe
, który pod postacią
gorejącego krzewu
objawił mu swoje imię
Jahwe
(Jestem, który jestem). Bóg nakazał mu spełnić misję wyprowadzenia ludu izraelskiego z Egiptu i osiedlenia go w ziemi Kanaan. Mnisi uważają to miejsce za najświętsze na ziemi, dlatego proszą gości o zdjęcie butów — tak jak według
Biblii
Bóg nakazał Mojżeszowi (
Wj
3:5). Krzew ten przeniesiono za
absydę
bazyliki, w związku z wybudowaniem na miejscu, w którym rósł pierwotnie, Kaplicy Heleny.
- Główną bramę - która jest zamknięta - znajduję się specjalny otwór do wylewania na atakujących wrzącego
oleju
.
- Poza murami klasztoru - wysokimi na 10-15 m i szerokimi na 2-3 m - znajduje się kaplica św. Tryfona, zwana także Domem Czaszek z poukładanymi kośćmi wielu pokoleń zakonników i pustelników. Kości są dokładnie pogrupowane: osobno kości nóg, osobno rąk, osobno czaszki i pozostałe. Zabezpieczone są specjalnymi klatkami z siatki. Za nim znajduje się maleńki kilku grobowy cmentarzyk. Według zwyczaju, gdy umiera zakonnik, usuwa się szczątki z najstarszego grobu, by przygotować miejsce na jego pochówek. Każdy zakonnik spodziewa się, że pewnego dnia jego kości spoczną wraz z innymi [1]
- Biblioteka znajdująca się na piętrze jest zamknięta dla zwiedzających. Zawiera przeszło 4500 prac w języku greckim, arabskim, syryjskim i egipskim. Biblioteka klasztorna zawiera, drugą co do wielkości zaraz po
watykańskiej
, kolekcje literatury religijnej i manuskryptów. Swego czasu znajdował się tutaj cały bezcenny Kodeks synajski. Czasami pozwala się oglądać tutejsze ogrody.
- Wewnątrz
granitowej
bazyliki św. Katarzyny nie można robić zdjęć, można w niej zobaczyć m.in. mury, filary oraz
cedrowe
drzwi między przedsionkiem a
nawą
z lat 542-551, kiedy ta bazylika powstała. Obecny wystrój wnętrza przystosowano do greckiego obrządku prawosławnego , zmieniając pierwotne urządzenie bazyliki. Jest ona trójnawowa z wewnętrzną
absydą
.
Jedna z mozaik w bazylice przedstawia biblijnej sceny Przemienienia Pańskiego, wykonane na zlecenie cesarza Justyniana. Postać Jezusa Chrystusa z brodą w białym płaszczu i tunice, obramowanego złotym pasem i z głową otoczoną złotym
nimbem
, umieszczono w niebieskiej mandorli, z rozchodzącymi się z niej promieniami. Obok Jezusa stoją prorocy
Eliasz
i
Mojżesz
, a pod nią trzej
apostołowie
na kolanach. Obramowanie sklepienia absydy stanowią
medaliony
z głowami apostołów, proroków oraz króla
Dawida
. Na froncie łuku triumfalnego, poniżej dwóch
aniołów
lecących z insygniami władzy w stronę centralnie umieszczonego baranka, znajdują się dwa medaliony z głowami
Marii
i
Jana Chrzciciela
, a powyżej aniołów dwie sceny z Mojżeszem zdejmującym sandały przed krzakiem ognistym i otrzymującym od Boga
Dekalog
. Wizerunek Chrystusa Pantokratora na ikonie z VI w. - z kodeksem w lewej dłoni i błogosławiąca prawą ręką. Właśnie dzięki monasterowi na Synaju ikonoklazm przetrwały jedyne zachowane do dzisiaj ikony wczesnochrześcijańskie w stylu konstantynopolitańskim, zbiór liczy ponad 2200 ikon, na których zapisana została historia monastyru, którą można obejrzeć w galerii klasztornej.
- O świcie można usłyszeć 33 uderzenia dzwonu, które symbolizują liczbę lat życia
Jezusa Chrystusa
.
Co roku przez monaster przewija się prawie 100 000 osób. Najwięcej wycieczek do Klasztoru połączonymi z wcześniejszym nocno-porannym wspinaczce na Górę Synaj, organizują biura turystyczne w oddalonym o ok. 100 km
kurorcie
Szarm el-Szejk
. Na terenie klasztoru można także przenocować w tzw. Domu Gościnnym, prowadzonym przez mnichów, oraz pożywić się w niewielkim punkcie gastronomicznym..
Przypisy
Linki zewnętrzne