Pieter de Hooch,
Pijąca kobieta z żołnierzami, 1658,
Luwr
Dama i dwóch panów albo Dziewczyna z kieliszkiem wina (nl. Dame en twee heren) - obraz
Jana Vermeera
datowany na lata 1658-1662.
Sygnowany
jest z lewej strony, na oknie. Płótno jest źle zachowane.
Obraz pojawia się w spisie kolekcji Jacobusa Dissiusa, która została sprzedana 16 maja 1696 w Amsterdamie. W zachowanym spisie tych dzieł płótno zostało opisane jako wesołe towarzystwo w komnacie[1]. Obecnie znajduje się w
Herzog Anton Ulrich-Museum
w
Brunszwiku
.
Scena we wnętrzu
Obraz przedstawia scenę, w której mężczyzna częstuje kobietę winem (lub innym napojem), by w ten sposób ją uwieść. Pochyla się w stronę dziewczyny i patrząc na nią, podaje jej kieliszek. Ona z kolei spogląda z uśmiechem w stronę widza. Mężczyzna uważany jest za pośrednika między kobietą a drugim mężczyzną, który siedzi za stołem.
Stół przykryty jest niebieskim obrusem i leży na nim biała serweta, taca z owocami (cytrynami lub pomarańczami) i biała karafka. Karafka ta jest elementem, który pojawia się kilkakrotnie na płótnach Vermeera (
Pijana dziewczyna śpiąca przy stole
,
Lekcja muzyki
, Kielich wina). Być może napój, którym częstowana jest dziewczyna, nie jest winem, ale poculum amatorium, które według XVII-wiecznej literatury medycznej mogło rozbudzić miłość bądź wywołać
melancholię
, którą widać u mężczyzny siędzącego za stołem.
Scena rozgrywa się pod nieobecność mężą, który przedstawiony jest na portrecie, zawieszonym na ścianie. Nie przypadkowo jego wzrok skierowany jest właśnie na żonę.
Z lewej strony znajduje się uchylone okno, wypełnione
witrażem
, zawierającym przesłanie moralne. Jest na nim przedstawienie czworoliścia z herbem Jannetje Vogel (zm. w latach 20. XVII wieku[2]), pierwszej żony Mosesa Jans van Nederveen. Małżeństwo to mieszkało w domu Vermeerów lub było ich sąsiadami. Herbowi towarzyszy symboliczne przedstawienie -
personifikacja
Temperantii (umiarkowania), zaczerpnięta ze zbioru emblemów Nucleus Emblematum Gabriela Rollenhagena (1611). Temperantia, jedna z czterech
cnót kardynalnych
, przedstawiona jest z
uzdą
(w celu hamowania namiętności) i ekierką (aby działać sprawiedliwie). Przedstawienie to jest więc rodzajem przestrogi, która odnosi się do rozgrywającej się sceny.
Dama i dwóch panów a inne dzieła
Obraz ten należy do grupy dzieł Vermeera, które powstały pod koniec lat 50. XVII wieku, a więc na początku dojrzałego okresu jego twórczości. Umieszczenie postaci w kącie pomieszczenia, z którego lewej strony znajduje się okno, będące źródłem światła, jest zabiegiem często stosowanym przez malarza. Taką kompozycję Vermeer zaczerpnął od
Pietera de Hoocha
[3]. Szczególne podobieństwo widać między Damą i dwoma panami Vermeera a Pijącą kobietą z żołnierzami de Hoocha.
Tematyka obrazu jest bardzo zbliżona do
Kielicha wina
, jednak przedstawiona sytuacja jest nieco inna. Na tamtym obrazie, zamiast dwóch, przedstawiony jest jeden mężczyzna, a kobieta została uchwycona w momencie, gdy kieliszek przyłożyła już do ust. Co więcej, obie sceny rozgrywają się w tym samym wnętrzu. Jest tam zatem ten sam witraż, który ze względu na taką samą tematykę obu płócien, ma identyczną wymowę moralną.
Przypisy
- ↑ Albert Blankert, Vermeer van Delft, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991, , s.186-7.
- ↑ Albert Blankert podaje rok 1624, Norbert Schneider - 1621.
- ↑ Alejandro Vergara, Vermeer and the Dutch Interior, Madrid, 2003, s. 251-252 [na:]
http://essentialvermeer.20m.com/cat_about/open.htm#Alej
Bibliografia
- Blankert Albert, Vermeer van Delft, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1991, .
- Schneider Norbert, Tout l'oeuvre peint de Vermeer, "Taschen", 2004, .
Linki zewnętrzne