Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury
Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz SalisburyRobert Arthur Talbot Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury
KG
,
GCVO
(ur.
3 lutego
1830
w
Hatfield
, zm.
22 sierpnia
1903
tamże), wielokrotny minister spraw zagranicznych i
premier
Wielkiej Brytanii
w latach
1885
-
1886
,
1886
-
1892
i
1895
-
1902
. W czasie trzeciej kadencji Salisbury'ego trwała
II wojna burska
i zmarła
królowa Wiktoria
. Zastąpił
Benjamina Disraeliego
jako przywódca
konserwatystów
. Życie i kariera polityczna Wczesne lata życiaLord Robert Cecil był drugim synem
Jamesa Gascoyne-Cecila, 2. markiza Salisbury
, i Frances Mary Gascoyne, córki Bambera Gascoyne'a. Robert miał starszego brata, Jamesa, wicehrabiego Cranborne. W latach
1840
-
1845
Robert pobierał nauki w
Eton College
. W latach
1847
-
1849
studiował w
Christ Church
na
Uniwersytecie w Oksfordzie
. Uzyskał tam honorowe odznaczenie czwartej klasy za osiągnięcia w matematyce. W
1848
r. został sekretarzem Oxford Union, a w
1849
r. skarbnikiem stowarzyszenia. W latach
1851
-
1853
przebywał w
Australii
. Po powrocie do Wielkiej Brytanii w
1853
r. został członkiem elitarnego stowarzyszenia
All Souls College
. W tym samym roku został wybrany do
Izby Gmin
z ramienia
Partii Konserwatywnej
jako reprezentant
okręgu Stamford
. Początki kariery politycznejSwoją pierwszą mowę w parlamencie wygłosił
7 kwietnia
1854
r. podczas drugiego czytania projektu ustawy o Uniwersytecie w Oksfordzie. Był przeciwny
wojnie krymskiej
i
1855
r. głosował za wotum nieufności wobec rządu
Aberdeena
. Następnie poparł gabinet
Palmerstona
, ale w
1857
r. znalazł się grupie deputowanych, którzy chcieli obalić rząd za jego zaangażowanie w sprawy chińskie. Podczas rządów
liberałów
w latach
1859
-
1866
należał do najaktywniejszych deputowanych opozycji. Pisał również na tematy polityczne do gazet. W
1865
r. zmarł jego starszy brat i Robert, teraz z tytułem wicehrabiego Cranborne, został dziedzicem tytułu markiza Salisbury. Wybory powszechne
1866
r. wygrani konserwatyści i Cranborne objął tekę ministra ds. Indii w trzecim rządzie
Derby'ego
.
6 lipca
tegoż roku wszedł w skład Tajnej Rady. Przez 9 miesięcy Cranborne należał do najaktywniejszych członków gabinetu. W
1867
r. sprzeciwił się projektowi reformy wyborczej przedstawionemu przez
Kanclerza Skarbu
Disraeliego i wystąpił z rządu. Spór na tle tego projektu doprowadził do podziałów w łonie konserwatystów i upadku rządu Derby'ego (
1868
r.). Nowym premierem został Disraeli, który doprowadził do uchwalenia ustawy. Cranborne nie wszedł w skład jego gabinetu, który przetrwał do końca
1868
r., kiedy w wyborach powszechnych zwyciężyli liberałowie, a premierem został
William Ewart Gladstone
. W tym samym roku zmarł ojciec Roberta, który teraz jako 3. markiz Salisbury, zasiadł w
Izbie Lordów
. Będąc w opozycji Salisbury był gorącym krytykiem działań liberalnego rządu. Na forum Izby Lordów krytykował każdy projekt ustawy przedstawiony przez rząd. W latach
1868
-
1871
był również prezesem Great Eastern Railway, a od
1869
r. kanclerzem Uniwersytetu Oksfordzkiego. W
1874
r. liberałowie przegrali wybory i Disraeli stanął na czele swojego drugiego gabinetu. Salisbury ponownie objął w nim resort indyjski, co było pewną niespodzianką, gdyż relacje ministra z premierem były dość chłodne. Uległy one jednak znacznej poprawie w następnych latach. Jako minister ds. Indii Salisbury musiał przeciwdziałać klęsce głodu w Bengalu oraz rosyjskiej infiltracji w
Afganistanie
. W grudniu
1876
r. Salisbury był brytyjskim delegatem na kongres monarstw w
Stambule
, na którym miano decydować w kwestii bułgarskiej. Zadaniem Salisbury'ego było zachowanie jedności państwa tureckiego i zagwarantowanie jak największych swobód chrześcijanom. Propozycja markiza powołania specjalnej komisji ds. reorganizacji zarządu nad Bułgarią została przez Turków odrzucona. W styczniu
1877
r. Salisbury opuścił Stambuł. W kwietniu wybuchła wojna rosyjsko-turecka, która zakończyła się klęską imperium osmańskiego. Zaniepokojone wzrostem rosyjskiej potęgi pozostałe mocarstwa doprowadziły w
1878
r. do zwołania kongresu w
Berlinie
. Tymczasem do dymisji podał się minister spraw zagranicznych
lord Derby
.
1 kwietnia
1878
r. jego miejsce zajął Salisbury. Markiz od dawna wykazywał zainteresowanie politykę zagraniczną. Pisał na ten temat liczne artykuły do "Quarterly Review" (jeden z nich dotyczył
powstania styczniowego
). Przemawiając w
1865
r. w
Stamford
powiedział, że brytyjska polityka zagraniczna powinna polegać na odegraniu naszej roli z honorem. Na kogresie berlińskim Salisbury doprowadził do zawarcia "honorowego pokoju", na mocy którego Wielka Brytania otrzymała
Cypr
. Za swoje zasługi Salisbury został odznaczony
Orderem Podwiązki
. W
1880
r. konserwatyści przegrali wybory i Gladstone po raz drugi stanął na czele liberalnego rządu. Disraeli, kreowany w
1876
r. hrabią Beaconsfield, przeżył porażkę swojej partii tylko o rok. Po jego śmierci w
1881
r. nowym liderem konserwatysów w Izbie Lordów został lord Salisbury. W owym czasie partie polityczne posiadały własnych liderów w obu izbach więc o faktyczne przewodnictwo nad partią Salisbury musiał walczyć z liderem konserwatystów w Izbie Gmin,
Staffordem Northcotem
. Z tego starcia Salisbury wyszedł zwycięsko. W
1885
r. krytykowani za swoją politykę wewnętrzną i zagraniczną liberałowie przegrali wybory i
23 czerwca
1885
r. lord Salisbury stanął na czele rządu Jej Królewskiej Mości. Premier Wielkiej BrytaniiKonserwatyści nie uzyskali jednak większości głosów w Izbie Gmin i Salisbury stanął na czele rządu mniejszościowego. Od razu musiał stanowić czoła konfliktowi wśród konserwatywnych deputowanych w Izbie Gmin, gdzie ambitny i popularny
lord Randolph Churchill
, ogłosił, że nie będzie służył pod Northcotem jako przezwodniczącym Izby. Salisbury stanął po stronie Churchilla i Northcote musiał zadowolić się tytułem hrabiego Iddesleigh i urzędem pierwszego lorda skarbu. Salisbury objął również resort spraw zagranicznych co było pierwszym takim przypadkiem w historii Wielkiej Brytanii. Salisbury'emu udało się zabezpieczyć brytyjskie Indie przed zakusami Rosji (zawarcie traktatu na mocy którego Rosjanie wycofali się z Afganistanu) i Francji (aneksja Birmy). Brytyjczycy poparli również secesję Bułgarii od Turcji. Politykę wewnętrzną zdominowała natomiast kwestia Home Rule w
Irlandii
, popierana przez liberałów, krytykowana przez konserwatystów. Salisbury uznał, że na czele mniejszościowego rządu wiele nie zdziała i
27 stycznia
1886
r. podał rząd do dymisji. Premierem ponownie został Gladstone, który rozpoczął procedurę uchwalania ustawy o irlandzkim Home Rule. Ustawa napotkała jednak na opór w szeregach liberałów. Kilku liberalnych deputowanych założyło Partię Liberalno-Unionistyczną i głosowało przeciwko ustawie. Gabinet Gladstone'a rychło utracił poparcie w Izbie Gmin i upadł w lipcu
1886
r.
26 lipca
premierem ponownie został Salisbury, którego wspierali zarówno konserwatyści jak i liberalni unioniści. Drugi rząd Salisburyego przetrwał do
1892
r. W tym czasie Brytyjczycy rozpoczęli kolonizację Rodezji oraz obszarów nad Zatoką Gwinejską, co wywołało konflikt z Francją. W kwestiach wewnętrznych podjęto próbę reformy Izby Lordów przedstawiając w
1888
r. projekt wprowadzenia do Izby 50 parów dożywotnich kreowanych spośród sędziów, oficerów armii i floty, urzędników, dyplomatów oraz byłych gubernatorów kolonii. Ustawa została uchwalona w drugim czytaniu, ale wkrótce zrezygnowano z jej wykonania. W
1887
r. uchwalono Crimes Act a w
1891
r. Free Education Act. W
1889
r. Salisbury powołał radę hrabstwa Londynu. W tymże roku uchwalono Naval Defence Act, na mocy którego przeznaczono na flotę 20 milionów funtów w przeciągu 4 lat. Trzecia kadencjaKonserwatyści przegrali wybory w
1892
r. i do władzy powrócili dopiero w
1895
r. Salisbury po raz trzeci został premierem i był nim do
1902
r. Ponownie objął kierownictwo nad Foreign Office. W tym czasie Wielka Brytania znalazła się na krawędzi wojny z czterema innymi wielkimi mocarstwami, ale w każdym z tych przypadków do wojny ostatecznie nie doszło. Najpierw był konflikt ze
Stanami Zjednoczonymi
, który wybuchł w
1885
r. w związku ze sporem granicznym między
Wenezuelą
a brytyjską Gujaną. Brytyjczycy odrzucili propozycję mediacji co
prezydent USA
Cleveland
uznał za naruszenie doktryny
Monroe'a
. Kryzys nasił się po wybuchu wojny amerykańsko-hiszpańskiej. Ostatecznie jednak zaangażowanie Wielkiej Brytanii w spory z innymi mocarstwami pozwoliły Amerykanom przeforsować swoją wizję granicy gujańsko-wenezuelskiej. Konflikt z Rosją o podział wpływów w Chinach rozwiązano na drodze pokojowej przyznając Rosji kontrolę nad
Mandżurią
. Poważniejszy był konflikt z Francją, który wybuchł w
1898
r., kiedy Francuzi dotarli do
Faszody
nad
Nilem
, co Brytyjczycy uznali za naruszenie swojej strefy wpływów i zagrozili wojną. Francuzi ostatecznie wycofali się z Faszody. Konflikt z Niemcami był związany z
II wojną burską
, która wybuchła w
1899
r. Niemcy udzieliły oficjalnego poparcia
Burom
. Do wojny brytyjsko-niemieckiej ostatecznie nie doszło a wojna zakończyła się w
1902
r. wchłonięciem burskich republik przez brytyjską Afrykę Południową. Mniej ważne wydarzenia zaszły w polityce wewnętrznej. Salisbury bezskutecznie usiłował tam rozwiązać problem irlandzki, ale nie zdecydował się na wprowadzienie Home Rule na Szmaragdowej Wyspie. Po wyborach powszechnych
1900
r. konserwatywna większość w Izbie Gmin została wzmocniona. Salisbury został wówczas Lordem Tajnej Pieczęci. Resort spraw zagranicznych objął
lord Lansdowne
, jednak po specjalnym nadzorem Salisburyego i to premierowi można przypisać podpisanie w
1902
r. traktatu brytyjsko-japońskiego. W
1901
r. zmarła królowa Wiktoria. Po zakończeniu wojny burskiej
11 lipca
1902
r. schorowany markiz zrezygnował ze stanowiska premiera. Zastąpił go jego siostrzeniec,
Arthur Balfour
. Salisbury do końca życia pozostał markizem, chociaż królowa Wiktoria dwukrotnie, w
1886
i
1892
r., proponowała mu tytuł książęcy. Były premier zmarł już w
1903
r. Był ostatnim premierem brytyjskim, który sprawował swój urząd jako członek Izby Lordów. Pozostawił po sobie majątek warty 310 336 funtów szterlingów. Rodzina
11 lipca
1857
r. poślubił wbrew woli ojca Georginę Alderson (
1827
–
20 listopada
1889
), córkę sir Edwarda Halla Andersona. Robert i Georgina tworzyli zgodne małżeństwo. Doczekali się razem pięciu synów i trzech córek: Rząd Salisbury'ego Pierwszy gabinet, lipiec 1885 – luty 1886
-
premier Wielkiej Brytanii
,
minister spraw zagranicznych
,
przewodniczący Izby Lordów
: Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury
-
pierwszy lord skarbu
:
Stafford Northcote, 1. hrabia Iddesleigh
-
Lord Kanclerz
:
Hardinge Giffard, 1. baron Halsbury
-
Lord Przewodniczący Rady
:
Gathorne Hardy, 1. wicehrabia Cranbrook
-
Lord Tajnej Pieczęci
:
Dudley Ryder, 3. hrabia Harrowby
-
minister spraw wewnętrznych
:
Richard Cross
-
minister kolonii
:
Frederick Stanley
-
minister wojny
:
William Henry Smith
-
minister ds. Indii
:
lord Randolph Churchill
-
pierwszy lord Admiralicji
:
lord George Hamilton
-
Kanclerz Skarbu
,
przewodniczący Izby Gmin
:
Michael Hicks-Beach
-
przewodniczący Zarządu Handlu
:
Charles Gordon-Lennox, 6. książę Richmond
-
poczmistrz generalny
:
lord John Manners
-
Lord Namiestnik Irlandii
:
Henry Herbert, 4. hrabia Carnarvon
-
Lord Kanclerz Irlandii
:
Edward Gibson, 1. baron Ashbourne
-
wiceprzewodniczący Rady Edukacji
:
Edward Stanhope
Zmiany - sierpnień
1885
r. – książę Richmond zostaje
ministrem ds. Szkocji
, Edward Stanhope zastępuje go na stanowisku przewodniczącego Zarządu Handlu, następcy Stanhope'a na stanowisku wiceprzewodniczącego Rady Edukacji nie wchodzą w skład gabinetu
- styczeń
1886
r. – urząd Lorda Namiestnika Irlandii staje się urzędem komisyjnym, William Henry Smith zostaje
Głównym Sekretarzem Irlandii
, lord Cranbrook zastępuje go na stanowisku ministra wojny, pozostaje on jednocześnie Lordem Przewodniczącym Rady
Drugi gabinet, sierpień 1886 – sierpień 1892
-
premier Wielkiej Brytanii
,
pierwszy lord skarbu
,
przewodniczący Izby Lordów
: Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury
-
Lord Kanclerz
:
Hardinge Giffard, 1. baron Halsbury
-
Lord Przewodniczący Rady
:
Gathorne Hardy, 1. wicehrabia Cranbrook
-
Lord Tajnej Pieczęci
:
George Cadogan, 5. hrabia Cadogan
-
minister spraw wewnętrznych
:
Henry Matthews
-
minister spraw zagranicznych
:
Stafford Northcote, 1. hrabia Iddesleigh
-
minister kolonii
:
Edward Stanhope
-
minister wojny
:
William Henry Smith
-
minister ds. Indii
:
Richard Cross, 1. wicehrabia Cross
-
pierwszy lord Admiralicji
:
lord George Hamilton
-
Kanclerz Skarbu
,
przewodniczący Izby Gmin
:
lord Randolph Churchill
-
przewodniczący Zarządu Handlu
:
Frederick Stanley, 1. baron Stanley of Preston
-
Kanclerz Księstwa Lancaster
:
lord John Manners
-
Główny Sekretarz Irlandii
:
Michael Hicks-Beach
-
minister ds. Szkocji
:
Arthur Balfour
Zmiany - styczeń
1887
r. – reorganizacja gabinetu: lord Salisury zostaje dodatkowo ministrem spraw zagranicznych, stanowisko pierwszego lorda skarbu przejmuje William Henry Smith, który zostaje również przewodniczącym Izby Gmin,
Henry Holland
zastępuje Edwarda Stanhope'a na stanowisku ministra ds. kolonii, Stanhope zostaje w miejsce Smitha ministrem wojny,
George Goschen
zastępuje lorda Randolpha Churchilla na stanowisku Kanclerza Skarbu, Arthur Balfour zastępuje Michaela Hicks-Beacha na stanowisku Głównego Sekretarza Irlandii, Hicks-Beach pozostaje w gabinecie jako
minister bez teki
,
Charles Ritchie
wchodzi w skład gabinetu jako
przewodniczący Rady Samorządu Lokalnego
- luty
1888
r. – Michael Hicks-Beach zastępuje lorda Stanley of Preston na stanowisku przewodniczącego Zarządu Handlu
-
1889
r. –
Henry Chaplin
wchodzi w skład gabinetu jako
przewodniczący Rady Rolnictwa
- październik
1891
r. – Arthur Balfour zastępuje zmarłego Williama Henry'ego Smitha na stanowiskach pierwszego lorda skarbu i przewodniczącego Izby Gmin, jego następcą na stanowisku Głównego Sekretarza Irlandii zostaje
William Lawies Jackson
Pierwszy gabinet, czerwiec 1895 – lipiec 1902
-
premier Wielkiej Brytanii
,
minister spraw zagranicznych
,
przewodniczący Izby Lordów
: Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury
-
pierwszy lord skarbu
,
przewodniczący Izby Gmin
:
Arthur Balfour
-
Lord Kanclerz
:
Hardinge Giffard, 1. baron Halsbury
-
Lord Przewodniczący Rady
:
Spencer Cavendish, 8. książę Devonshire
-
Lord Tajnej Pieczęci
:
Richard Cross, 1. wicehrabia Cross
-
minister spraw wewnętrznych
:
Matthew Ridley
-
minister kolonii
:
Joseph Chamberlain
-
minister wojny
:
Henry Petty-Fitzmaurice, 5. markiz Lansdowne
-
minister ds. Indii
:
lord George Hamilton
-
pierwszy lord Admiralicji
:
George Goschen
-
Kanclerz Skarbu
:
Michael Hicks-Beach
-
przewodniczący Zarządu Handlu
:
Charles Ritchie
-
przewodniczący Rady Samorządu Lokalnego
:
Henry Chaplin
-
Kanclerz Księstwa Lancaster
:
Henry James, 1. baron James of Hereford
-
pierwszy komisarz ds. prac publicznych
:
Aretas Akers-Douglas
-
Lord Namiestnik Irlandii
:
George Cadogan, 5. hrabia Cadogan
-
Lord Kanclerz Irlandii
:
Edward Gibson, 1. baron Ashbourne
-
minister ds. Szkocji
:
Alexander Bruce, 6. lord Balfour of Burleigh
-
przewodniczący Rady Rolnictwa
:
Walter Long
Zmiany - listopad
1900
r. – reorganizacja gabinetu: lord Salisbury zostaje Lordem Tajnej Pieczęci, Charles Ritchie zastępuje Matthew Ridleya jako minister spraw wewnętrznych, lord Lansdowne zostaje ministrem spraw zagranicznych,
St John Brodrick
zastępuje go na stanowisku ministra wojny,
lord Selborne
zastępuje George'a Goschena jako pierwszy lord Admiralicji,
Gerald Balfour
zostaje przewodniczącym Zarządu Handlu, Walter Long zastępuje Henry'ego Chaplina na stanowisku przewodniczącego Zarządu Lokalnego,
Robert Hanbury
zastępuje Longa na stanowisku przewodniczącego Rady Rolnictwa
Bibliografia- Andrew Roberts, Salisbury: Victorian Titan,
1999
r.
- A. L. Kennedy, Salisbury 1830 – 1903, Portrait of a Statesman,
1953
r.
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury":
Biegun południowy
...
Biegun północny
...
Brno
...
XVI wiek
...
1972
...
Sejm grodzieński (1793)
...
1398
...
Mioglobina
...
1362
...
1361
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Robert Gascoyne-Cecil, 3. markiz Salisbury":
138 Dziewiętnastowieczne Stany Zjednoczone (plansza 11)
...
˝Pan Tadeusz˝ A. Mickiewicza - spacer po Soplicowie i okolicach (plansza 8)
...
040 Europa Środkowowschodnia w XI-XIV w. (plansza 20)
...
|