|
Topos (teoria literatury)
Topos (teoria literatury)Topos (
gr.
tópos koinós miejsce wspólne) – powtarzający się
motyw
, który często występuje w obrębie
literatury
i
sztuki
danej
kultury
,
cywilizacji
. Wskazuje na jedność kulturową danego
kontynentu
czy na istnienie pierwotnych wzorców myślenia
człowieka
. Topos budowany jest na zasadzie obrazu mającego na celu opis jakiejś sytuacji (topos tonącego
okrętu
w
Kazaniach
Skargi
). We współczesnej humanistyce (za sprawą niemieckiego filologa
Ernsta Roberta Curtiusa
) topos zaczęto rozumieć szerzej. Objęto tym terminem dawne, sięgające Biblii i antyku, motywy i tematy, które pochodzą z tekstu do tekstu. Dla Curtisa nawiązania i kontynuacje topiczne są dowodem ciągłości kultury. Trwałość toposów wynika, zdaniem uczonego, z ich związków z
archetypami
. Pojęcie to, wprowadzone przez psychologa Carla Gustava Junga, oznacza przechowywane w zbiorowej nieświadomości prawzorce, które są dziedziczone z pokolenia na pokolenie i dzięki temu skrycie oddziałują na ludzkie wyobrażenia oraz kierują ludzkimi zachowaniami. Topos można wyrażać nie tylko w literaturze, ale także w sztukach plastycznych czy nawet muzyce. Przykłady toposów- do najstarszych toposów należy
motyw wędrowny
, na którym opiera się
Homerowa
Odyseja
;
- topos cykliczności natury: ma źródła w
micie
o
Demeter
i
Persefonie
(wiosna nastawała gdy Persefona wracała na Ziemię do Demeter. Gdy miała wracać do
Hadesu
, matka smuciła się, a ziemia stawała się nieurodzajna);
- topos arkadyjski: motyw szczęścia (
Arkadia
to górzysta kraina na
Peloponezie
, zamieszkiwana przez pasterzy, którzy wiedli proste i szczęśliwe życie);
- topos
homo viator
: ma źródło w micie o
Odyseuszu
;
- topos tyrtejski: źródło w wierszu
Tyrtajosa
Rzecz to piękna – cechuje go walka, a nawet śmierć w obronie ojczyzny; hańbą okrywają się osoby, które opuszczają kraj pogrążony w wojnie;
- topos nieśmiertelnej sławy poety: bierze się z wiersza
Horacego
Exegi monumentum (łac. wybudowałem [sobie] pomnik [trwalszy niż ze spiżu]) –
Horacy
twierdził, że
poezja
, którą stworzył, jest specyficznym
pomnikiem
, który sobie wybudował pisząc wiersze. Twierdził, że jego utwory przetrwają kolejne pokolenia. "Nie wszystek umrę" – "Non omnis moriar", napisał w wierszu. Dzięki swym dokonaniom tak jak pomnik nie zginie w pamięci ludzi);
-
topos ubi sunt
.
Zobacz też
Inne hasła zawierające informacje o "Topos (teoria literatury)":
Nadciśnienie tętnicze
...
Grenoble
...
Brno
...
Wiktor Sukiennicki
...
1972
...
Elegia
...
Oddziaływanie elektromagnetyczne
...
Józef Paszkowski
...
1986
...
Adam Naruszewicz
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Topos (teoria literatury)":
203 Okres międzywojenny na świecie. Postęp techniczny i kryzys gospodarczy (plansza 3)
...
010c. Rzym (plansza 3)
...
232 Kultura i nauka w latach 1945 ? 2003 (plansza 12)
...
|
|
|
|