Val d’Aran [
baldaˈɾaⁿ
] (
kat.
Vall d’Aran [
ˌbaʎdəˈɾan
],
hiszp.
Valle de Arán) –
comarca
w północnej
Katalonii
w
Pirenejach
. Obejmuje obszar doliny Aran (skąd nazwa) i część doliny Barravés. Jest jedynym fragmentem terytorium Katalonii należącym do zlewiska
Oceanu Atlantyckiego
; ma tu źródło główna rzeka
Gaskonii
–
Garonna
. Stolicą i największą miejscowością jest
Vielha
.
W średniowieczu dolina Aran wielokrotnie przechodziła ze strefy wpływów
Francji
do
Aragonii
i z powrotem, zachowując jednak zawsze pewną niezależność. W
1167
roku powstało tu
katarskie
biskupstwo (biskupi: Raimund Casals, Raimund Baimiac). Ostatecznie dolina stała się częścią Korony Aragońskiej w
1512
r., chociaż później była jeszcze kilkakrotnie okupowana przez wojska francuskie. Szereg przywilejów gwarantował Aranowi autonomię prawną. Wraz z Aragonią Aran został przyłączony do
państwa hiszpańskiego
, co doprowadziło do zniesienia instytucji autonomicznych w
XIX
w.
Po upadku dyktatury
Franco
mieszkańcy Aranu dążyli do odnowienia autonomii. W sporze między zwolennikami oddzielenia się od Katalonii i utworzenia własnej wspólnoty autonomicznej, a zwolennikami uzyskania autonomii w ramach Katalonii, zwyciężyła druga z opcji. W roku
1990
parlament kataloński uchwalił Ustawę o ustroju specjalnym doliny Aran (Llei sobre el règim especial d'Era Val d'Aran), która precyzuje zakres autonomii. Od
2006
r. status Aranu jest gwarantowany przez art. 94 Statutu autonomicznego Katalonii.
Władzę w comarce sprawuje Rada Generalna Aranu (oks. Conselh Generau d’Aran), którą tworzą:
- Sindic (Syndyk, nazwa nawiązuje do urzędu istniejącego w Aranie w średniowieczu) – jest najwyższym przedstawicielem mieszkańców comarki i jednocześnie przedstawicielem Katalonii w comarce,
- Plen (plenum) – radni wybierani w poszczególnych gminach,
- Comission d’Auditors de Compdes – komisja ds. finansów.
Dzięki historycznej przynależności do Korony Aragońskiej, a obecnie do zdecentralizowanego państwa hiszpańskiego, comarca Aran jest jedynym terytorium, w którym większość ludności mówi
językiem oksytańskim
, a język ten jest urzędowym (art. 36 Statutu autonomicznego Katalonii).
Linki zewnętrzne
Wystąpił problem z bazą danych.
Spróbuj ponownie poprzez naciśnięcie przycisku "Odśwież".
Przepraszamy za powstały problem.