Władysław III Warneńczyk Z Bożej Łaski król Polski, Węgier, Dalmacji, Chorwacji, Raszki, Bułgarii, Slawonii, ziemi krakowskiej, sandomierskiej, łęczyckiej, sieradzkiej, Kujaw, pan i dziedzic Pomorza i Rusi, najwyższy książę Litwy |
|
|
Król Polski
|
Okres panowania | od
25 lipca
1434
do
10 listopada
1444
|
Poprzednik |
Władysław II Jagiełło
|
Następca |
bezkrólewie
(do
1447
)
Kazimierz IV Jagiellończyk
|
Najwyższy książę Litwy
|
Okres panowania | od
1434
do
1440
|
Poprzednik |
Władysław II Jagiełło
|
Następca |
Kazimierz IV Jagiellończyk
|
Król Węgier
|
Okres panowania | od
15 maja
1440
do
10 listopada
1444
|
Poprzednik |
Albrecht I
|
Następca |
Władysław V Pogrobowiec
|
Dane biograficzne |
Dynastia |
Jagiellonowie
|
Urodzony |
31 października
1424
w
Krakowie
|
Zmarł |
10 listopada
1444
pod
Warną
|
Ojciec |
Władysław II Jagiełło
|
Matka |
Zofia Holszańska
|
Władysław podczas bitwy pod Warną
Cenotaf
Władysława Warneńczyka na polu bitwy pod Warną
Władysław III Warneńczyk (ur.
31 października
1424
w
Krakowie
, zm.
10 listopada
1444
pod
Warną
) –
król Polski
i
najwyższy książę litewski
od roku
1434
,
król Węgier
jako I. Ulászló od
1440
, starszy syn
Władysława Jagiełły
i
Zofii Holszańskiej
. Na tronie
Litwy
Władysław nie zasiadł, księciem litewskim obwołano jego młodszego brata,
Kazimierza Jagiellończyka
.
Tytuł królewski
Wladislaus, Dei gracia rex Polonie, Hungarie, Dalmacie, Croacie, Rascie, Bulgarie, Sclavonie, nec non terrarum Cracovie, Sandomirie, Lancicie, Syradie, Cuyavie, Lythuanie princeps suppremus, Pomeranie, Russieque dominus et heres etc.
Tłumaczenie: Władysław z Bożej Łaski król
Polski
,
Węgier
,
Dalmacji
,
Chorwacji
,
Raszki
,
Bułgarii
,
Slawonii
,
ziemi krakowskiej
,
sandomierskiej
,
łęczyckiej
,
sieradzkiej
,
Kujaw
, pan i dziedzic
Pomorza
i Rusi, najwyższy książę
Litwy
etc.
Aż do
XIX
w. Władysław III powszechnie nazywany był Władysławem Jagiellończykiem.
Rządy Rady Opiekuńczej
Po śmierci
Władysława II Jagiełły
(
1386
-
1434
), królem został jego najstarszy syn Władysław III. Dnia
25 lipca
1434
roku, popierany przez
biskupa krakowskiego
Zbigniewa Oleśnickiego
, został w
katedrze wawelskiej
koronowany na króla Polski przez
arcybiskupa gnieźnieńskiego i prymasa
Polski
Wojciecha Jastrzębca
. Ponieważ w chwili wstąpienia na tron miał zaledwie 10 lat, przez kilka lat w jego imieniu rządy sprawowała Rada Opiekuńcza i regent, którym był kardynał
Zbigniew Oleśnicki
, co wzbudzało sprzeciw niektórych możnych i szlachty.
W momencie wstąpienia na tron, toczyła się
wojna polsko-krzyżacka
, którą zakończył w
1435
pokój w Brześciu Kujawskim
. Natomiast po 4 latach, w
1439
roku w
Nowym Mieście Korczynie
zawiązała się
konfederacja
pod dowództwem
Spytka z Melsztyna
, możnowładcy z Małopolski. Chcieli oni zamanifestować swój sprzeciw wobec
dziesięciny
oraz wzrostu roli duchownych w życiu państwa. Wojna domowa została zakończona dzięki zdecydowanej postawie biskupa Oleśnickiego. W
bitwie pod Grotnikami
wojska konfederatów zostały pokonane, a Spytko odnosząc śmiertelne rany zginął.
Król Węgier
W
1440
r. Władysław III został także królem
Węgier
, liczących bardzo na pomoc Polski w obronie przed zagrażającym im bezpośrednio pochodem
islamskiej
Turcji
. W tym samym roku opuścił Polskę i wyruszył na Węgry, gdzie został koronowany
17 lipca
w
katedrze
w
Białogrodzie Królewskim
[1]. W Polsce nieobecnego króla zastąpili dwaj namiestnicy, którzy wkrótce popadli w konflikt, co sprawiło, że państwu groził poważny kryzys.
Przez pierwsze dwa lata pobytu na Węgrzech Władysław III musiał rywalizować z
Elżbietą
– wdową po zmarłym władcy czeskim i węgierskim,
Albrechcie II
, która chciała osadzić na tronie swego nowo narodzonego syna,
Władysława Pogrobowca
. Zwaśnione strony pogodził
papież Eugeniusz IV
, który również przedstawił Władysławowi III plan powstrzymania potęgi tureckiej.
Wojna z Turcją
Faktycznie Władysław III podjął w
1443
r. zbrojną wyprawę przeciwko Turcji, zakończoną zwycięstwem i 10-letnim rozejmem w
Segedynie
. Jednak za usilną namową legata papieskiego Juliana Cesariniego (obiecał on pomoc floty burgundzkiej i weneckiej, co okazało się obietnicą bez pokrycia) dwudziestoletni król zerwał rozejm, po czym w
1444
r. poprowadził przeciw Turcji źle przygotowaną
krucjatę
chrześcijańską, złożoną z ok. 25 tys. wojsk węgiersko-polsko-
wołoskich
. Po początkowych sukcesach skończyła się ona wielką klęską i śmiercią Władysława III
10 listopada
w
bitwie pod Warną
nad
Morzem Czarnym
.
Według niektórych relacji, głowę polskiego króla
sułtan
turecki przechowywał potem, jako trofeum wojenne, w garnku z miodem przez wiele lat[2]. Nigdy nie odnaleziono ciała monarchy, dlatego szerzyły się opowieści o jego bohaterstwie i cudownym ocaleniu, które spowodowały zwlekanie z koronacją Kazimierza Jagiellończyka.
Władysław III nie był żonaty oraz nie posiadał dzieci (współczesne opinie, przytoczone przez historyka
Jana Długosza
sugerowały, iż Władysław III był
homoseksualny
[3]). Po jego śmierci koronę królewską przejął, po trzyletnim bezkrólewiu, jego młodszy brat,
wielki książę litewski
,
Kazimierz Jagiellończyk
(
1447
-
1492
).
Śmierć króla wg Chodży Effendiego
(...) a
janczar
imieniem Kodża Chazer dzielnym natarciem ranił mu konia, zwalił na ziemię wychowańca piekła, uciął nikczemną głowę i, przynosząc ją padyszachowi, pochwały, względy i hojną nagrodę osiągnął. (...) Głowa nieszczęsnego króla (...) posłaną została do Brussy, przedtem stolicy państwa, aby na widok pospolitego ludu była tam wystawiona. (...) Dla zachowania od zepsucia (...) w miodzie była zatopiona.[2]
Pamięć o królu
- Po klęsce pod Warną Europa nie chciała uwierzyć w śmierć Władysława. Wysłano między innymi wysłannika z Wenecji, któremu okazano zakonserwowaną głowę męską. Miała ona jednak jasne kędziory, a król był ciemnowłosy[]. Mimo poszukiwań, ciała króla nie odnaleziono, co stało się podstawą rozlicznych insynuacji (poniżej).
- Legenda portugalska głosi, iż król przeżył bitwę pod Warną, by następnie osiąść na portugalskiej
Maderze
[4].
- W
1935
roku powstało w Warnie
mauzoleum
(właściwie
cenotaf
) Władysława Warneńczyka, wzniesione na jednym z
kurhanów
ponad polem warneńskiej bitwy, które jest do dziś bardzo często odwiedzane przez turystów.
- Na jego cześć nazwę nosił (nieistniejący już) jeden z
bułgarskich
klubów piłkarskich,
Władysław Warna
, będącym pierwszym zdobywcą tytułu
mistrza Bułgarii
.
Genealogia
| | Władysław III Warneńczyk ur. 31 X 1424 zm. 10 XI 1444 | | |
| | | | | | | | | |
Zobacz też
Przypisy
- ↑
Potwierdzenie przez sejm węgierski koronacji Władysława Warneńczyka na króla Węgier z dnia 17 VII 1440 roku
- ↑ 2,0 2,1 Turecki dziejopis Chodża Effendi, który był wrogi naszemu królowi.
- ↑ Jan Długosz, Roczniki, czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, księga XII, s.685, według wydania w Krakowie z
1869
. Akapit: "Było mniemanie, że król Władysław sam spowodował klęskę pod Warną swoim sromotnym czynem ściągnąwszy na siebie gniew Boga...". Długosz dalej pisze o Władysławie: gdy zbyt chuciom cielesnym podległy, (...) nie porzucał wcale swych sprośnych i obrzydłych nałogów, przyrzekł uroczyście wyzuć się z swych zdrożności i ohydne złożyć występki, jeszcze w powrocie z wyprawy kalał się na nowo swym bezecnym występkiem, i z większą jeszcze zelżywością obrażać począł Majestat pełnego łaski i miłosierdzia Boga.
- ↑ Tak m.in. Joao Reis Gomes (1941), Joao C.D.Nacimento (1934), Conego Homen (1934), Alberto Artur Sarmento (1953) i in.
Bibliografia
- T. Biber, A. i M. Leszczyńscy, Poczet Władców Polski
- Filipa Kallimacha Historia o królu Władysławie, tłum. Anna Komornicka [w:] By czas nie zaćmił i niepamięć. Wybór kronik średniowiecznych, oprac. Antonina Jelicz, PIW, Warszawa 1975, s. 281-305.
- L. Kielanowski, Odyseja Władysława Warneńczyka, Londyn 1991
-
Zbigniew Święch
, Ostatni krzyżowiec Europy. Oddychający sarkofag Warneńczyka?, Kraków 1995
-
Paweł Jasienica
, Polska Jagiellonów
Linki zewnętrzne