Zbigniew Libera
Zbigniew LiberaZbigniew Libera (ur.
7 lipca
1959
[1] w
Pabianicach
) –
polski
artysta, autor
instalacji
i wideoinstalacji,
fotografik
i
performer
, twórca obiektów artystycznych. BiografiaOd
1979
roku studiował na Wydziale Pedagogiki
Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
. Studia te przerwał po roku i związał się ze środowiskiem łódzkiego "Strychu". Na początku lat 80. podjął współpracę z
Solidarnością
, dla której drukował ulotki, a w
1981
roku, po wprowadzeniu
stanu wojennego
, także ulotki i plakaty przeciwko wydarzeniom w
kopalni Wujek
. Jego pierwsza wystawa ukazała się wiosną
1982
roku na "Strychu". W sierpniu artysta został aresztowany przez
Służbę Bezpieczeństwa
i oskarżony o drukowanie prasy podziemnej. Stanął przed sądem wojskowym w Łodzi. W więzieniach (w Łodzi i Hrubieszowie) przesiedział półtora roku. Okresowi temu przypisuje się decydujące znaczenie dla kształtowania osobowości twórczej Libery. Po wyjściu z więzienia (amnestia) Zbigniew Libera podjął współpracę z łódzką Kulturą Zrzuty, współtworzył czasopismo "Tango". Istotny wpływ na rozwój języka artystycznego Libery mieli
Zofia Kulik
(dla której w latach 80. pracował jako model),
Jan Świdziński
, Anastazy Wiśniewski oraz
Andrzej Partum
. Od
2006
Libera prowadzi nomadyczny tryb życia. Od
2009
działa jako profesor na ASP w
Pradze
. Współpracuje z Galerią Raster. TwórczośćZbigniew Libera jest uznawany za prekursora
sztuki krytycznej
, tzw. sztuki ciała oraz estetyki
queer
, którą wprowadził pod koniec lat 80. w swoich fotograficznych autoportretach. W swoich pracach analizuje i krytykuje przyjęte konwencje, kulturę (masową), tradycyjne modele wychowania. Bada relacje między sposobem wychowywania dzieci a ogólnie przyjętym postrzeganiem cielesności, m.in. tworząc makabryczne "zabawki". Porusza kwestie manipulowania obrazami przez popularne media. Głównym celem jego twórczości pozostaje jednak własne doświadczenie - konfrontacja z rzeczywistością. Jedną z jego bardziej znanych prac jest projekt LEGO. Obóz Koncentracyjny, który stworzył w
1996
. Projekt ten składa się z fotografii i opakowań klocków Lego tworzących zestaw - obóz koncentracyjny. Firma
LEGO
udostępniła Liberze klocki za darmo, bez rzeczywistej wiedzy o jego projekcie i nieświadoma wykorzystania ich w tym celu. Jednakże, gdy na pudełkach pojawił się kontrowersyjny napis "sponsorowane przez LEGO Systems",
LEGO
wyparło się sztuki Libery. Inne projekty artysty[2]: - Co robi łączniczka?, 2005 - książka, której współautorem jest
Darek Foks
, dotyczy wydarzeń
powstania warszawskiego
, jednak jej celem nie jest opowiadanie historii. Artystów interesuje, w jaki sposób dzieje historyczne funkcjonują w pamięci zbiorowej, jak są odtwarzane przez współczesne media, jakim rodzajom fabularyzacji ulegają i jakie stereotypy przyjmują. Do książki zostały dołączone fotokolaże, w których gwiazdy kina przełomu lat 50. i 60. zostają przedstawione na tle zniszczeń wojennych. Jest to kolejna próba ukazania traumatycznego przeżycia w sztucznej, pozytywnej scenerii.
- Pozytywy, 2002-2003 - cykl fotografii, trawestujący obrazy z gazetowych reportaży, ukazujące wydarzenia "
traumatyczne
", m.in. wojnę, obóz koncentracyjny, trupy żołnierzy. Działanie artysty ma charakter eksperymentu
psychoterapeutycznego
, szuka metody, jak poradzić sobie z traumatycznymi przeżyciami.
- Mistrzowie, 2003 - cykl powstały jako protest artysty, ze względu na odmowę pokazania jednej z prac Libery, Lego-obóz koncentracyjny, na
weneckim Biennale
w
1997
roku. Kurator wystawy polskiej, Jan Stanisław Wojciechowski, uznał, że praca doprowadzi do międzynarodowego skandalu oraz wpłynie negatywnie na stosunki polsko-żydowskie, za co Libera zdecydował nie ukazywać jakichkolwiek swoich prac na Biennale. W "Mistrzach" działanie artysty polegało na publikacji w prasie sfałszowanych, obszernych artykułów, prezentujących twórczości wybranych przez Liberę osób, którzy dotąd byli negowani przez oficjalną historię sztuki polskiej. W dokonanym wyborze znaleźli się Andrzej Partum, Jan Świdziński, Leszek Przyjemski, Anastazy Wiśniewski i Zofia Kulik.
- Urządzenia korekcyjne, 1989 - seria przedmiotów-dzieł sztuki, które naigrawają się z nowych towarów "zachodnich", służących nadmiernej estetyzacji ciała, a które wchodziły na polski rynek po upadku komunizmu. Tak powstały m.in. "Możesz ogolić dzidziusia" jako forma super zabawki-lalki, której można ogolić owłosione nogi oraz "Universal Penis Expander", urządzenie w formie sprzętu siłowego wraz z akcesoriami, służące do wydłużania penisa. Urządzenia korekcyjne przyniosły Liberze uznanie i przyczyniły się do zaproszenia artysty na wenecki Biennale w 1997 roku, w którym uczestnictwa odmówił.
- Kultura zrzuty w Teofilowie 1987 roku
- Jak tresuje się dziewczynki, 1987 - film, ukazujący czteroletnią dziewczynkę, która jest uczona przez starszą kobietę, jak się malować, jak podobać się płci przeciwnej. Film porusza temat autokreacji, przyjmowania narzuconych przez społeczeństwo ról. Film stał się popularny w drugiej połowie lat 90. po wystąpieniu amerykańskich feministek[3].
- Obrzędy intymne, 1984 - film, w którym Libera ukazuje siebie, jak opiekuje się własną babcią, Reginą G., będącą już schorowaną osobą, niemającą kontaktu z otaczającą rzeczywistością. Artysta podejmuje problem uprzedmiotowienia ciała, przekracza granice intymności, wzbudzając stan zażenowania u widza, ale także jest to próba afirmacji rzeczywistości, starości i śmierci.
Nagrody Dzieła artysty w zbiorachDzieła Zbigniewa Libery znajdują się w zbiorach następujących muzeów i galerii: Bibliografia- Zbigniew Libera, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa, 1992
- Zbigniew Libera. Atlasy fotograficzne i inne wydawnictwa. W samym centrum uwagi. Część 2 / Zbigniew Libera. Photographic Atlases and Other Publications. At The Very Centre of Attention. Part 2, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa, 2006
- Manipulacje. O ekonomii kłamstwa. / Manipulations. On economies of Deceit, Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia, Gdańsk 2007
Przypisy- ↑
Jak wychowywano Zbigniewa Liberę, Wysokie obcasy, 09-10-2004
- ↑ Ł. Ronduda, Duchowość żenuje. Urządzenia kondycyjne. Rzecz o życiu i twórczości Zbigniewa Libery w latach 1981-2005, "Obieg" 2006, nr 1(73), s. 8-19
- ↑ Z Libera w rozmowie z K. Bielas i D. Jarecką, Przy artyście nikt nie jest bezpieczny, "Duży Format", 2004(9 lutego, dodatek do Gazety Wyborczej), s. 10
Linki zewnętrzne
Inne hasła zawierające informacje o "Zbigniew Libera":
Włosi
...
1986
...
Wojciech Bogusławski
...
Zawał mięśnia sercowego
...
Adam Naruszewicz
...
Teatr Nasz
...
1977
...
Tomasz Wawrzecki
...
Stanisław Małachowski
...
Jarząb pospolity
...
Inne lekcje zawierające informacje o "Zbigniew Libera":
036 Początki rozbicia dzielnicowego (plansza 6)
...
Historia Ikara - inspiracją do rozważań o naturze ludzkiej (plansza 18)
...
036 Początki rozbicia dzielnicowego (plansza 4)
...
|